ژئوفیزیک به معنای عام شامل علوم فیزیک زمین، جو و اقیانوس ها می باشد. این گرایش از رشته زمین شناسی به بررسی پارامترهای مختلف کره زمین می پردازد. در ادامه مطلب با ماهیت رشته ژئوفیزیک و آینده شغلی آن بیشتر آشنا می شوید.
آشنایی با رشته ژئوفیزیک
یکی از گرایش های رشته زمین شناسی، رشته ژئوفیزیک می باشد که به صورت کلی با فیزیک زمین، جو و اقیانوس ها در ارتباط است. این علم چند رشته به کمک تکنیک ها و دانش فیزیک، ریاضی، رایانه و زمین شناسی به جستجوی نیروها و فرایندهای فیزیکی که در گذشته و حال بر کره زمین تاثیر داشته می پردازد.
به طور کلی یکی از موضوعات مهمی که همواره ذهن فیزیکدانان را به خود مشغول ساخته، درک ماهیت زلزله و حرکت و تغییر شکل قاره ها می باشد. این علم دانشی است که با کاربردهای بسیار به شاخه های مختلفی دسته بندی می شود. در ضمن مطالعه درباره فرایندهای فیزیکی سیاره زمین و منظومه شمسی روی می دهد جزو اصلی ترین وظایف ژئوفیزیکدان ها می باشد.
این افراد خواص فیزیکی داخل زمین را که در دسترس انسان نیست اندازه گیری کرده که در علم ژئوفیزیک بسیار اهمیت دارد. ژئوفیزیکدان ها می توانند توسط امواج لرزه ای و اندازه گیری میدان گرانش و مغناطیس زمین، ویژگی های مغناطیسی و الاستیکی، دمای داخلی زمین و چگالی آن مورد آنالیز قرار دهند.
ژئو فیزیک به دو دسته ژئوفیزیک جهانی و ژئو فیزیک اکتشافی تقسیم بندی می شود. قابل ذکر است کاشف این علم ژیلبرت نام داشته که در نیمه دوم قرن شانزدهم میلادی به این نتیجه رسید که زمین همانند یک مغناطیس بزرگ عمل نموده و مطابق نظریه گرایش نیوتن در نیمه دوم سده هفدهم میلادی هم می باشد. در ادامه با علم ژئوفیزیک بیشتر آشنا می شوید.
علم ژئوفیزیک
ژئوفیزیک به معنای عام خود شامل علم فیزیک زمین، جو و اقیانوس ها می باشد. این دانش به بررسی پارامترهای مختلف فیزیکی کره زمین می پردازد. همانطور که اشاره شد پیدایش دانش ژئوفیزیک به کشف ژیلبرت، در نیمه دوم قرن شانزدهم میلادی، مبنی بر این که زمین همچون یک مغناطیس عظیم عمل می کند و همچنین به نظریه گرانش نیوتن در نیمه دوم قرن هفدهم میلادی هم مربوط است.
در حقیقت این علم چند رشته ای است و با بکار گرفتن دانش و تکنیک های ریاضی، فیزیک، زمین شناسی و رایانه به مطالعه نیروها و فرایندهای فیزیکی که در گذشته و حال مشغول تغییر کره زمین می باشند می پردازند. به طور مثال درک ماهیت زلزله و حرکت و تغییر شکل قاره ها از موضوعات مهمی است که همیشه ذهن ژئوفیزیکدان هارا به خود مشغول نموده است.
امروزه این دانش با استفاده از سایر علوم پایه، دانشی است که با کاربری های بسیار به شاخه های مختلفی دسته بندی می شود. وظیفه اصلی علم ژئوفیزیک، مطالعه فرایندهای فیزیکی می باشد که در سیاره زمین و منظومه شمسی روی می دهد. شناخت پدیده های مربوط به تحول زمین جامد، جو و اقیانوس ها به منظور تامین نیازهای اصلی زندگی انسان الزامی است.
اهمیت روش های ژئوفیزیکی
اهمیت این روش ها در آن است که به ژئوفیزیکدان اجازه داده تا خواص فیزیکی داخل زمین را که از دسترس مستقیم انسان دور است اندازه گیری کند. این افراد توسط امواج لرزه ای و اندازه گیری میدان های گرانش و مغناطیس زمین می توانند به آنالیز خواص الاستیکی و مغناطیسی، چگالی و دمای داخل زمین بپردازند.
روش ژئوفیزیک جهانی به مطالعه فرایندهای درونی و بیرونی که در حال تغییر کره زمین هستند و مطالعه لرزه خیزی، میدان گرانشی و مغناطیسی، تحول گرمایی و تغییر شکل زمین و فرایندهای فیزیکی اتمسفر و … پرداخته در حالی که ژئوفیزیک اکتشافی با استفاده از روش های مختلف به شناسایی لایه های کم عمق زمین برای اکتشاف منابع انرژی و معدنی زمین مشغول است.
کاربرد ژئوفیزیک
این رشته در موارد زیر کاربرد دارد:
- اکتشافات هیدروکربن
- مطالعات زمین شناسی
- اکتشافات مواد معدنی
- مطالعات ساختار زمین شناسی
- مطالعات ساختار زیر زمینی، و بررسی پی ساختمان
آینده شغلی
به طور کلی بیشترین جایی که پس از فراغت از تحصیل در این رشته می توان در آن مشغول به کار شد، موسسات آموزش عالی، سازمان هایی مانند نفت، نیرو، جهاد سازندگی، معادن و فلزات می باشند. در ضمن دانش آموختگان این رشته می توانند در شرکت های مهندسی در کارهای زیر به فعالیت مشغول شوند:
- تدریس دروس ژئوفیزیک بعد از کسب تجربه لازم
- انجام تحقیقات ژئوفیزیکی، تدوین گزارش
- استفاده از دستگاه ها، اجرای عملیات ژیوفیزیکی، تحلیل و تفسیر اطلاعات
- سرپرستی و هدایت گروه های ژئوفیزیک
کارشناسی ارشد ژئوفیزیک
ژئوفیزیک یکی از رشته های علوم پایه در مقطع کارشناسی ارشد هم می باشد. در ضمن با توجه به پیشرفت های امروزی این رشته ۵ شاخه زلزله شناسی، ژئومغناطیس، گرانی سنجی و ژئوالکتریک را شامل می باشد. در ضمن جمع واحدهای کلی تمام شاخه های مقطع ارشد ۳۷ واحد است.
همچنین ۱۸ واحد دروس الزامی مشترک شاخه ها، ۱۱ واحد دروس الزامی تخصصی شاخه لرزشناسی، ۱۱ واحد دروش شاخه لرزه شناسی، ۸ واحد دروس الزامی تخصصی شاخه گرانی سنجی، ۱۰ واحد دروس الزامی تخصصی شاخه مغناطیس سنجی، ۱۱ واحد دروس الزامی تخصصی شاخه الکتریکی می باشد. همچنین به موارد زیر نیز دقت کنید.
- دروس اختیاری: دانشجویان این رشته در هر شاخه ای که باشند می توانند با مشورت استاد راهنما دروس مد نظر خود را انتخاب کند.
- سمینار: گذراندن دو واحد سمینار الزامی می باشد.
- پایان نامه: شامل ۴ واحد بوده و گذراندن آن الزامی است.
- کارآموزی: شامل ۶ هفته است و دریافت گواهی لازم بدون احتساب الزامی می باشد.
طول دوره مقطع کارشناسی ارشد ناپیوسته در واقع حداکثر سه سال است که از کلیه دروس به جز کارآموزی و پایان نامه تشکیل شده است. هر نیم سال تحصیلی شامل ۱۷ هفته بوده و برای هر واحد درس نظری ۱۷ ساعت آموزش در نظر گرفته می شود و برای هر واحد درس عملی ۳۴ ساعت منظور می شود.
همچنین منابع مرجع دانشگاهی برای شرکت در آزمون کارشناسی ارشد این رشته به قرار زیر است:
ریاضی مشترک که شامل: حساب دیفرانسیل و انتگرال _ توماس، جرج برینتون _ مهدی بهزاد و سیامک کاظمی و مهدی کاظمی
منابع فیزیک مشترک شامل: فیزیک (جلد ۴ ) _ مرکز نشر دانشگاهی _ هالیدی، دیوید _ نعمت الله گلستانی
ریاضی فیزیک تخصصی که شامل دروس زیر می باشد:
* فیزیک (جلد ۴ )_ مرکز نشر دانشگاهی _ هالیدی، دیوید _ نعمت الله گلستانی
* جلال صمیمی _ مبانی نظریه الکترومغناطیس _ مرکز نشر دانشگاهی _ ریتس و میلفرد
* مرکز نشر دانشگاهی_ علی اکبر بابایی و مهدی صفا_ مبانی فیزیک نوین_ وایدنر، ریچارد و سلز، رابرت
* پروین بیات مختاری_ مرکز نشر دانشگاهی_ نور شناخت_ حبیب مجیدی ذوالبنین_ هشت یوجین
* مهدی بهزاد_ توماس جورج برینتون_ سیامک کاظمی و علی کاظمی_ حساب دیفرانسیل و انتگرال_ مرکز نشر دانشگاهی
* منابع زمین شناسی شامل: رسول اخروی_ دفتر انتشارات کمک آموزشی_ لوتگنس، فردریک_ سازمان پژوهش و برنامه ریزی آموزشی_ مبانی زمین شناسی_ انتشارات مدرسه
منابع ترمودینامیک: حسین توتونچی_ مرکز نشر دانشگاهی_ زیمانسکی، مارک والدو_ حرارت و ترمودینامیک
در پایان از همراهی شما سپاسگزاریم. همچنین پیشنهاد می شود در صورت تمایل برای آشنایی با رشته مکانیک سیالات و رشته نقشه کشی ساختمان روی لینک ها کلیک کنید.
منبع : آرگا
