آشنایی با آفات گندم و طریقه مبارزه با آن ها

یکی از مهمترین غلات ها، گندم می باشد و بسیاری از کشاورزان برای زراعت این گیاه را انتخاب می کنند. این محصول با ارزش در هنگام رشد با تنش های بسیاری رو به رو می شود و هر کدام از این تنش ها به اندازه ای می تواند در فرایند رشد و محصول دهی اختلال ایجاد کند، آفات گندم یکی از مهم ترین تنش ها می باشد و ممکن است باعث به وجود آمدن خسارت های زیادی برای کشاورزان شود.

یکی از قدیمی ترین محصولات زراعی از شروع تاریخ بشر تا کنون گندم می باشد. می توان اینطور گفت که گندم یکی از اصلی ترین غذا ها برای ساکنان کره زمین به شمار می رود و در بسیاری از سفره ها خودنمایی می کند. نیاز به این دانه غذایی با ارزش با رشد جمعیت افزایش پیدا می کند، تولید گندم می تواند نقش مهمی در برطرف کردن بحران گرسنگی داشته باشد به همین دلیل نیاز به تولید آن همیشه وجود دارد. با کنترل آفات گندم می توان از بروز خسارت جلوگیری کرد و موجب افزایش تولید شد، در ادامه از این آفات و روش مقابله با آن ها بیشتر خواهیم گفت.

معرفی انواع آفات گندم

فعالان حوزه کشاورزی در کاشت گندم با مشکلات بسیاری در کاشت این محصول دست و پنجه نرم می کنند از آفات و حشرات گرفته تا بیماری وجود این مسائل می تواند محصول را هم از جنبه کمی و هم جنبه کیفی تحت تاثیر قرار دهد. البته با شناخت کافی و به موقع و اقدام درست می توان میزان خسارت را به صفر و یا نزدیک آن رساند. آفات رایج این محصول زنگ زرد گندم، بلایت فوزاریومی خوشه گندم (فوزاریوم گندم)، شته ها و سوسک سیاه می باشند.

آفت سن گندم

یکی از مهم ترین آفات گندم در ایران سن گندم می باشد که در هر مرحله از رشد خود خسارات بسیاری وارد می کند. سن مادر می تواند به جوانه مرکزی، برگ و سنبله ها آسیب بسیاری برساند. پوره ها نیز از دانه تغذیه می کنند و موجب بروز خسارت برای گندمکاران می شوند. با تغذیه از برگ ها باعث خشک شدن محل نیش برگ می شوند و گیاه در فتوسنتز به مشکل می خورد و رشد گیاه دچار اختلال می شود. اگر این تغذیه متوجه ساقه ها باشد خوشه های گندم به تدریج سفید و پوک شده و با ادامه دار شدن این آسیب نهایتا دانه و یا تمام خوشه آسیب خواهد دید.

مناطق انتشار این آفت بیشتر زمین های زراعی گرم و خشک است که بهار های کم بارانی دارند، مناطقی که دارای مراتع و جنگل باشند کمتر به این آفت دچار می شوند، بیشترین استان های درگیر با این آفت استان‌های اصفهان، مرکزی، فارس، لرستان، همدان، کرمانشاه، کردستان و تهران هستند. از جمله عوامل تاثیر گذار دیگر در گسترش این آفت دما، میزان بارندگی و وسعت کشتزار  می باشد. کاشت گندم دیم نیز در افزایش این آفات موثر است.

روش کنترل سن گندم

یکی از راه های کنترل این آفت می توان زراعت نکردن در مراتعی باشد که پوشش گیاهی آن از بین رفته است، استفاده از روش های بیولوژیک مثل زنبور ها و مگس های پارازیتوئید نیز می تواند موثر باشد. بسیاری از کشاورزان از انواع زودرس گندم برای کاشت استفاده می کنند و برخی ترجیح می دهند به جای گندم به کشت جو مشغول شوند. استفاده از کود های تقویتی مناسب می تواند باعث تقویت گیاه شود تا گیاه کمتر مورد حمله آفات قرار بگیرد.

شته ها

شته های گندم بر اساس مکان فعالیت و میزان خسارت به دوسته تقسیم می شوند. دسته اول که خطر کمتری نیز دارند، شته هایی هستند که فعالیت آن ها روی ریشه دیده می شود. دسته دوم که قدرت آسیب بیشتری دارند شته هایی هستند که روی اندام های هوایی گیاه فعالیت می کنند و با انتقال بیماری های ویروسی موجب آسیب رساندن به گیاه می شوند.

برخی از شته های آسیب زننده شته گالی، شته روسی و شته سبز گندم می باشند، در بین این گروه از شته های مضر میتوان گفت در چند سال اخیر بیشترین آسیب ها از شته روسی بوده و بیشتر کشاورزان خسارت این نوع از شته را گزارش داده اند. با گرم تر شدن هوا و کاهش باران این شته که زمستان را بر روی علف های هرز می گذرانده، به گیاه و محصولات سبز شده حمله می کند و کاهش بارندگی موجب افزایش تولید مثل این دسته از آفات گندم می شود.

استان هایی مانند تهران، خراسان و سیستان و کرمان بیشتر شاهد این آفت بوده اند. سم پاشی حاشیه مزارع می تواند در کنترل و مقابله با شته ها بسیار موثر باشد.

سوسک سیاه

این آفت در فصل های پاییز و زمستان به شکل لارو زندگی می کند و در خرداد حشره کامل می باشد و در هر دو دوره از زندگی می تواند خسارت های بیشماری به محصولات وارد سازد، با تغذیه لارو این حشره از برگ ها، آسیب بسیاری به برگ گیاه می رسد و در رشد آن تاثیر می گذارد. این حشرات با ایجاد کردن سوراخ هایی در سطح خاک برگ ها را به درون سوراخ ها می کشند و از آن تغذیه می کنند.

خسارت ناشی از حشره این گیاه در مقایسه با لارو آن ناچیز به نظر می آید و لارو این حشره به مراتب آسیب زننده تر می باشد. حشره سوسک سیاه در مرحله خمیری از دانه ها برای تغذیه و ادامه زندگی استفاده می کند. مورچه ها از تخم و لارو این حشره تغذیه می کنند و پرندگان نیز حشره آن را شکار می کنند. ایجاد تناوب زراعی و از بین بردن بقایای محصول در اراضی آلوده نیز می تواند موثر واقع شود.

فوزاریوم

بیماری فوزاریومی سنبله گندم ، به شکل رشته رشد کننده بر روی بذر ها یا باقی مانده گیاهان زمستان را می گذرانند و سپس توسط اسپورهای هوازی (کنیدی ها یا آسکوسپور های حاصل از منابع آلودگی) با به وجود آمدن رطوبت یا بارش در مرحله گلدهی سنبله ها را آلوده و درگیر می کنند. با کاهش استرس گیاه موجب کاهش شرایط مطلوب زندگی رشد قارچ شوید و حتما از دانه های تمیز و فاقد بیماری استفاده کنید، از آبیاری بیش از حد، کاشت در عمق و کود دادن بیش از حد با نیتروژن و فسفر و زخمی کردن گیاه حین کاشت آن اجتناب کنید. هرچه زودتر وجود این بیماری را تشخیص دهید، درمان آن راحت تر می شود و خسارت وارده به محصولات کم تر خواهد بود. استفاده از مواد شیمیایی ضد قارچ و استفاده درست از قارچ کش ها می تواند در حل این مشکل به شما کمک کند.

بیماری زنگ زرد گندم

این نوع از آفات گندم، بیماری ویروسی هستند که توسط گونه ای از قارچ ها ایجاد می شوند، بهار و پاییز فصل های مستعد دچار شدن گیاه به این بیماری می باشند، البته با کاهش شدید رشد در پاییز می توان گفت این بیماری در پاییز آسیب های بیشتری به همراه دارد.

خلل در فرایند رشد گیاه، وجود لکه های زرد رنگ و کاهش پنجه زنی می تواند نشانه های بروز این بیماری در گیاه باشد در پاره ای از موارد برگ پرچم تغییر رنگ می دهد و به رنگ زرد یا قرمز در می آید. با کمک گرفتن از یک کود مناسب می توان از شیوع این آفت در مزارع جلوگیری کرد. و نکته پایانی برای مدیریت کاهش این نوع آفات این است که کاشت را به موقع انجام دهید.

منبع : آرگا