اعتبار واژه علم سبب شده افراد زیادی بخواهند باورهای خود را به عنوان یک حقیقت علمی بیان کنند در حالی که این باورها بیشتر در تعریف شبه علم قرار می گیرد. اگر شما هم مایلید تا بدانید شبه علم چیست ؟ پیشنهاد می کنیم با ادامه مطلب همراه ما باشید.
منظور از شبه علم چیست؟
امروزه با گسترش شبکه های مجازی و عدم علاقمندی افراد به مطالعه کتاب های موثق، متاسفانه در میان مردم اطلاعاتی با برچسب علم به اشتراک گذاشته می شود و در اکثر موارد افراد تصور می کنند آنچه به اشتراک گذاشته اند همان چیزی است که علم نامیده می شود.
اشتراک گذاری مطالبی در مورد درمان های کوانتومی، طالع بینی و … گاهی این تصور را ایجاد می کند که در جهان علمی به سر نمی نبریم و در حقیقت با اشتراک گذاری شبه علم ها گمان می کنیم از دانش برخوردار هستیم. یکی از مهمترین روش های حل این معضل، شناخت ویژگی های علم می باشد که کمک موثری به ظهور یک جامعه علمی می نماید.
اعتبار کلمه علم موجب شده بسیاری قصد داشته باشند باورهای خود را به عنوان یک واقعیت علمی جا بزنند. اما حقیقت این است که این باورها بیشتر در رده شبه دانش قرار می گیرد. همانطور که اشاره شد مواردی مانند طالع بینی و تاثیر حوادث نجومی بر زندگی انسان در دسته شبه علم جای می گیرند.
اولین دانشمندی که تلاش نمود بین علم و شبه علم مرز معینی تعریف نماید، کارل پوپر بود. این فیلسوف اتریشی عقیده داشت در علم محققان به دنبال شواهدی بوده که بتوانند یافته های شما را رد نمایند. ولی در شبه علم موضوع کاملا عکس بوده و تمام شواهد تایید می شوند.
نظریه ابطال پذیری وی در حال حاضر پذیرفته ترین معیار جهت تمایز علم از شبه علم می باشد. بر اساس این نظریه فقط نظریاتی علمی به حساب می آیند که در معرض آزمایش و رد شدن باشند و نظریاتی که تحت هر شرایطی درست تلقی شوند علمی نیستند. از نظر پوپر هر اندازه یک نظریه بیشتر خود را در معرض رد شدن قرار دهد علمی تر می باشد.
در حقیقت به عقیده وی هر چیزی که ابطال پذیر باشد را می توان یک واقعیت علمی در نظر گرفت. ولی موضوعاتی که به علت نبود شواهد یا امکان آزمایش نمی توان آن ها را ابطال نمود بایستی شبه علم تلقی کرد. بیشتر کوشش های فکری بشر در دسته این شبه علم ها قرار می گیرد به طور مثال هنر، تاریخ، ادبیات و بیشتر شاخه های معرفتی که با ارزش هستند را نمی توان علم تجربی نامید.
در جهانی که در حال زندگی در آن هستیم اطلاعات نادرست، تبلیغات دروغین، افسانه و فریب ها و … بسیار وجود دارد. این اطلاعات نادرست حتی ممکن است در جهان واقعی و مجازی حقیقت انگاشته شوند. در دنیای مجازی امروزی اطلاعات درست و نادرست در هم آمیخته و تبلیغات مختلف قدرت های گوناگون حقیقت را با دروغ در آمیخته تا از آن بهره برداری نمایند.
تفکر درست و استدلال منطقی و عقلانی مهمترین مهارت برای گذر از تبلیغات خرافی و شبه علمی می باشد. در تعریف شبه علم قابل ذکر است باور یا عملی که به عنوان علم ارائه شده ولی روش شناسی معتبر علمی را رعایت نمی کند. از زمان توسعه این پدیده، دانشمندان تلاش داشته بین علم و شبه علم معیارهایی تعیین کنند.
در حالی که استانداردهای لازم برای تمایز بین این ها می تواند از شاخه ای به شاخه دیگر تفاوت داشته باشد. ابطال پذیری و قابلیت رد یک فرضیه روش دیگری برای تشخیص علم از شبه علم می باشد. شبه علم بر اساس غیر آزمون بودن و ابطال پذیری فرضیه ای ایجاد می شود.
امروزه سرقت ادبی که سبب باز پس گیری مقالات چاپی می شود، نوعی شبه علم به شمار می رود. در ضمن جعل و تحریف اطلاعات که یکپارچگی مقالات علمی را از بین می برد و خسارت جبران ناپذیری در زمینه پزشکی، مهندسی و .. دارد نیز شبه علم به حساب می آیند. شبه علم در ظاهر مانند علم بوده ولی در باطن فاقد جوهره زمینه ای علمی است.
در پایان این مطلب در صورت تمایل برای آشنایی با مراحل روش علمی و علوم روی لینک ها کلیک کنید.
منبع : آرگا