گاهی اوقات کودکان به دلیل شرایط کاری پدر و مادر ساعت هایی از روز خود را نزد مادربزرگ سپری می کنند. به همین منظور وابستگی کودک به مادربزرگ در بسیاری از کودکان مشاهده می شود. اگرچه مادربزرگ ها می توانند برای کودک نقش حمایتگر داشته باشند، اما گاهی این حمایت می تواند وابستگی زیادی ایجاد کند. بارها اتفاق افتاده است که کودکان آغوش گرم مادربزرگ را به والدین خود ترجیح می دهند. در نبود والدین، بهترین فرد برای مراقبت از فرزند تا سن سه سالگی مادربزرگ است. یکی از مهم ترین نکات سپردن کودک نزد مادربزرگ این است که او منبع آرامش و محبت است. در ادامه مطلب به علل وابستگی کودک به مادربزرگ اشاره خواهیم کرد.
وابستگی کودک به مادربزرگ
تمام افراد از زمان ایجاد نطفه تا هنگام مرگ نیازهای زیادی دارند. به همین دلیل در دوره های مختلف این نیازها تغییر می کنند. در دو سال اول زندگی نوزاد که مادر به فرزند خود شیر می دهد یک رابطه عمیق عاطفی بین آن ها ایجاد می شود. در حقیقا وابستگی کودکان زیر دو سال، نخستین مرحله وابستگی کودک به اطرافیان و به ویژه به مادر است. این موضوع از نظر سلامت هیجانی کودک بسیار مهم است.
وابستگی در دو سال ابتدایی زندگی کودک، امری عادی و طبیعی است. در این نوع وابستگی، نقش پدران کمرنگ تر از مادران است. در حقیقت این وابستگی عمیق میان مادر و فرزند، بخشی از سیر طبیعی رشد روانی و عاطفی کودکان است. اما بعد از این زمان، بهتر است والدین به تدریج وابستگی کودکان را کم کنند.
مستقل شدن کودک
استقلال کودکان بسیار مهم است و جزو نیازهای اساسی در زندگی آن ها محسوب می شود. کودک باید به استقلال برسد، اما بهتر است برای دستیابی به آن قدم به قدم پیش رفت. به هیچ وجه نباید کاملا ناگهانی کودک را از مادر یا مادربزرگ جدا کرد. زیرا ضربه بسیار سنگینی به کودک وارد می شود و این ضربه می تواند به شدت جبران ناپذیر باشد. نخستین مرحله برای کاهش وابستگی کودکان، جدا سازی محل خواب آن ها است. البته به یاد داشته باشید جدا خوابیدن کودک به راهکارهای زیادی نیاز دارد که باید پدر و مادرها آن را در نظر داشته باشند.
در یک سال اول زندگی کودک، پیشنهاد می شود که کودک در اتاق والدین یا در معرض دید آن ها بخوابد. زیرا ممکن است در خواب درگیر بیماری ها و عارضه ای مانند سندروم ناگهانی مرگ نوزاد شود. پس از جداسازی محل خواب، مرحله بعدی این است که کودک به عنوان یک فرد تأثیرگذار به محیط های اجتماعی وارد شود. بهتر است پدر و مادر پیش از اینکه کودک را به مهد کودک بسپارند، به دلیل کاهش سطح وابستگی کودک آن ها را به پارک ببرند. سپس به آن ها این اجازه را بدهند که خودشان به تجربه کردن بپردازند و والدین فقط نقش نظارتی داشته باشند.
بدین صورت در عین حال که مادر حضور دارد، کودک می تواند با همسالان خود ارتباط تازه ای را شروع کند. پروسه اجتماعی شدن کودک، پس از سه سالگی آغاز می شود. به همین دلیل بهتر است پس از این سن کودک به مهد کودک فرستاده شود.
وابسنگی و تبعات آن در دوره کودکی و بزرگسالی
همانطور که می دانید وابستگی می تواند به تمام دوره زندگی فرد مربوط شود و بیشترین آسیب را به شخص وارد کند. الگوی وابستگی از یک نسل به نسل دیگر انتقال داده می شود. افرادی که به والدین خود وابستگی دارند، نگرانی های زیادی درباره از دست دادن آن ها نیز دارند. به همین دلیل بیشتر اوقات آشفته و مضطرب هستند. کودکانی که در کودکی به مادر و مادربزرگ خود وابسته تر هستند، درآینده حتی به جنس مخالف نیز بسیار وابسته می شوند.
وابستگی کودک به مادربزرگ؛ یک رابطه دو طرفه
رابطه کودک با مادربزرگ و ایجاد وابستگی بین آن دو بسیار زیبا است. در واقع رابطه بین آن ها به صورت برد برد است. مادربزرگ ها می تواند از انرژی و هیجانات دنیای کودکان بهره بگیرند. در مقابل کودک از تجربیات و آرامش مادربزرگ خود استفاده می کند. در واقع برخی از محققین ارتباط بین کودک و مادربزرگ را مثبت تلقی کرده و برای آن مزایایی در نظر گرفته اند.
رابطه مفید و دو طرفه
در ابتدا در یک تحقیق میزان تأثیر وابستگی کودک به مادربزرگ بررسی شد. این موضوع موجب شد که پدیده منفی بافی در افراد سالمند مانند مادربزرگ ها کاهش پیدا کند و آن ها بتوانند از تنهایی خود بیرون بیایند. بدین ترتیب مادربزرگ به خاطر همنشینی با نوه خود، انرژی بیشتری می گیرد و امید او به زندگی بیشتر می شود. علاوه بر این کودکان نیز به خاطر داشتن والدین با محبت و مهربان، احساس امنیت و آرامش خاطر بیشتری پیدا می کنند.
رابطه دو طرفه اما مرزی
اغلب پدر و مادرها زمانی که از مادربزرگ خود خاطراتی نقل می کنند، ممکن است باور کردن خاطرات آن ها برای شما دشوار باشد. این بدان خاطر است که مادربزرگ ها با نوه ها به صورت متفاوت رفتار می کنند. البته این موضوع تا حد زیادی قابل توجه است. به یاد داشته باشید مادربزرگ ها می توانند در زندگی کودک تأثیر بسیار زیادی بگذارند.
علت وابستگی کودک به مادربزرگ چیست؟
برخی از علل وابستگی کودک به مادربزرگ به شرح زیر است:
۱. امر و نهی کردن بیش از حد
همه پدر و مادرها دوست دارند با فرزند خود به گونه ای رفتار کنند که درست است. به همین خاطر بیشتر اوقات در حال امر و نهی کردن هستند. این بایدها و نبایدها می تواند همیشه وجود داشته باشد. ولی اگر شدید باشد موجب می شود کودک از دست مادر و پدرش خسته شود. به همین خاطر کودک خانه مادربزرگ را بهترین مکان برای خودش می داند. زیرا مادربزرگ او را نصیحت نمی کند و در آن مکان راحت و آسوده است. همین عامل می تواند یکی از دلایل وابستگی کودک به مادربزرگ باشد.
۲. عدم ایجاد امنیت عاطفی برای کودکان
یکی از دلایل وابستگی کودک به مادربزرگ این است که مادربزرگ ها به هیچ عنوان نوه های خود را تهدید نمی کنند. اما وقتی کودک اذیت می کند مادر به او می گوید من دیگر مادر تو نیستم. با این کار ناامنی زیادی در دل کودک ایجاد می شود. اگر می خواهید بدانید چرا کودک روز به روز به مادربزرگ وابسته تر می شود، یکی از دلایل آن همین مورد است. مادربزرگ ها به هیچ عنوان کودک را از لحاظ عاطفی تهدید نمی کنند. به همین خاطر میزان وابستگی کودک به مادر بزرگ با این حرکت بیشتر می شود.
۳. گوش نکردن به صحبت های کودک
مادربزرگ ها می توانند به صحبت های کودک شما با دقت گوش کنند. به عنوان مثال از کودک می پرسند امروز چه کارهایی انجام دادی؟ مهد خوش گذشت؟ از دوستانت برای من تعریف کن. بر خلاف تصور ما کودکان بیشتر از هر کسی به گفتن این جملات و درد دل کردن احتیاج دارند. مادربزرگ ها معمولا صبر و حوصله زیادی دارند. یکی از عوامل موفقیت آن ها همین است که شنونده خوبی هستند.
۴. وقت صرف نکردن با کودک و نداشتن رابطه اجتماعی با او
خیلی از اوقات والدین به علت مشغله کاری با کودکان خود وقت نمی گذارند و از آن ها غافل می شوند. اما مادربزرگ می تواند زمان زیادی برای کودک شما بگذارد. یکی از دلایل مهم وابستگی کودک به مادربزرگ گذاشتن وقت است. به بیان دیگر مادربزرگ ها به دلیل داشتن وقت کافی به راحتی وقت می گذارند.
تکرار خاطرات بسیار شیرین با وابستگی کودک به مادربزرگ
معمولا جنس دوست داشتن نوه با فرزند متفاوت است. یکی از مهم ترین دلایل این امر به تغییر جایگاه و نقش باز می گردد. مادربزرگ می تواند با نوه خود یک شانس دوباره برای تکرار روزهای خوش گذشته را داشته باشد. به بیان دیگر می تواند با او به پارک برود و خاطرات شیرین برای نوه اش رقم بزند. این روزها بیشترین زمان والدین صرف تأمین نیازهای اولیه و اساسی کودک می شود. البته این نیازها تا حد بسیار زیادی ضروری است. مادربزرگ ها به علت داشتن مسئولیت کمتر زمان بیشتری برای گذراندن وقت با نوه هایشان دارند. به همین خاطر لذتی که کودکان تجربه می کنند، عمیق تر و شدیدتر است.
بیشتر پدر و مادرها ترجیح می دهند به جای آن که کودک خود را به مهد بفرستند، برای ساعات مشخصی او را نزد مادربزرگ بگذارند. این موضوع از لحاظ منطقی کار بسیار درستی به شمار می رود. زیرا در هزینه ها صرفه جویی می شود و خیال والدین هم از سلامت کودک خود آسوده است. علاوه بر این کودک کمتر درگیر اضطراب می شود.
آثار مثبت وابستگی کودک به مادربزرگ
بسیاری از خانواده ها از اهمیت و نقش مادربزرگ در تربیت کودک خود اطلاعی ندارند. رابطه مناسبی که می تواند بین مادربزرگ ها و کودکان ایجاد شود، در آینده کودک تأثیر مثبت می گذارد. از ویژگی های مثبت حضور مادربزرگ در زندگی کودکان می توان به موارد زیر اشاره کرد:
۱. القای نگرشی صحیح نسبت به دوره سالمندی
سالمندان همیشه برای جامعه قابل احترام هستند. به علاوه دوره سالمندی نیز مثل هر دوره دیگری توسط کودکان و نوجوانان تجربه می شود. به همین خاطر کودکان با برقراری ارتباط درست با مادربزرگ می توانند به درک و شناخت درستی از دوره سالمندی خود برسند. در واقع مادربزرگ می تواند معنای دقیق زندگی را به کودک خود بیاموزد. به همین خاطر در تعیین اهداف نیز به آن ها کمک می کند.
۲. آشنایی کودک با هویت خود
کودکان همیشه از قصه هایی که مادربزرگ ها برای آن ها تعریف می کنند لذت می برند. در بیشتر موارد کودک از مادربزرگ می خواهد که درباره کودکی اش برای او حرف بزند. این عامل می تواند به کودک کمک کند تا با دید بهتری به جهان نگاه کند. همچنین با این کار کودک از هویت خانوادگی اش مطلع می شود. این موضوع می تواند تأثیر زیادی در تقویت هوش هیجانی کودک داشته باشد.
۳. نظارت مادربزرگ ها در تربیت کودکان
استفاده از تجربه های مادربزرگ می تواند در تربیت کودکان نقش مهمی داشته باشد. بیشتر والدین نکات مربوط به مراقبت و نگهداری از کودک را از پدر و مادر خود می آموزند. علاوه بر این مادربزرگ ها می توانند از نوه های خود هنگامی که فرزندانشان به سر کار می روند، مراقبت کنند. به همین دلیل این نقش در هنگام جدایی والدین از کودک نقش مهم و پر رنگی دارد.
۴. کمک به کودک در زمان شناخت و اعتماد به دیگران
یکی از نقش های بسیار اساسی مادربزرگ ها، اافزایش اعتماد به نفس کودکان است. البته به یاد داشته باشید این اتفاق مهم هنگامی به وجود می آید که وابستگی کودک به مادربزرگ کمتر باشد و ارتباط منطقی و صحیحی بین آن ها شکل گرفته باشد. اگر بین کودک و مادربزرگ ارتباط درستی ایجاد شود، کودک یاد می گیرد که به غیر از والدین، دیگر اعضای خانواده نیز قابل اعتماد هستند. علاوه بر این می توان به آن ها نیز تکیه کرد. زمانی که کودک وقت خود را با مادربزرگ می گذارند، نحوه آشنایی با شیوه تفکر و برخورد مادربزرگ را می آموزد. این موقعیت می تواند انعطاف پذیری کودک را در برخورد با افراد دیگر تقویت کند.
۵. انتقال حس امنیت و دوست داشته شدن به کودک
بهتر است بدانید مادربزرگ ها نقش اساسی و مهمی در انتقال حس امنیت و دوست داشته شدن به کودک دارند. در بیشتر موارد بعد از جدایی والدین از یکدیگر، نقش مادربزرگ ها در این موضوع پررنگ تر می شود. همان طور که می دانید کودک برای رشد و ورود به اجتماع، به عشق، امنیت و اعتماد احتیاج دارد. به همین دلیل امروزه مادربزرگ ها نقش مهمی در ایجاد یپوند عاطفی با کودکان دارند. آن ها می توانند به کودک حس ارزشمندی هدیه دهند.
۶. انتقال تجربه از مادربزرگ به نوه
مادربزرگ ها سرشار از تجربه و حس شیرین هستند. آن ها در تمام لحظات زندگی تجارب بسیار ارزشمندی دارند که می توانند آن ها را در اختیار نوه های خود قرار دهند. یکی از راه هایی که کودکان می توانند در زندگی شخصی خود به پیشرفت برسند، آموختن مهارت های زندگی است. این مهارت ها را مادربزرگ می تواند به کودک شما بیاموزد، زیرا او تجربه های مثبت زیادی در زندگی اش داشته است.
مضرات وابستگی کودک به مادربزرگ
هر رابطه ای که بین افراد شکل می گیرد، مزیت ها و مضراتی دارد. در بخش های قبل به مزیت های وابستگی کودک به مادربزرگ اشاره کردیم، در این بخش با مضرات وابستگی کودک به مادربزرگ آشنا خواهیم شد:
تفاوت های نسلی
فاصله سنی با وجود نوه بیشتر می شود و پدر و مادرها می خواهند کودک خود را با شیوه های نوین امروزی آشنا کنند. به همین منظور دوست دارند تربیت آن ها کاملا امروزی باشد. بین مادربزرگ ها و کودکان تفاوت نسل زیادی وجود دارد. به همین دلیل تغییر دادن روش های قدیمی برای آن ها کار سختی محسوب می شود. بهتر است بدانید زمانی که مادربزرگ ها احساساتی می شوند همان روشی را پیش می گیرند که قبلا انجام داده اند. زیرا آن ها به آن روش عادت کرده اند. پس این موضع می تواند یکی از مضرات مهم وابستگی کودک به مادربزرگ باشد.
افزایش سن و کاهش آستانه تحمل
معمولا مادربزرگ ها سن بالایی دارند، به همین دلیل برای سپردن کودکان باید به سن آن ها نیز توجه داشت. علاوه بر این میزان توانایی آن ها را نیز نادیده نگیرید. برای والدین مادربزرگ همان مادر قوی دوران کودکی و نوجوانی است. در صورتی که وقتی سن مادربزرگ ها بالا می رود، آستانه تحمل آن ها تا حد زیادی کم می شود. علاوه بر این به شدت آسیب پذیر می شوند.
امیدواریم مطالب این مقاله برای شما عزیزان مفید بوده باشد. در پایان پیشنهاد می کنیم مقالات وابستگی کودک به مادر، وابستگی کودک به پدر و وابستگی عاطفی را نیز مطالعه فرمایید.
منبع : آرگا
