با شروع ماه رمضان ممکن است این سوال پیش بیاید که آیا خانم های باردار می توانند روزه بگیرند یا نه؟ با توجه به اینکه رژیم غذایی خانم باردار برای دریافت انرژی، ۳۰۰ کیلو کالری در طول روز می باشد، لذا مادران قبل از هر تصمیمی برای روزه گرفتن در دوران بارداری، باید با پزشک خود که می تواند فردی حاذق و متدین باشد، مشورت نمایند.
شرایط گرفتن روزه در بارداری
خانم های حامله زیادی هستند که توانسته اند در ماه مبارک رمضان روزه بگیرند، بدون اینکه مشکلی برای خود و جنینشان پیش آید، اما به طور کلی روزه گرفتن به شرایط جسمی مادر حامله بستگی داشته و اگر احساس کند که حال مساعدی نداشته و یا ممکن است، روزه گرفتن برای سلامتی وی و جنینش مضر باشد، نباید روزه بگیرد، این مطلب را به ارائه اطلاعاتی در زمینه روزه در بارداری اختصاص داده ایم که می تواند کمک زیادی به مادران بارداری نماید که قصد دارند در ماه مبارک رمضان روزه بگیرند.
در دوران حاملگی، هورمون ها و سیستم گوارشی مادر، دچار تغییرات زیادی می شود، به گونه ای که وی تحمل حجم زیاد غذا را نخواهد داشت، از این رو توصیه می شود که از وعده های غذایی کم و به تعداد زیاد استفاده کنند تا مقدار انرژی لازم خود را که در حدود ۳۰۰ کیلو کالری در روز می باشد را تامین نمایند؛ بخش دیگری از این انرژی می تواند با استراحت و کم شدن تحرک مادر به خصوص در ماه های آخر حاملگی تامین شود.
دلایل ممنوعیت روزه داری در سه ماهه اول و سوم دوران حاملگی
تغییر گوارش موجب مشکلات دیگری از جمله تهوع و استفراغ به خصوص در سه ماهه اول حاملگی می شود، ضمن اینکه بسیاری از خانم های حامله در طی این دوران، دچار سوء تغذیه و کاهش وزن می شوند.
تغذیه در سه ماهه اول بارداری از اهمیت زیادی برخوردار است، زیرا رشد و نمو سلول های عصبی در سه ماهه اول صورت گرفته و در نتیجه جنینی که با کمبود تغذیه در این دوران مواجه می شود، ممکن است مبتلا به بیماری های سیستم عصبی و مغزی و نیز بیماری روانی شود.
بدن انسان طوری تنظیم شده است که قند مورد نیاز خود برای تغذیه سلول ها را از گلوکز دریافت می کند، حال در صورتی که غذا به بدن نرسد، کبد تا هشت ساعت از طریق ذخیره موجود، نیاز خود را برطرف می کند، اما بعد از آن، برای تامین انرژی مورد نیاز خود از منابعی مانند پروتئین و چربی بدن برای رفع نیاز های سلول ها استفاده خواهد کرد؛ پروتئین نقش مهمی در بدن مادر حامله دارد و برای رشد و نمو جنین بسیار حیاتی می باشد، در نتیجه در هنگام گرسنگی طولانی و مصرف پروتئین به منظور تامین انرژی، جنین با کمبود پروتئین مواجه خواهد شد.
مادران بارداری که دچار سوء تغذیه هستند، نوزادان آنها اغلب کاهش وزن دارند و در نوزادان دارای وزن پایین، احتمال ابتلا به بیماری سندرم متابولیک زیاد می باشد. بنابراین برخی از این کودکان در بزرگسالی خود از فشار خون بالا، افزایش چربی خون، عدم تحمل گلوکز و دیابت، چاقی و تنبلی تخمدان رنج می برند و این مشکل معمولا در افرادی بروز پیدا می کند که در ماه آخر حاملگی مادر، با کمبود تغذیه مواجه بوده اند.
همانطور که گفتیم، تغذیه مادر در سه ماهه اول بارداری بسیار مهم است و جنین برای رشد خود، نیاز به مقدار زیادی آهن، کلسیم و دیگر مواد معدنی و ویتامین ها دارد، ضمن اینکه باید کالری مورد نیاز بدن خود را دریافت کند تا سلامت وی در هنگام زایمان و نیز دوران شیردهی حفظ شود.
کم آبی بدن در دوران حاملگی به ویژه سه ماه آخر موجب شروع شدن زودتر دردها و نیز زایمان زودرس می شود، زنان حامله ای که در طول روزه داری خود دچار ضعف و سرگیجه می شوند، حتما باید برای ادامه روزه خود به پزشک مراجعه کرده و در صورت صلاحدید وی روزه بگیرند.
البته مدت زمان روزه داری نیز از جمله عوامل مهم در زمینه گرفتن روزه در دوران حاملگی می باشد، مثلا همزمانی روزه با فصل تابستان، به دلیل طولانی بودن روزها و آب و هوای گرم، طبیعتا شرایط روزه داری بسیار سخت تر می باشد، چرا که نیاز بدن به آب زیاد بوده و در نتیجه ممکن است شخص روزه دار در معرض خطر کم آبی بدن قرار گیرد.
بسیاری از متخصصان، روزه در بارداری، به خصوص در سه ماهه اول و سوم حاملگی را مجاز نمی دانند، اما گرفتن روزه در سه ماهه دوم حاملگی و تحت نظر پزشک متخصص مانعی ندارد.
پس روزه داری در سه ماهه دوم به خصوص اگر قبل از حاملگی به متخصص تغذیه مراجعه شود و با استراحت کافی در هنگام افطار و سحر، تغذیه مناسب با وزن و شرایط جسمی مادر حامله مشکلی ایجاد نخواهد کرد، اما در سه ماه سوم و نزدیک شدن به زمان زایمان، به دلیل تغذیه جنین از گلوکز بدن مادر باید مراقبت بیشتری صورت گیرد و معمولا در این دوران، توصیه به روزه داری نمی شود.
همچنین بعد از زایمان و در شش ماهه اول پس از حاملگی به علت وابستگی نوزاد به شیر مادر، بهتر است که مادر برای حفظ سلامت نوزاد از گرفتن روزه خودداری کند، زیرا گرسنگی طولانی مدت مادر در رشد کودک، اختلال ایجاد خواهد کرد.
مادران حامله ای که دارای وزن کمتر از ۵۰ کیلوگرم می باشند، در صورت داشتن بیماری هایی نظیر بیماری کم خونی، دیابت و فشار خون بالا بهتر است از روزه گرفتن ممانعت نمایند.
آمادگی برای روزه گرفتن در حاملگی
در صورتی که در دوران حاملگی به سر می برید و تمایل به گرفتن روزه دارید، پیش از شروع ماه مبارک رمضان بهتر است اقدامات زیر را انجام دهید :
- با پزشک تان در رابطه با روزه داری مشورت کرده و از وی بخواهید تا برای پیشگیری از عوارض احتمالی روزه داری همچون کم خونی، دیابت حاملگی و … سلامت شما را بررسی نماید.
- به هنگام روزه داری، همواره قند خون خود را کنترل نمایید.
- اگر از نوشیدنی های کافئین دار؛ مانند قهوه، نوشابه، چای سبز، شکلات و غیره استفاده می کنید، پیش از ماه رمضان برای پیشگیری ازسردرد، مصرف آنها را کم کنید، مصرف بیش از ۲۰۰ میلی گرم کافئین (۲ فنجان نسکافه) در روز برای یک خانم باردار مجاز نمی باشد.
- اگر شاغل هستید از کارفرمای خود بخواهید تا زمان استراحت بیشتری را به شما اختصاص دهد و در طی این ماه از اضافه کاری خودداری کنید.
- به منظور داشتن یک برنامه تغذیه ای مناسب و سالم, لازم است به نزد پزشک تغذیه مراجعه کنید.
- همه غذا ها و نوشیدنی های مصرفی خود را در برگه ای یادداشت کنید تا بدانید چه غذا هایی را کمتر و کدامیک را بیشتر مصرف می کنید.
- قبل از شروع ماه مبارک رمضان، کا رها و خرید هایتان را انجام دهید.
- در ماه مبارک رمضان، مرتبا وزن خود را در خانه چک نمایید.
توصیه هایی برای روزه داری آسان در حاملگی
- در ماه رمضان تغذیه خود را تنها محدود به افطار و سحر نکنید و به جای خوردن غذای زیاد در این دو وعده، از چند وعده مغذی و متعادل استفاده کنید تا وزن بدن حفظ شده و از سردرد، یبوست، سوءهاضمه و بی حالی پیشگیری شود.
- به منظور حفظ سلامتی خود در هنگام روزه گرفتن، یکبار در هفته شیرینی جات مصرف نمایید.
- بعد از شام استراحت کرده و بعد به انجام کار هایتان بپردازید.
- پیش از خواب و دیر هنگام از مصرف اسنک خودداری کنید، بهتر است از آن در وعده سحری استفاده نمایید.
به طور کلی خانم های باردار با مراجعه به یک کارشناس تغذیه، باید نسبت به میزان کالری مورد نیاز بدنشان بر اساس قد، وزن و سن بارداری خود آگاهی یافته و در صورت نداشتن بیماری های خاص و نیز تامین کافی مقدار کالری از طریق وعده های افطار و سحری، همچنین توجه به نکات بالا می توانند روزه بگیرند.
منبع : آرگا
