تغییرات پستان در بارداری و ماه های مختلف این دوران

تغییرات پستان نخستین نشانه های بارداری است و با پیشروی در بارداری سینه ها تغییر می کند. این تغییرات پستان می تواند از یک هفته بعد از بارداری شروع و تا زمان زایمان و حتی بعد از آن نیز ادامه پیدا کند. اغلب بانوانی که نخستین بارداری خود را تجربه می کنند، ممکن است از این تغییرات پستان نگران شده و آن ها را خطرناک تلقی کنند. در واقع از آن جایی که سینه ها در طول بارداری برای شیردهی آماده می شوند، این تغییرات طبیعی به نظر می رسد. معمولا تغییرات پستان در طول ۹ ماه بارداری با علائم مشخصی همراه است که در صورت مواجه شدن با آن ها جای هیچ گونه نگرانی وجود ندارد. در ادامه مطلب همراه ما باشید تا با دلایل تغییرات پستان در بارداری بیشتر آشنا شویم.

ساختار پستان در بانوان چگونه است؟

ساختار پستان از غده هایی که شیر در آن ها تولید شده و رگ هایی که انتقال شیر به داخل پستان را بر عهده دارند، تشکیل می شود. این غده ها و رگ ها به سینه ها شکل می دهند و توسط بافت هایی از نوع چربی، غده ای و رشته ای شکل پوشیده شده اند. به پوست تیره رنگ اطراف نوک سینه ها، آرئول گفته می شود. در این ناحیه برجستگی های ریزی وجود دارند که غدد مونتگومری نامیده می شوند. این غدد برای مرطوب کردن پستان مایعی را تولید می کنند.

اصلی ترین دلیل تغییرات پستان در دوران بارداری چیست؟

دوران بارداری با تأثیراتی بر سطح هورمون های استروژن و پروژسترون همراه است. این هورمون ها به آماده سازی پستان ها برای شیردهی کمک می کنند و دلیل اصلی تغییراتی هستند که امکان دارد شما نیز آن ها را تجربه کنید. در واقع نقش استروژن این است که موجب تحریک رشد سلول های رگ های پستان می شود و به ترشح هورمون پرولاکتین کمک می کند. پرولاکتین هورمونی است که موجب بزرگ شدن پستان ها شده و تولید شیر را در آن ها افزایش می دهد.

وظیفه پروژسترون حمایت از شکل گیری و رشد بافت های تولید کننده شیر در غدد پستان می باشد. پس از زایمان سطح هورمون های پروژسترون و استروژن کاملا کم می شود و در عوض سطح هورمون پرولاکتین افزایش می یابد که موجب می شود شیردهی اتفاق بیفتد.

علائم و نشانه های اولیه تغییرات پستان در بارداری

چنانچه مشکوک به بارداری بوده و یا به تازگی متوجه بارداری خود شده اید، این احتمال وجود دارد متوجه تغییراتی در پستان خود شوید. برخی از این تغییرات عبارتند از:

• حساس شدن سینه ها و احساس درد در آن ها
• احساس پر بودن و سنگین شدن سینه ها
• متورم شدن سینه ها

به خاطر داشته باشید این علائم حداقل تا سه ماهه اول بارداری با شما هستند و با توجه به شرایط فیزیکی شما احتمال دارد تا پایان بارداری و حتی بعد از زایمان نیز ادامه پیدا کنند.

نگاهی به تغییرات پستان ها در دوران بارداری

با آغاز دوره بارداری، بدن مادر خود را برای ورود نوزاد کاملا آماده می کند. در این زمان به جز رحم تمامی اندام ها دچار تغییرات اساسی می شوند. تغییرات پستان از طبیعی ترین نشانه های بارداری است که تقریبا باید از همان هفته های اول خود را برای آن آماده کنید. البته مادرانی که در دوره بارداری شان تغییرات خاصی را در پستان ها تجربه نمی کنند نیز، نباید نگران سلامت بارداری و توانایی شیردهی خود باشند. معمولا تغییرات سینه ها و نوک سینه ها نشان دهنده توانایی فرد در شیردهی و سلامت بارداری نیست.

در ادامه به شایع ترین نشانه های تغییرات پستان در بارداری اشاره می کنیم:

تغییرات پستان در سه ماهه اول بارداری

همان طور که اشاره کردیم، بسیاری از مادران در ابتدای دوره بارداری تغییراتی را در پستان های خود مشاهده می کنند. البته این تغییرات در هر فردی متفاوت است. در ادامه به تمامی تغییرات سینه در هر مرحله از بارداری اشاره خواهیم کرد. توجه داشته باشید تغییرات پستان در افراد مختلف متفاوت است و این علائم در همه افراد ایجاد نمی شود.

ایجاد حسایت در پستان ها و دردناک شدن آن ها

ممکن است مادران از هفته اول تا دوم بارداری حبس شدن مایعات در بافت سینه ها، افزایش سطح هورمون ها و جریان خون را تجربه کنند. همین مسئله موجب سنگین شدن سینه ها و دردناک شدن آن ها می شود. به همین خاطر نسبت به لمس شدن حساس می شوند و احساس گزگز شدن در آن ها اتفاق می افتد.

بزرگ تر شدن اندازه پستان ها

امکان دارد سینه ها قبل یا حتی بعد از تولد زیاد رشد نکنند. اما این سؤال ذهن بسیاری از مادران را به خود مشغول کرده است که در طول بارداری چه میزان پستان ها رشد می کنند؟ در پاسخ به این سؤال می توان گفت تا زمانی که در پستان خود شیر دارید، اندازه آن ها یک و نیم برابر بزرگ تر از قبل بارداری شما خواهد بود. در حقیقت رشد سینه ها در هفته های اول بارداری تدریجی یا سریع می باشد. از سوی دیگر افزایش سینه ها با تغییراتی مانند نرمی، متورم شدن، کشیدگی پوست و … همراه می باشند. دلیل چنین تغییری به افزایش جریان خون در بافت پستان ها و افزایش سطح هورمون ها در بدن باز می گردد.

توجه داشته باشید که ممکن است این تغییرات در هفته اول بارداری از بین بروند. زیرا به تدریج بدن با این تغییرات سازگار می شوند. با این حال امکان بازگشت این نشانه ها در مراحل بعدی بارداری نیز وجود دارد.

ایجاد رگ های تیره و برجسته بر روی پستان

با هدف تأمین نیازهای جنین در حال رشد، مقدار خون موجود در بدن مادر تا ۵۰ درصد افزایش می یابد. به بیان دیگر ایجاد چنین رگ هایی به منظور افزایش جریان خون و حمل مواد مغذی به سراسر بدن برای تأمین نیازهای جنین در حال رشد ضروری است. این مسئله باعث بزرگ شدن رگ های سینه ها، کبود شدن و در نتیجه نمایان شدن آن ها خواهد شد.

تغییر نوک پستان ها و آرئول

در طول بارداری ممکن است مادر احساس کند نوک سینه های او دچار تغییراتی شده است. به این صورت که بزرگ تر و حساس تر می شود. هم چنین هاله دور سینه یا همان آرئول نیز تغییر رنگ داده و بزرگ تر می شود. به طور کلی تغییرات نوک سینه ها شامل سه تغییر اساسی است:

• تغییر رنگ نوک پستان ها و آرئول
• افزایش اندازه نوک پستان ها
• افزایش محسوس اندازه غدد مونتگومری

تغییرات پستان در سه ماهه دوم بارداری

در هفته پانزدهم بارداری، سلول های جدیدی که تولید کننده شیر در سینه های مادر هستند فعال شده و حدودا در هفته بیست و دوم بارداری فرایند تولید شیر شروع می شود. با این حال شما نباید نگران باشید. زیرا تا زمانی که باردار هستید حجم بیشتر این شیر جذب بدن خواهد شد. در حقیقت هورمون های بدن جلوی جمع شدن یا بیرون زدن بیش از حد شیر را می گیرد. در فاصله هفته ۱۴ تا ۲۷ بارداری یا همان سه ماهه دوم بارداری، ممکن است این تغییرات را در پستان خود مشاهده کنید:

آرئول های تیره تر

در سه ماهه دوم بارداری شاهد تیره تر شدن آرئول ها و نوک پستان ها می باشیم. البته بعد از شیردهی رنگ آرئول ها به رنگی که قبل از بارداری داشته اند، باز می گردند. این احتمال نیز وجود دارد که یک یا دو درجه تیره تر از حالت قبلی خود بمانند.

افزایش غدد مونتگومری

به برجستگی ها و جوش های ریزی که روی آرئول دیده می شوند، به اصطلاح غده های مونتگومری گفته می شود. این غدد نوعی روغن آبرسان را تولید می کنند که با شروع شیردهی باعث شیردهی راحت تر شده و از ایجاد درد و عفونت جلوگیری می کنند.

ترشح از نوک پستان

برخی بانوان در سه ماهه دوم بارداری متوجه ترشحاتی از نوک سینه می شوند. این در حالی است که برخی دیگر تا سه ماهه سوم بارداری یا بعد از زایمان نیز چنین تغییراتی را مشاهده نمی کنند. در حقیقت با تحریک سینه ها احتمال ترشح از نوک سینه وجود دارد. به این ترشحات زرد رنگ و غلیظ آغوز گفته می شود. آغوز باعث تقویت عملکرد ایمنی نوزادان در مراحل اولیه شیردهی می شود.

توده های پستان

به طور معمول وجود این توده ها در طول بارداری جای نگرانی ندارد. این موارد معمولا گالاکتوسل نامیده می شوند که مجاری شیر را مسدود می کنند و یا توده های خوش خیم پستان به نام فیبروآدنوم می باشند. با این وجود بهتر است در صورت ایجاد هر گونه توده ای به متخصص مراجعه کنید. با وجود آن که خطر ابتلا به سرطان سینه در بارداری به ویژه در افراد زیر ۳۵ سال کم است؛ اما بارداری می تواند روند تشخیص سرطان و درمان آن را دشوار کرده و به تأخیر بیندازد.

تغییرات پستان در سه ماهه سوم بارداری

به طور معمول در هفته های ۲۸ تا ۴۰ بارداری یا سه ماهه سوم بارداری، ممکن است چنین تغییراتی در پستان ها ایجاد شود:

ادامه روند رشد پستان و سایر تغییرات

بسیاری از تغییرات سینه که در ماه های اول اتفاق می افتد، ممکن است در ماه های آخر نیز ادامه پیدا کند. معمولا سینه ها سنگین تر و بزرگ تر می شوند. نوک سینه ها تیره تر شده و ترشحات پستان به طور مکرر اتفاق می افتد.

استرچ مارک یا ترک پوستی

رشد سریع سینه ها باعث کشیدگی پوست سینه می شود که در نهایت با علائمی مانند ترک پوستی همراه است. آمارها نشان می دهند نزدیک به ۵۰ تا ۹۰ درصد بانوان باردار، علائم کشش پوست روی ران، شکم و سینه را تجربه می کنند. به طور معمول این خطوط در ماه های ۶ و ۷ بارداری شدت می یابد. اما ممکن است قبل یا بعد از آن نیز مشاهده شود.

تولید شیر

تغییرات پستان امکان شیر خوردن را برای نوزاد متولد شده فراهم می کند. با این حال اگر تغییرات چشمگیری در پستان ها مشاهده نشود، جای هیچ گونه نگرانی در خصوص تغذیه نوزاد وجود ندارد. به بیان دیگر تغییرات پستان و نوک پستان نشان دهنده سلامت بارداری و توانایی تولید شیر نیست. قبل از زایمان و بعد از آن سینه ها مقداری آغوز تولید می کنند که این مایع سیستم ایمنی کودک را تقویت می کند. پس از مدتی پستان ها به جای آغوز شروع به تولید شیر می کنند. معمولا تولید شیر مادر بین ۵ روز تا ۲ هفته بعد از زایمان شروع می شود.

چه راهکارهایی برای کاهش علائم تغییرات پستان در بارداری وجود دارد؟

در حقیقت تغییرات پستان در بارداری امری اجتناب ناپذیر است و بیشتر زنان آن را تجربه می کنند. خوشبختانه در حال حاضر راهکارهای زیادی وجود دارد که می تواند تحمل شرایط را برای خانم ها راحت تر کند. برخی از این راهکارها عبارتند از:

استفاده از پد پستان

ممکن است نشت شیر در طول بارداری کمی ناراحت کننده باشد. بهتر است در این دوران از پدهای محافظ سینه استفاده کنید تا شیر را جذب کرده و از لک شدن لباس جلوگیری کند. از سوی دیگر این پدها از ایجاد حساسیت و زخم شدن نوک سینه ها در اثر سایش و مرطوب شدن جلوگیری می کنند. معمولا این پدها به صورت یک بار مصرف و قابل شستشو موجود می باشند.

استفاده از روغن و لوسیون

استفاده از انواع لوسیون و روغن می تواند خشکی، خارش و سفت شدن پوست را تسکین دهد. توصیه می شود حداقل روزی یک بار قبل از خواب سینه های خود را به کمک روغن یا لوسیون به خوبی ماساژ دهید. البته بسیاری از خانم ها با هدف کاهش علائم ترک های پوستی این کار را انجام می دهند. در حالی که تحقیقات مختلف نشان داده است که محصولات موضعی به از بین بردن ترک های پوستی کمک نمی کنند. با این حال جای هیچ گونه نگرانی وجود ندارد؛ زیرا بسیاری از علائم بارداری مانند تغییر رنگ پوست و ترک های پوستی با گذشت زمان به تدریج برطرف می شوند.

درمان انسداد مجاری شیر

بسیاری از مادران از درد پستان چپ خود در بارداری شکایت می کنند و یا اظهار می کنند که پستان راست آن ها مدتی است که بیشتر درد می کند. چنین موضوعی می تواند به خاطر انسداد مجاری تولید شیر در یکی از پستان ها باشد. در این شرایط می توانید با قرار دادن یک کمپرس گرم در مناطق مورد نظر، نواحی دردناک و مسدود شده را درمان کنید. این کار به از بین رفتن درد سینه در بارداری کمک می کند. در این مواقع ماساژ دادن نیز می تواند بسیار کارساز و مفید باشد. به این صورت که پستان را از قسمتی که درد دارد تا نوک پستان به آرامی ماساژ دهید.

معاینه سینه ها

به منظور بررسی وجود هرگونه ضایعه یا توده ای غیر طبیعی در سینه ها، بهتر است در طول بارداری به طور مرتب سینه های خود را معاینه کنید تا در صورت وجود هر چیز نگران کننده ای، سریع تر پزشک خود را در جریان قرار دهید. البته اغلب توده های دوران بارداری خوش خیم هستند و یا به خاطر انسداد مجاری تولید کننده شیر ایجاد می شوند. با این حال توصیه می شود توسط پزشک خود معاینه شوید.

نکات استفاده از سینه بند مناسب بارداری

انتخاب سینه بند مناسب یکی از بهترین راهکارهایی است که می توانید ناراحتی و درد سینه ها را در طول بارداری کاهش دهید. هنگام خرید سینه بند بارداری بهتر است به موارد زیر توجه کنید:

• بدون فنر باشد.
• از جنس پارچه ای لطیف و نخی باشد.
• دارای بند پهن و قابل تنظیم باشد.
• سینه های شما را به خوبی نگه دارد.
• هیچ درز و طراحی مخصوصی نزدیک نوک سینه ها نداشته باشد.
• با توجه به تغییرات سایز سینه ها قابل تنظیم باشد.

به طور کلی سینه بندهای ورزشی و سینه بندهای مخصوص خواب بهترین گزینه ها برای دوران بارداری هستند. بسیاری از خانم ها ترجیح می دهند با نزدیک شدن به تاریخ زایمان سینه بندهای شیردهی تهیه کنند. تهیه این مدل سینه بندها نیز برای دوران شیردهی و برای زمان خواب گزینه بسیار مناسبی است.

نگاهی به تغییرات پستان بعد از بارداری

معمولا تغییرات سینه بعد از زایمان نیز ادامه خواهد داشت. اندازه سینه ها به خاطر تولید شیر بزرگ باقی می مانند و سینه ها و نوک سینه ها بعد از پایان شیردهی به شکل، اندازه و رنگ قبلی خود باز می گردند. بسیاری از افراد این تغییرات را به سرعت تجربه می کنند و برخی دیگر به تدریج شاهد این تغییرات می باشند. با این حال بسیاری از افراد وجود دارند که سینه های آن ها هرگز ظاهر قبل از بارداری خود را ندارند. در بسیاری موارد سینه ها بعد از بارداری بسیار آویزان به نظر می رسند. این تغییر بیشتر در افراد زیر مشاهده می شود:

• تجربه چندین بارداری
• شاخص توده بدنی بالا
• افزایش مدت زمان شیردهی
• تجربه نوسانات وزنی شدید در دوران بارداری و بعد از آن
• سابقه ژنتیکی افنادگی سینه
• داشتن سینه های بزرگ قبل از بارداری

منبع : آرگا