دلایل زیاد تکان خوردن جنین و زمان شروع حرکت جنین

همانطور که می دانید حرکات جنین نشانه ای از سلامتی او می باشد. اما در مواردی این حرکت ها بیش از اندازه نرمال است. با این مطلب همراه ما باشید تا بدانید علت زیاد تکان خوردن چنین چیست و آیا خطری به همراه دارد؟

علت زیاد تکان خوردن چنین چیست و آیا خطری به همراه دارد؟

معمولا مادرانی که اولین بارداری را می گذرانند سوالات زیادی ایجاد می شود. این که چه چیزی در طی بارداری طبیعی است و چه موردی نرمال نیست. از رایج ترین سوالات در بارداری میزان و نحوه حرکات جنین در رحم می باشد. حرکات جنین نشانه ای از سلامتی او بوده و به عنوان یک مادر حتما این حرکات را می شناسید. اغلب مادرها می توانند از هفته شانزدهم حرکات آرام جنین را حس کنند.

با شروع هفته بیستم شدت این حرکات بیشتر می گردد. حال سوال این جاست که علت حرکات زیاد جنین نشانه چیست و آیا این موضوع خطر و نگرانی به همراه دارد؟

چه زمانی حرکات جنین شروع می شود؟

به طور معمول نخستین ضرباتی را که مادر به صورت مشخص می توانند حس کنند بعد از هفته های ۱۶-۲۲ است. اگر اولین تجربه بارداری را می گذرانید ممکن است تا هفته بیستم نتوانید این حرکات را تشخیص دهید. ولی به طور کامل حرکات جنین از هفته ۲۲ حس می شود. پیش از هفته ۱۸ بارداری نشانه اولیه تکان خوردن در سونوگرافی مشخص می گردد.

به طور معمول زنان چاق دیرتر متوجه ضربات جنین می شوند و این موضوع را زنان لاغر زودتر متوجه می شوند. ولی استثنائاتی هم دیده می شود، مادری که بارداری دوم یا بیشتر را تجربه می کند، ممکن است خیلی زودتر حرکات جنین را در هفته ۱۶ احساس نماید.

اصولا منظور از حرکات جنین، حرکات عضلانی جنین در حال رشد درون رحم مادر می باشد. این ضربات ممکن است در ابتدا نوعی رفلکس در پاسخ به نویز یا لمس باشد. جالب است که تمام حرکات جنین مشابه یکدیگر نیستند. در آغاز ممکن است مادر حرکات بال بال زدن را حس نموده که بعدها به لگدهای قوی تر مبدل می گردد و بعد متوجه چرخیدن، غلت زدن یا تکان خوردن جنین می شود.

فرایند تکامل حرکات طبیعی جنین در بارداری

از نظر پزشکی حرکت زیاد جنین یا کاهش حرکت جنین جای نگرانی دارد. دوره بارداری مرحله بسیار شیرینی برای مادران محسوب می شود. جنین در این دوره رشد و تکامل یافته و با بزرگتر شدن حرکات خود در رحم را آغاز می کند. تکان خوردن زیاد جنین در ماه آخر بارداری افزایش می یابد و علاوه بر حس شیرینی که برای مادر دارد ممکن است سبب نگرانی خاطر او نیز گردد.

• به طور معمول پیش از هفته نهم همه اندام ها با یکدیگر حرکت کرده زیرا اعصاب هنوز در حال تکامل می باشند. در این وضعیت جنین سر و پشت خود را قوس می دهد.
• در هفته نهم خمیازه کشیدن و کشش بدن در سونوگرافی قابل مشاهده می باشد.
• در هفته دهم بعد از لقاح ممکن است اندام ها به صورت جداگانه حرکت نمایند.

• در هفته یازدهم جنین می تواند دهان خود را باز و انگشتانش را بمکد.
• در هفته دوازدهم بلع مایع آمنیوتیک توسط نوزاد قابل مشاهده است.
• در هفته سیزدهم جنین به شدت دستها، پاها را با ضربات تکان داده و در ضمن می تواند به لمس پوست شکم توسط مادر جواب دهد.
• در هفته ۱۴-۲۰ مادر می تواند حرکات شدید نوزاد درون شکم خود را حس کند.
• از هفته ۲۰-۳۶ انواع حرکت های ضعیف، قوی و چرخشی جنین توسط مادر حس می شود. زیرا نوزاد همه مفاصل و ستون فقرات خود را تکان می دهد. معمولا الگوی حرکت در طی روز تغییر یافته و حرکت ضعیف در طی زمان کاهش می یابد. در حالی که حرکات چرخشی و قوی دائم تکرار می شوند.

• در هفته ۲۸ تمام جنین ها در اثر احساس صدای بلند، حرکت ناگهانی یا حس افتادن، دچار وحشت شده و هر دو دست و پای خود را به طرف قفسه سینه می آورند.
• در سه ماهه سوم کودک حرکت های شبیه دوچرخه سواری نشان می دهد که برای وارونه شدن به جهت زایمان طبیعی ضروری است. در این هنگام به علت فضای کم و بزرگتر شدن نوزاد، حرکات کمی محدود می گردند.

به صورت کلی، الگوی حرکات جنین در طی بارداری ثابت نبوده و از هفته ۲۰-۳۶ یا ۳۷ در ابتدا عموما حرکات ضعیفی وجود دارد. به تدریج این حرکات کاهش یافته و حرکات قوی و چرخشی بیشتر می شوند. از هفته ۳۶-۳۷ تا زایمان، این حرکات قوی و چرخشی مجددا کاهش یافته در حالی که حرکات ضعیف بیشتر می شود.

علت تکان خوردن زیاد جنین در بارداری

متخصصان بر این باورند که حتی جنین در حال رشد هم به ورزش کردن نیاز دارد. ممکن است مادر انتظار داشته باشد نوزاد شکم او تنها گهگاهی حرکت نماید ولی گاهی تکان خوردن زیاد جنین نشانه رویه طبیعی رشد سیستم اسکلتی/ عضلانی اش می باشد. پژوهش ها بیان می دارند که حرکت مداوم جنین در رحم باعث رشد صحیح استخوان، مفاصل و عضلات جنین می شود.

در حالت متوسط جنین در هنگام بیداری ده بار در ساعت لگد می زند به این ترتیب در طول روز چیزی حدود صد بار انواع حرکت جنین صورت می گیرد. با این وجود برخی از نوزادها فعال تر از سایرین می باشند. اغلب پزشکان به مادران باردار توصیه می نمایند که اگر در ماه آخر بارداری متوجه حرکات زیاد جنین شدند، نگران نشوند زیرا با بزرگتر شدن جنین فضا برای او کمتر می شود.

از دیگر علت های رایج تکان خوردن زیاد جنین در بارداری می توان به موارد زیر اشاره نمود:

• با رشد جنین، فعال شدن او نیز بیشتر می شود. مادرانی که اولین بارداری را می گذرانند ممکن است حس کنند که جنین بیش از اندازه معمول لگد می زند. به یاد بسپارید که تعیین یک رویه طبیعی فعالیت برای جنین داخل رحم، اندکی زمان بر است.

• جنین بعد از تغذیه بیشترین تحرک را داشته و معمولا مادر با شکم پر بیشتر حرکات جنین را حس می کند زیرا فضای کمتری برای حرکت جنین ایجاد می شود.
• در مواردی اضطراب مادر سبب افزایش حرکت و فعالیت جنین می گردد.
• شایان ذکر است معمولا جنین پسر بیشتر از دختر حرکت می کند.

در صورتی که حرکات زیاد جنین به این علت ها باشد جای نگرانی نبوده و حتی نشان از سلامت جنین دارد.

• علت حرکات زیاد جنین در شب

معمولا حرکات جنین ریتم زمانی خاص خود را داشته و اغلب بین ساعات ۹ صبح تا ۲ بعد از ظهر و ۷ بعد از ظهر تا ۴ صبح بیشترین فعالیت را دارد. گاه در ماه پایانی بارداری، کودک در طی خواب سبک خود بیشترین میزان تکان خوردن را بروز می دهد. جنین در چرخه های خواب حرکت کمتری دارد.

هر چرخه خواب به صورت کلی ۲۰-۴۰ دقیقه طول می کشد ولی ممکن است تا ۹۰ دقیقه نیز به طول انجامد. به طور معمول چرخه های استراحت جنین با مادر هماهنگ نیست.

• علت حرکات زیاد جنین در ماه پایانی بارداری

پیشتر نیز اشاره شد که حرکات جنین نشان دهنده سلامتی اش می باشند و هر نوزادی شیوه حرکتی خاصی دارد که در طی دوران بارداری، مادر این حرکات را شناخته و به آن ها عادت می نماید. ولی در صورتی که تکان خوردن های جنین بیشتر از ریتم معمول خودش باشد بهتر است با پزشک مشورت نموده تا سونوگرافی و نوار قلب انجام گردد.

حرکت زیاد جنین در ماه پایانی برداری به دلیل چرخش، ضربه و تکان خوردن ها باشد ولی بعضی جنین ها فعال تر بوده و حرکات بیشتری دارند.

هر جنینی الگوی حرکتی خاص خود را داشته و مادر به مرور این الگوها را شناخته و می تواند کم یا زیاد شدن حرکات را تشخیص دهد. فعالیت منظم جنین یک خبر خوب از سلامتی اوست. اگر جنین در شکم بمیرد هیچ حرکت و ضربه ای به شکم زده نشده و شکم مادر فرمی سفت و سنگ مانند می یابد.

حرکات جنین چه حسی در مادر به وجود می آورند؟

نوع حرکت هر جنین در شکم مادر متفاوت بوده و هر چه جنین رشد پیدا کرده و به ماه های پایانی بارداری نزدیک شوید این حرکات و ضربات آشکار تر می شوند. تجربه شخصی بیشتر مادرها از لگد زدن جنین این طور است که یک حس دلپیچه و ضربه در شکم به وجود می آید و با پیشرفت حاملگی این ضربات واضح تر می شود.

هر چه جنین بزرگتر می شود پوست شکم مادر کشیده شده و ضربات و حرکات شدیدتر حس می شوند به طوری که ممکن است در مواردی به دنده ها آسیب زند.

چه زمانی مادر حرکات نوزاد را بیشتر احساس می کند؟

زمان حرکات جنین در افراد مختلف با یکدیگر فرق دارد. همانگونه که اشاره شد هر مادری ریتم حرکات جنین خود را می شناسد و به آن ها عادت پیدا می کند. همچنین زمان حرکت جنین خود را نیز می شناسد. برخی جنین ها موقعی که مادر بیدار است، خوابیده و هنگامی که خواب هستند حرکتی ندارند و برخی موقع خواب تازه فعالیت خود را آغاز می کنند و مدام تکان می خورند.

بعضی حرکات و ضربه ها آنچنان خفیف می باشند که ممکن است مادر اصلا آن ها را حس نکند و تنها با لمس شکم بتواند حرکات را تشخیص دهد. بعضی حرکات و ضربه ها نیز آنقدر شدید می باشند که به سادگی از روی شکم قابل رویت بوده و حتی شکم را از سمتی به سمت دیگر می فشارد.

با بزرگتر شدن جنین حرکاتش هم بیشتر می شود و در طی روز ممکن است ۱۶-۴۵ ضربه و حرکت در ساعت حس شود.

علت افزایش ناگهانی تکان خوردن های جنین

به طور معمول حرکات زیاد جنین جای نگرانی ندارد و همه چیز تا ماه ششم بارداری تحت نظر پزشک طبیعی است اما ممکن است ناگهان در هفته ۲۵ ام یا ۳۹ حرکات زیاد جنین احساس شود. از این رو بهتر است به میزان و نوع حرکات جنین در ماه ششم بارداری و بعد از آن بیشتر دقت نمایید.

بهترین روش برای تخمین تعداد تکان های جنین بعد از صرف غذا یک ساعت به سمت پهلوی چپ خوابیده و در این مدت باید حداقل ۵ بار حرکت جنین حس شود. اگر به بیشتر از ده مرتبه رسید باید به پزشک مراجعه نمایید. تجربه ثابت کرده که تغییر حرکت جنین با افزایش خطر مرده زایی بعد از هفته ۲۸ ام بارداری همراه می شود.

هر چند پدیده مرده زایی اغلب با توقف یا کاهش حرکت جنین نمایان می شود ولی مطالعات اخیر نشان می دهد ارتباطی بین حرکات بیش از اندازه جنین و مرده زایی دیر هنگام هست. چرا که در مواردی، افزایش ناگهانی تکان خوردن های جنین نشانه سازش جنین با اختلالات زمینه ای در محیط رحمی بوده که در صورت تداوم ممکن است به مرگ جنین منجر گردد.

از جمله این اختلالات زمینه ای می توان به موارد زیر اشاره نمود:

• تشنج جنین ناشی از عفونت یا خفگی
• تلاش جنین برای رها شدن از درهم تنیدگی بند ناف که با کاردیوتوکوگرافی و سونوگرافی مشخص می شود.
• وحشت و افزایش ناگهانی استرس بیش از اندازه مادر که با گرفتن شرح حال و آزمون های روانشناختی بررسی می شود.
• مواجهه جنین با محرکی مضر مانند سم یا دارو که با بررسی شرح حال مادر و آنالیز خون مادر برای پیدا کردن نشانگرهای التهابی یا سموم ارزیابی می شود.

اخیرا پژوهش ها ثابت کرده اند که به همراه بررسی علت کم تکان خوردن جنین در ماه های پایانی بارداری، ارزیابی علت ناگهانی افزایش تکان خوردن های جنین هم می تواند به عنوان ابزاری برای کاهش میزان مرگ و میر پری ناتال استفاده شود.

منبع : آرگا