اصولاً هر فعالیت یک مبنای نظری دارد که منتج از یکسری تحقیقات مطابع یک اصول و شناخت کلیت یافته‌ای است. نظریه به معنی وسیع عبارت است از تعبیر و تفسیر حوزه‌ای از شناخت. در نهایت طبق این تعریف نظریه های یادگیری اصول کلیت یافته هستند در زمینه یادگیری و شرایط آن.
مهم ترین نظریه های یادگیری چیست؟
نظریه های یادگیری در حقیقت تحلیل کننده شرایط یادگیری میباشند معلمین و دانشجویان زیادی بین نظریه و فرضیه فرقی قائل نیستند یا اشتباه می‌کنند وقتی می گوییم فرضیه یعنی یک راه حل احتمالی علمی مسئله در برابر یک مسئله ای که هنوز صحت و درستی آن تایید یا رد نشده است.
ولی نظریه ها مجموعه ای از معرفت و دانش بشری هستند در حوزه‌ای از مطالعات که دقیقاً ثابت شد، این نظریه یا مجموعه تحقیقات یک کلیاتی دارند که مجموعه آنها را شامل می شود در حقیقت آن کلیات است که شما قادر هستید فعالیت را تعریف و تفسیر نمایید و بنابراین به معنای تایید نشده هستند ولی به این معنا نیست که مطلق باشد، همین است و دیگر عوض نمی شود، خیر.
پس نظریه قابل تغییر و تحول است. در نظریه مجموعه عوامل در اختیار محقق نمی باشد به خصوص در تحقیقات علوم انسانی و گیاهی، اگرچه اکثر نظریه های مان در روانشناسی تربیتی و یادگیری طبق تحقیقاتی است که در آزمایشگاه صورت گرفته و دقیقاً همان مراحل کنترل که در بقیه تحقیقات وجود دارد در اینجا حاکم می باشد اما با این وجود ما نظریه را به عنوان این قانون و قطعیت نگاه نمی‌کنیم اما نتایج تایید شده و پذیرفته شده بر اساس کار محققان می باشد.
به عبارتی نظریه های یادگیری یک رشته واقعیت های معتبر و پذیرفته شده این میباشد که با اصول تجربی و منطقه وابستگی دارند و توضیح عوامل و پدیده های یادگیری می پردازند. تئوری های یادگیری برای مشاهده رویدادهای محیطی چارچوبی را ایجاد می‌کنند و به عنوان پل های میان پژوهش و تعلیم و تربیت به کار می روند. یافته‌های پژوهشی بدون تئوری ها چیزی بیش از مجموعه پراکنده ای از داده ها و اطلاعات نخواهند بود در حقیقت این تئوری ها بازتابی از پدیده های محیطی هستند و با فرضیه های جدید سروکار پیدا می کنند که می توان به گونه ای تجربی به آزمایش آنها پرداخت.
نظریه رفتارگرایی
همانطور که از نام این تئوری پیداست تاکید اصلی بر رفتار قابل مشاهده می باشد. این تئوری ذهن را به عنوان یک جعبه سیاه در نظر می گیرد که در آن جواب ها به یک محرک خارجی با نادیده گرفتن جریان های تفکر در ذهن اتفاق می افتد، می تواند به صورت کمی مشاهده شود این تئوری بر مبنای مفهومی است که یادگیری یک عملکرد تغییر در رفتار آشکار است که نتیجه جواب فردی به یک محرک یا رویداد می باشد.
این نظریه بر تاثیر شرطی سازی اصل شرطی سازی کنشگر تاکید دارد که در آن تقویت یک رفتار محرک جواب فرد را برای پاسخ دهی شرطی می‌کند. تقویت هر چیزی است که باعث ایجاد پاسخ مطلوب می شود به عنوان مثال تحسین، پاداش یا نمره خوب. این نظریه بر یک الگوی رفتاری جدید تمرکز دارد که تا زمان خودکار شدن، تکرار میشود.
الف. نظریه شرطی سازی کلاسیک
این نظریه حاصل پژوهش‌های دانشمند روسی ایوان پترویچ پاولف می باشد. کشف مهم پاولف این بود که بازتاب های طبیعی یا نخستین جاندار را می توان به کمک شرطی سازی گسترش داد. بازتاب به رابطه ساده میان یک پاسخ و محرکی که از طریق تاثیرگذاری و یکی از اعضای حسی آن پاسخ را تولید می کند، گفته می شود. طبق آزمایشهای پاولف برای شرطی کردن حیوان آزمایشی به عنوان مثال سگ مراحل زیر انجام می شود محرکی مثل غذا حیوان داده میشود این محرک یک واکنش طبیعی و خودکار مثل ترشح بزاق در ارگانیسم، به وجود می آورد. به محرکی که این واکنش طبیعی را به وجود می آورد و محرک غیر شرطی می گویند.
واکنش طبیعی و خودکار ارگانیسم به محرک غیر شرطی پاسخ غیر شرطی نام دارد. یک محرک خنثی مثل صدای زنگ پیش از محرک غیر شرطی به ارگانیسم ارائه میشود. این محرک خنثی قبل از شرطی شدن هیچگونه پاسخی در ارگانیسم به وجود نمی آورد. پس از چندبار همراه شدن محرک غیر شرطی با محرک خنثی که در آن همواره محرک خنثی قبل از محرک طبیعی می‌آید، محرک خنثی به تنهایی باعث ترشح بزاق میشود. حال گفته میشود که ارگانیسم، شرطی شده است. یعنی در حضور محرک که اکنون دیگر نیست و محرک شرطی نام دارد، با ترشح بزاق پاسخ می دهد. پاسخ ترشح بزاق حیوان به محرک شرطی را پاسخ شرطی می گویند.
نظریه بازتابی پاولف
در نظریه بازتابی پاولف مجاورت یک محرک با محرک دیگر و اختصاص پاسخ یکی از آنها به دیگری بر اثر تکرار یک دگرگونی به وجود می‌آورد و باعث یادگیری می شود. به این جهت نظریه بازتابی را یادگیری محرک_محرک نامیده اند. در این نظریه تقویت کننده محرک اصلی می باشد که همراه محرک شرطی می آید و به دوام و استمرار رفتار اثر می بخشد. تعمیم محرک زمانی نمودار می گردد که وقتی موجود زنده نسبت به شخصی شی یا امری شرطی شد نسبت به موارد مشابه همان پاسخ را می دهد اگر در تخصیص محرک در بین محرک های مشابه تنها به یک از آنها نه به همه جواب داده میشود پاولف ریه بازتابی خود به تفاوت های فردی آزمودنی‌ها پی برد که خود یک برداشت مهم تربیتی محسوب می شود همچنین در این نظریه می توان با واکنش‌های هیجانی همچون علاقمندی و بی‌علاقگی، یا عشق و نفرت، نگرش مثبت و منفی یا مساعد و نامساعد نسبت به معلم، تحصیل علم؛ دانش و مواد درسی به وجود آورد.
ب. نظریه کوشش و خطا
یکی از نظریه پردازان رفتاری ادوارد لی ثرندایک است. اعتقاد داشت که مشخصه یادگیری در انسانها و حیوان های دیگر یادگیری از راه کوشش و خطا می باشد که او بعدها آن را یادگیری از راه گزینش و پیوند نامیده به بیان دیگر واکنش و پاسخ موجود زنده در برابر محرک ناشی از برقراری ارتباطات عصبی در درون است به صورتی که در طول یادگیری به تدریج پاسخ نادرست کم می شود و به جای آن پاسخ های درست که موجود را به هدف می رساند ظاهر میشود و در ادامه کار به یادگیری منجر می‌گردد یادگیری در نظریه ثرندایک به شکل گزینش و انتخاب یک جواب از بین مجموعه جواب های موجود ارگانیسم و پیوند دادن آن پاسخ به موقعیت محرک توصیف می شود. به همین علت روش یادگیری ثرندایک، یادگیری از راه کوشش و خطا نامیده اند.
نظریه رفتارگرایی واتسون
واتسون پیشروی تئوری رفتارگرایی می باشد به تئوری بازتابی پاول علاقه بسیاری داشته ولی رفتار گرایی را نه تنها به یک رشته فرایندهای بازتابی بلکه به یادگیری و ویژگی‌های شخصیتی گسترش داد واتساپ پژوهش های خود را به جنبه های مشهور زندگی اختصاص داد تا بتوانند رفتار را به نحوی آشکار بررسی و ارزیابی نماید به اعتقاد واتسون روانشناسی برای اینکه به صورت علم درایت به موضوعی احتیاج دارد که به گونه‌ای با ثبات قابل اندازه گیری باشد و آن موضوع رفتار است.
حال که این مطلب خاتمه یافت برای آشنایی بیشتر با طابی در حوزه روانشناسی بر لینک های خودآگاهی و کهن الگو کلیک نمایید.
منبع : آرگا
