دسته ها
سه شنبه ۲۹ اسفند ۱۴۰۲

آشنایی با زندگینامه عطار نیشابوری و داستان زیبای زندگی وی

  • سحر بهرامی
  • ۲۹ اسفند ۱۳۹۷
  • ۰

فریدالدین ابوحامد محمد عطار نیشابوری مشهور به شیخ عطّار نیشابوری یکی از عارفان و شاعران ایرانی بلند نام ادبیات فارسی در پایان سدهٔ ششم و آغاز سدهٔ هفتم است. او در سال ۵۴۰ هجری برابر با ۱۱۴۶ میلادی در نیشابور زاده شد و در ۶۱۸ هجری به هنگام حملهٔ مغول به قتل رسید که در ادامه مطلب با زندگینامه عطار نیشابوری بیشتر آشنا خواهیم شد .

عطار نیشابوری یکی از شاعران و عارفان نام آور ایران در اواخر قرن ششم و اوایل قرن هفتم هجری بود . بر اساس نوشته تاریخ نویسان در زندگینامه عطار نیشابوری ولادت او را سال ۵۱۳ و بعضی دیگر ولادت ش را ۵۳۷ می دانند علت این نا آگاهی در دسترس نبود اطلاعات از زندگی وی است.

زندگینامه عطار نیشابوری

او در روستای کدکن که در حوالی شهر نیشابور بود به دنیا آمد.  از دوران کودکی عطار نیشابوری اطلاعات زیادی در دست نیست و همین مقدار می دانیم که   کودکی عطار با طغیان غزها همراه بود زمان فاجعهٔ غز، عطار ۷ سال بیشتر نداشت. این فاجعه چنان عظیم و وحشتناک بود   که نمی‌توانست در ذهن کودک خردسال تأثیر دردانگیز خود را نگذارد. در زندگینامه عطار نیشابوری آمده است که سلطان به دست غزها اسیر شده بود و شهر در معرض خرابی و ویرانی قرار گرفته بود. عطارِ خردسال شکنجه‌ها، تجاوزها، خرابی‌ها، مرگ و درد و وحشت را اطراف خود می‌دید؛ و همین عامل بعدها موجب مرگ اندیشی و درد اندیشی بسیار در عطار شد. چند سال بعد، پس از فروکش فتنهٔ غز، عطار در مکتب مشغول آموختن شد.

زندگی نامه عطار نیشابوری

پدر عطار در شهر شادیاخ به شغل عطاری که  همان دارو فروشی بود مشغول بوده که بسیار هم در این کار ماهر بود طبابت می کرده و بعد از وفات پدر،عطار نیشابوری کار پدر را ادامه داد و به شغل عطاری مشغول شد. او داروسازی و داروشناسی را از پدرش آموخت و در عرفان مرید شیخ یا سلسلهٔ خاصی از مشایخ تصوف نبود او به شغل عطاری  او در این هنگام به طبابت مشغول بوده تا زمانی که آن انقلاب روحی در وی به وجود آمد و در این مورد داستان های مختلفی بیان شده که معروفترین آنها در زندگینامه عطار نیشابوری   این است:

“روزی عطار در دکان خود مشغول به معامله بود که درویشی به آنجا رسید و چند بار با گفتن جمله چیزی برای خدا بدهید از عطار کمک خواست ولی او به درویش چیزی نداد. درویش به او گفت: ای خواجه تو چگونه می خواهی از دنیا بروی؟ عطار گفت: همانگونه که تو از دنیا می روی. درویش گفت: تو مانند من می توانی بمیری؟ عطار گفت: بله،درویش کاسه چوبی خود را زیر سر نهاد و با گفتن کلمه الله از دنیا برفت. عطار چون این را دید شدیدا متحیر شد و از دکان خارج شد و راه زندگی خود را برای همیشه تغییر داد.

وی بعد از افتادن این اتفاق از کار دست کشید و به خدمت عارف معروف رکن الدین اکاف رفت. و دست به توبه زد و به ریاضت مشغول شد و چندین سال در خدمت این عارف بود. سپس عطار قسمتی از زندگی خود را مانند سالکان در سفر گذراند و به سفر های زیادی از مکه تا ماوراء نهر را گذراند که در این سفر شیخ های بزرگ و معروفی را زیارت کرد که در یکی از این سفر ها به خدمت مجد الدین بغدادی رسید.

مولانا در باب عطار این گونه زبان گشوده است که:

  •  مبل و میز
  •  آرون گروپس

هفت شهر عشق را عطار گشت / ما هنوز اندر خم یک کوچه ایم

نگاهیی به زندگی نامه عطار نیشابوری

 عطار  مردی پر کار  و فعال بوده چه در آن زمان که به شغل عطاری و طبابت اشتغال داشته و چه در دوران پیری خود که به گوشه گیری از خلق زمانه پرداخته و به سرودن و نوشتن آثار منظوم و منثور خود مشغول بوده است.

محمدرضا شفیعی کدکنی در مقدمه‌ای که بر منطق‌الطیر نوشته است اشاره می‌کند که شخصیت عطار در «ابر ابهام» است و اطلاعات ما حتی دربارهٔ سنایی، که یک قرن قبل عطار می‌زیسته، بسیار بیشتر از اطلاعاتی است که از عطار در دست داریم. تنها می‌دانیم که او در نیمهٔ دوم قرن شش و ربع اول قرن هفتم می‌ زیسته‌ است، زادگاه او نیشابور و نام او، آنگونه که عطار گاهی در اشعارش به هم‌ نامی خود با پیامبر اسلام اشاره می‌کند، محمد بوده است.

زندگی او به تنظیم اشعار بسیار گذشت از جمله چهار منظومه از وی علاوه بر دیوان اشعار و مجموعه رباعیاتش، مختارنامه. آوازهٔ شعر او در روزگار حیاتش از نیشابور و خراسان گذشته و به نواحی غربی ایران رسیده بوده است.از زندگینامه عطار نیشابوری اسنادی نیز در دست است که نشان می‌دهد حلقهٔ درس‌های عرفانی عطار در نیشابور بسیار گرم و پرشور بوده است و بسیاری از بزرگان عصر در آن‌ها حاضر می‌شده‌اند. در دوران معاصر، شیعیان با استناد به برخی شعرهایش بر این باورند که وی دوست دار اهل بیت بوده است.

ویژگی سخن  عطار نیشابوری

  • سخن او ساده و گیراست.
  • او برای بیان مقاصد عرفانی خود بهترین راه را که همان آوردن کلام ساده و بی پیرایه و خالی از هرگونه آرایش است را در اشعار خود استفاده کرده است.
  • گفتار ساده وی که با سوختگی دل همراه است باعث شده که خواننده را مجذوب خود نماید.
  • کمک گرفتن او از تمثیلات و بیان داستانها و حکایات مختلف یکی دیگر از نکات مثبت آثار او می باشد.

معرفی آثار عطار نیشابوری

آثار شیخ عطار نیشابوری به دو دسته منظوم و منثور تقسیم می شود.

آثار منظوم او عبارت است از:

۱- دیوان اشعار عطار نیشابوری که شامل غزلیات و قصاید و رباعیات است.

۲- مثنویات او عبارت است از: الهی نامه، اسرار نامه، مصیبت نامه، وصلت نامه، بلبل نامه، بی سر نامه، منطق الطیر، جواهر الذات، حیدر نامه، مختار نامه، خسرو نامه، اشتر نامه و مظهر العجایب

از میان این مثنویهای عرفانی شیواترین آنها که به نام تاج مثنویهای او به شمار می آید منطق الطیر است که موضوع آن بحث پرندگان از یک پرنده داستانی به نام سیمرغ است که منظور از پرندگان سالکان راه حق و مراد از سیمرغ وجود حق است که عطار در این منظومه با استفاده از نیروی تخیل خود و به کار بردن رمزهای عرفانی به زیباترین صورت سخن می گوید که این منظومه یکی از شاهکارهای زبان فارسی است .

آثار منثور عطار نیشابوری:

یکی از معروفترین اثر منثور عطار تذکره الاولیاست که در این کتاب عطار به معرفی ۹۶ تن از اولیا و مشایخ و عرفای صوفیه پرداخته است.

آرامگاه عطار نیشابوری

آرامگاه عطار نیشابوری

در مورد وفات عطار گفته های زیادی وجود دارد برخی از تاریخ نویسان سال وفات او را ۶۲۷ هجری .ق، دانسته اند و برخی دیگر سال وفات او را ۶۳۲ و ۶۱۶ دانسته اند. در مورد چگونگی مرگ او نیز گفته شده که او در هنگام  یورش مغولان به شهر نیشابور توسط یک سرباز مغول به شهادت رسیده که شیخ بهاءالدین در کتاب معروف خود کشکول این واقعه را چنین تعریف می کند که وقتی لشکر تاتار به نیشابور رسید اهالی نیشابور را قتل عام کردند و ضربت شمشیر توسط یکی از مغولان بر دوش شیخ خورد که شیخ با همان ضربت از دنیا رفت .

گزیده ای از سروده های عطار

تحقیق درباره زندگی نامه عطار نیشابوری

ز شهوت نیست خلوت هیچ مطلوب
کسی کین سرّ نداند هست معیوب
ولیکن چون رسد شهوت به غایت
ز شهوت عشق زاید بی نهایت
ولی چون عشق گردد سخت بسیار
محبت از میان آید پدیدار
محبت چون به حد خود رسد نیز
شود جان تو در محبوب ناچیز
زشهوت در گذر چون نیست مطلوب
که اصل جمله محبوب است محبوب
اگر کشته شوی در راه او زار
بسی زان به که در شهوت گرفتار

امیدواریم مطالعه سرگذشت زندگی عطار نیشابوری برای شما نیز جالب بوده باشد. هم اکنون مقبره عطار یکی از مکان های دیدنی نیشابور است، که در سفر به این شهر زیبا می توانید از آن بازدید نمایید.

منبع : آرگا


مطالب مرتبط
مطالب داغ
همچنین ببینید
مشاهده دیدگاه های این مطلب
دیدگاه های مطلب
۰ دیدگاه برای این نوشته

دیدگاهتان را بنویسید

نشانی ایمیل شما منتشر نخواهد شد. بخش‌های موردنیاز علامت‌گذاری شده‌اند *