اگر به پرورش قارچ دکمه ای تمایل دارید بهتر است علاوه بر شرایط مورد نیاز کشت آن در مورد مشکلات و آفات قارچ دکمه ای نیز اطلاعات کافی کسب کرده تا در راستای این کار با خسارات کمتری روبرو شده و محصول مطلوب تری برداشت نمایید.
انواع آفات قارچ دکمه ای
در دوران پرورش قارچ دکمه ای ممکن است با مشکلات و ریسک های اقتصادی مختلفی روبرو شوید. یکی از این خطرات جبران پذیر که در صورت عدم رسیدگی به موقع به ریسک جبران ناپذیر تبدیل می شود، بیماری ها و آفات قارچ دکمه ای می باشد. در این مطلب سعی شده به انواع آفات و بیماری های قارچ دکمه ای و روش های مبارزه با آن اشاره شود.
استفاده از آفت کش روشی سریع جهت مبارزه با آفات می باشد اما هزینه بر است. در مقابل رعایت اصول بهداشتی و روش های کنترل بیولوژیک اهمیت بیشتری پیدا می کند. تمام پرورش دهندگان قارچ دکمه ای با مشکل آفات روبرو بوده و نکته مهم این است که چطور این آفات را شناسایی کرده و این که هر آفت در کدام مرحله به واحد تولیدی قارچ وارد می شود.
آفات معمولا بیماری ها را نیز منتقل می کنند و به سرعت تکثیر می یابند. به این ترتیب شاخت دقیق آفات قارچ دکمه ای حائز اهمیت است و روش کنترل آن به سیکل زندگی و خصوصیات رشدی آفت بستگی دارد.
آفات قارچ دکمه ای به صورت زیر به محصول آسیب می زنند:
- از طریق ممانعت از رشد میسلیوم ها در بستر رشد
- از طریق گسترش سریع در بستر نسبت به میسلیوم های قارچ که رقیبی برای موا غذایی بستر به شمار می روند.
- از طریق آسیب زدن به میسیلیوم های قارچ به طور مثال تغذیه از میسیلیوم ها
- از طریق آسیب زدن به خود قارچ ها به طور مثال ایجاد تونل یا سوراخ در داخل اندام قارچ ها
انواع آفت های قارچ دکمه ای
به طور کلی آفات قارچ دکمه به سه دسته کنه ها، مگس ها و حشرات و نماتدها دسته بندی می شوند. خسارت آفات از مرحله بذرریزی تا مرحله برداشت محصول وجود دارد. قارچ ها در محیطی پوشیده، زیستگاه مطلوبی برای آفات به وجود آورده تا حدی که از شرایط نامساعد محیطی هم این آفات محافظت می شوند.
در ضمن درجه حرارت و رطوبت زیاد سالن های پرورش، شرایط را برای بیشترین فعالیت و ازدیاد جمعیت آفت ها فراهم می نماید. به این ترتیب اقدامات لازم برای پیشگیری از ورود آفات به این سالن های پرورش بایستی صورت گیرد. هر چند روش های شیمیایی کنترل آفات بایستی به عنوان گام نهایی در نظر گرفته شود.
۱. کنه ها
این جانوران ذره بینی و پوشیده از کرک قادر به پرواز نیستند. تا کنون حدود ۵۴ گونه کنه در نواحی مختلف دنیا گزارش شده که ۱۶ گونه آن خسارات اقتصادی زیادی به سالن های پرورش قارچ وارد می کنند. بهترین دما برای رشد کنه ها دمای ۲۵ درجه سانتی گراد می باشد و معمولا از بذر و میسلیوم های قارچ ها تغذیه دارند.
از آنجا که کنه منجر به از هم گسیختن شبکه میسلیومی می شوند می توانند به راحتی عوامل بیماری زا را هم منتقل نمایند. کنه ها روی پایه و کلاهک قارچ فرورفتگی هایی را ایجاد کرده که گاها حتی سبب قطع شدن پایه قارچ شده و کلاهک می افتد.
وجود کنه می تواند نشان دهنده این باشد که پاستوریزاسیون به خوبی انجام نشده است. از کنه های اصلی که به قارچ های دکمه ای خسارت وارد می کنند عبارت است از:
- کنه ذره ای که کنه دوستدار قارچ دکمه ای است.
- کنه ریشه ای که به ریشه قارچ صدمه می زنند.
- کنه پا بلند که به خاطر داشتن پاهای طویل به این اسم شناخته می شود.
- کنه فلفل قرمزی که توده های قرمز رنگی روی قارچ و کمپوست به وجود می آورند. این کنه از تریکودرما معمولا تغذیه می کند و آفت نیست و تنها بازارپسندی قارچ را کاهش می دهد اما انتشار آلودگی ها به ویژه کپک سبز توسط این کنه امکان پذیر است.
تفاوت کنه با حشرات بدون بال در دو بخشی بودن بدن و وجود یک جفت پای اضافه در آن ها می باشد. حشرات سه جفت پا دارند و کنه ها دارای ۴ جفت پا هستند. کنه هایی که در سالن قارچ زیست دارند ساپروفیت هستند. کنه ها از مراحل کمپوست سازی وارد سالن پرورش قارچ می شوند. برای کنترل می توان از سموم اومایک، (نیسورون به همراه نئورون) استفاده کرد.
۲. مگس ها و حشرات
مگس ها و حشرات دیگر معمولا توسط بوی متصاعد شده از بستر قارچ ها یا میسلیوم جذب می شوند. لاروهای حشرات از میسلیوم ها تغذیه می کنند تا رسیدن کامل محصول، این حشرات دو تا سه نسل را کامل کرده و در هنگام باردهی قارچ، تونل هایی در کلاهک و ساقه آن ایجاد می کنند.
بافت هایی از قارچ که مورد هجوم حشرات قرار می گیرد راحت تر و سریعتر به بیماری ها دچار می شود. حشرات به طور معمول عامل انتقال بیماری ها بوده و دوره زندگی ۳۰-۴۰ روزه ای را سپری می کنند. به این ترتیب به سرعت تکثیر می شوند. جلوگیری از ورود حشرات به سالن های پرورش کار دشواری است و همواره وجود حشرات در سالن های پرورش قارچ دکمه ای طبیعی است ولی برای جلوگیری از تکثیر و خسارت آن ها نبایستی نسبت به تکثیر آفات بی اهمیت بود.
در ضمن بر خلاف مگس های فورید، که آفات فصلی بود،مگس های سیارید می توانند در تمام طول سال در مزرعه قارچ حضور داشته باشند و یکی از دلایلی که این مگس ها به حشره کش ها مقاوم می شوند، این موضوع می باشد. فوریدها به مگس قوزدار معروف بوده که پشتی خمیده داشته و به و رنگی قهوه ای هستند. این نوع مگس در تابستان فعالیت دارد و لارو فورید از قارچ و میسیلیوم ها تغذیه می‌کند.
به طور معمول جمعیت مگس ها در فصل تابستان و پاییز افزایش می یابد. در طی این فصول تکثیر و مهاجرت مگس های فورید شدیدا بیشتر می شود. این مگس ها در اطراف منابع روشنایی بسیار فعال بوده و می توانند در چیدن قارچ مزاحمت ایجاد کنند.
همچنین سسیدها یا مگس های مازو با چشم غیرمسلح به سختی مشاهده می شوند که معمولا جذب نور شده و این خانواده نیز به میسیلیوم های قارچ دکمه ای هجوم می برند.
کک ها جزو حشرات می باشند که با ایجاد حفره هایی در قارچ یا فضولات در سطح کلاهک سبب کثیفی قارچ می شوند. مگس، پشه، سیارید و فورید از حشرات اصلی خسارت زننده قارچ دکمه ای هستند. مگس سیارید به پشه بزرگ نیز معروف است که باریک و سیاه بوده و در تمام طول سال فعالیت دارد.
این حشره معمولا به سرعت نسبت به حشره کش مقاوم می شود. از آن جا که سیاریدهای بالغ قدرت پرواز دارند به راحتی اسپور بیماری ها را انتقال می دهند اما لارو این حشرات به میسیلیوم ها و قارچ های بالغ هجوم برده و لکه های قهوه ای روی سطح اندام قارچ به وجود می آورند. از سویی با قطع شبکه میسلیوم از ریشه دوانی میسلیوم های قارچ در کمپوست جلوگیری می کند.
نماتد
نماتدها جانداران کرمی شکلی هستند که با چشم غیر مسلح مشاهده نمی شوند. شرایط بسیار مرطوب برای ازدیاد این جاندار مطلوب است. نماتد علیرغم میسیلیوم ها به اندام زایشی قارچ نیز حمله می برد. حضور نماتد در بستر کشت نشانگر کاهش عملکرد محصول می باشد.
منبع رایج نماتد کاه و کلش گندم مرطوب، کمپوست مصرف شده، خاک پوششی، آب آبیاری و ابزار آلوده هستند. اگر پاستورازیسیون کمپوست به درستی صورت نگرفته باشد، یا روی خاک پوششی آب بسیاری ریخته شده باشد، این امکان وجود دارد که نماتد خسارت وارد کند.
کمپوست آلوده به نماتد، حالت خیس و فرو رفته ای داشته و میسیلیوم ها و پین هد از سفید به قهوه ای تغییر رنگ می دهند. نماتد های سالن پرورشی به دو دسته ساپروفیت( تغذیه از مواد در حال پوسیدگی) و میکوفیت ( تغذیه از خود قارچ) تقسیم می شوند.
نماتد دم فنری سبب پوک شدن قارچ و لزج و سیاه شدن خاک پوششی می گردد. توسط فرمالین ۲۰ درصد و دمای بیشتر از ۲۵ درجه سانتی گراد در مرحله خاک پوششی آن را می توان کنترل کرد. این جانور بسیار ریز کرم مانند اکثر حدود یک میلی متر بوده و از طریق میکروسکوپ دیده می شوند.
این آفت را می توان به صورت همیشگی در سالن پرورش قارچ مشاهده کرد. شرایط بسیار مرطوب مناسب تکثیر نماتد است. حضور نماتد در بستر کشت قارچ نشانگر کاهش عملکرد محصول است. نماتد خسارت زا به نیش زدن به میسیلیوم و مکیدن مواد درون آن به محتویات داخل محصول آسیب زده و رشد قارچ را متوقف می کنند.
به همراه آلودگی های باکتریایی سبب افزایش خسارت نیز می شوند. آلودگی و خسارت ناشی از نماتد بر اساس فساد ایجاد شده موجب بروز بوی نامطبوع در سالن پرورش قارچ می گردد. به طور کلی نماتد آفتی است که خسارت زیادی به سالن پرورش قارچ وارد می کند.
از روش های کنترل نماتد می توان به موارد زیر اشاره کرد:
- ضد عفونی کردن سالن های کشت بعد از برداشت تا دوره کشت دیگر با بخار ۷۰-۷۲ درجه سانتی گراد حدود ۱۲ ساعت
- نصب توری های خیلی ریز
- ضد عفونی کردن کف سالن و راهروهای منتهی به سالن کشت با فرمالین ۲ درصد
- جمع آوری قارچ های آلوده پیش از پاره شدن پرده ویل به منظور جلوگیری از انتشار اسپورهای آلوده
- تعبیه کف پوش های آغشته به مواد ضد عفونی کننده در مسیر رفت و آمد کارگران
- بستر را زیر نور بررسی کرده زیرا نماتدها در زیر نور حرکت دارند و می توانید آن ها را تشخیص دهید.
- کودهای حیوانی مورد استفاده در کمپوست بایستی خشک، خرد شده و از هم فروپاشیده باشد.
- تمیز بودن آب آبیاری
- کاهش رطوبت و دمای سالن پرورش آلوده به نماتد
- کوکات سالن پرورش بعد از تخلیه سالن
قابل ذکر است نماتد ساپروفیت آفت قارچ دکمه ای محسوب نمی شود زیرا از مواد پوسیده تغذیه می کند. از این رو پاستوریزه سازی دقیق کمپوست از مهمترین روش های پیشگیری از ورود این نماتد خواهد بود. در حالی که نماتد مایکوفیت با سوراخ کردن هیف های میسیلیوم ها، سبب انتقال بیماری های باکتریایی و ویروسی می شود با از بین رفتن میسیلیوم ها، باکتری های بی هوازی فعال می شوند و بوی نامطبوعی از کمپوست ایجاد می شود.
برای تخمین تعداد و نوع حشرات موجود در سالن های پرورش قارچ از طریق یک قطعه پلاستیک زردرنگ و چسبناک که مشابه تله های چسبنده عمل می کند، می توان حضور و عدم حضور حشرات و تعداد کل حشرات را تخمین زد. چنانچه تعداد حشرات از حد آستانه خسارت اقتصادی بیشتر بود بایستی با روش های مختلف کنترل با آن ها مقابله کرد.
شایان ذکر است روش های مبارزه از حذف بستر آلوده تا استفاده از حشره کش ها متفاوت خواهد بود. استفاده از انواع حشره کش در مراحل برداشت و فلش ها به هیچ وجه توصیه نمی شود. مگس های دیده شده در مراحل برداشت را با گازهای پخش شونده در هوا و دود دور نمایید.
از سایر روش های مقابله با آفات قارچ دکمه ای عبارت است از:
- مخلوط کردن حشره کش ها با خاک پوششی هنگام ضد عفونی کردن خاک پوششی
- در صورت وجود حشره ای در خاک پوششی، خاک را باید پاستوریزه کرد.
- رعایت نکات بهداشتی برای سالن و لباس و وسایل کارکنان
این اقدامات کمک کرده تا سطح آلودگی در سالن پرورش قارچ کاهش یابد و با اطمینان دورهای بعدی پرورش را بدون آلودگی شروع نمود. بهداشت بر حذف و کشتن آفات تمرکز داشته به طور مثال قطع درختان در محل سالن پرورش، یک اقدام بهداشتی محسوب می شود.
لازم به ذکر است در شرایط آلودگی بسیار به نماتد ساپروفیت، این آفت در مقابل نور و تاریکی به صورت لکه های براق قابل تشخیص است. در این وضعیت نماتدها به سادگی به لباس و کفش کارکنان سالن چسبیده و انتقال می یابند.
در پایان از همراهی شما با این مطلب سپاسگزاریم و امیدواریم نهایت استفاده را برده باشید و بتوانید در امر پرورش قارچ دکمه ای با موفقیت روبرو شوید. همچنین پیشنهاد می شود در صورت تمایل برای آشنایی با نحوه کاشت قارچ دکمه ای و آفات سیب زمینی روی لینک ها کلیک و از این مقالات نیز بازدید نمایید.
منبع : آرگا
