اگرچه نمی توان از اتفاقات ناخواسته و ناخوشایند زندگی جلوگیری کرد اما می توان به کمک راهکارهایی از افکار سمی و ناخوشایند جلوگیری کرد. این مهم است که از افکار خود مراقبت نماییم وگرنه آسیب های زیادی به همراه دارد. در ادامه با راهکارهایی برای جلوگیری از افکار سمی آشنا می شوید.
۱۴ راهکار جلوگیری از افکار سمی
همانطور که می دانید در زندگی ممکن است اتفاقات ناخواسته و حوادث غیر منتظره ناخوشایندی روی دهد که از کنترل ما خارج است ولی برخی چیزها را می توان تحت کنترل قرار داد و آن افکار ما و نحوه مراقبت از خودمان است. افکار منفی و سمی می توانند آسیب هایی را ایجاد کنند که حتی قابل مشاهده هم نیستند. از این رو لازم است که این افکار را کنترل کرد. 
افکار بیهوده و منفی در طی روز بدون آنکه متوجه باشید، انرژی زیادی از شما گرفته که بیشتر از نگرانی برای نظرات دیگران و خود سرزنشی ناشی می شود. در صورتی که بتوانید این افکار را در خود شناسایی و آن ها را از ذهن بیرون نمایید، آرامش بیشتری به دست می آورید.
بدیهی ترین روش برای رهایی از افکار منفی سرکوب و حذف آن ها از ذهن می باشد ولی اخیرا پژوهش ها نشان می دهد که سرکوب افکار منفی نتیجه بخش نبوده بلکه این کار سبب می شود افکار با قدرت بیشتری مجددا به ذهن برگردند. بنابراین لازم است راهکارهای دیگری در جلوگیری از افکار سمی به کار گرفته شود که در ادامه با ۱۴ مورد آن ها آشنا می شوید.
۱. تدوین یک برنامه منظم
در صورتی که یک برنامه روتین و منظم تدوین نمایید هم ذهن شما کمتر منفی بافی کرده و هم در زمان و انرژی شما صرفه جویی می شود. به این ترتیب برای روز خود برنامه ریزی داشته و اگر هر روز در تایم معینی بیدار شده و فعالیت ها را طبق برنامه پیش ببرید، از درگیری ذهنی رهایی می یابید.
۲. مثبت اندیشی
افکار سمی کیفیت زندگی را تحت تاثیر قرار داده و اعتماد به نفس و خودباوری فرد را مخدوش می سازند. صداها و افکار سمی همواره در ذهن گردش نموده و فرد را وسوسه می کنند تا فرصت صحبت کردن نداشته باشد. ولی باید یک حرکت متداول مثبت در ذهن ایجاد کنید. با مثبت اندیشی و یاد آوری خاطرات خوب می توانید ذهن را از شر افکار منفی نجات دهید.
به عبارتی سعی کنید افکار خود را با مسائلی که به شما انگیزه و انرژی می دهند پر نمایید. می توانید فهرستی از کارهایی که در شما احساس خوب و مثبت ایجاد می کند، تهیه نمایید. یا از یک موسیقی، فیلم آموزشی، سخنرانی انگیزشی و …. کمک بگیرید. همچنین صحبت کردن با یک دوست یا عضو خانواده که می داند در لحظات حساس زندگی چطور برخورد نماید، مفید است.
در ضمن چیزهایی که سبب بهبود روحیه و اندیشه شما می شوند را پیدا کرده و از آن ها استفاده نمایید. افکار سمی خارج از کنترل تان نبوده و تنها کافی است هنگامی که دچار این افکار می شوید، بدانید چه کارهایی برای تغییر آن ها می توانید انجام دهید.
۳. معطوف کردن ذهن به یک موضوع دیگر
اگر موضوعی سبب شده ذهن شما درگیر افکار سمی و منفی شود یک راهکار خوب این است که تلاش کرده تا به موضوع دیگری فکر کنید. ذهن در جستجوی مسائل جدید بوده تا بر آن متمرکز شود. این روش به عبارتی پرت کردن حواس به چیز دیگری تلقی می شود.
ولی پژوهش ها نشان می دهد راهکار مذکور وقتی نتیجه بخش است که ذهن را تنها به یک موضوع معطوف نمایید وگرنه ذهن سردرگم می شود. به این ترتیب سعی کنید فکر را به یک موزیک، فیلم یا یک کار خاص معطوف سازید.
۴. مهربان تر بودن با خودتان
گاهی در مواجه شدن با افراد منفی باف، حس تنفر و نفرت شدیدی ایجاد می شود. ممکن است از این احساس خود شرمنده و خود را سرزنش کنید. بایستی با خودتان مهربان باشید. اینکه فرد منفی باف و سمی سبب عصبانیت و ناراحتی شما شده است به رفتار او مربوط بوده و بایستی بپذیرید شما مقصر نیستید چرا که این حس تنفر ریشه در رفتار آن فرد دارد.
۵. انتقاد پذیر بودن
باید بیاموزید که در روبرو شدن با وضعیت های بحرانی، این خود شما هستید که چالش را برطرف کنید. به خاطر داشته باشید که افکار و احساسات همواره واقعی نبوده و فکر کردن به مسائل منفی درباره خود نیز ممکن است مانند مشاهدات، دقیق حس شده و شما باور کنید که برایتان مخرب است. به این ترتیب سعی کنید حس انتقاد پذیری را در خود تقویت نمایید تا با کوچکترین انتقادی ساعت ها درگیر افکار سمی نشوید.
۶. دوری از استرس
هجوم افکار سمی و ناخوشایند، استرس زا است و برای مقابله با این افکار آزاردهنده، انرژی ذهنی کمی باقی می ماند. از لحاظ علمی، این رویکرد بد بوده و در حقیقت استرس سبب می شود این افکار ناخواسته سمی با توان بیشتری به ذهن بازگردند.
۷. تغییر نگرش منفی
ممکن است سال ها به یک موضوع نگرش منفی داشته که موجب ناراحتی و رنجش شما شده است. اما می توانید با تغییر نگرش منفی خود، منفی بافی را در وجودتان به حداقل رسانده و کمتر وقت خود را صرف این افکار منفی گذشته نمایید. همچنین هنگامی که درگیر این افکار سمی می شوید می توانید با بلند گفتن آن ها و شنیدن آن چه در ذهن تان می گذرد،متوجه شوید که برخی از حرف هایی که با خودتان می زنید، خنده دار بوده و شاید این موضوع آن قدرها هم ارزش فکر کردن ندارد.
۸. کمک گرفتن از دیگران
گاهی نیاز است برای مواجهه با افراد سمی از دیگران کمک گرفت. به عبارتی برای مقابله با این افراد بایستی در قالب یک تیم وارد شد تا مسئله حل گردد. گرفتن کمک از دیگران جهت شناخت رفتارها و واکنش ما از طریق یک نفر سوم خیلی نتیجه بخش می باشد. فردی که از بیرون قضیه را مشاهده و می تواند نقطه ضعف های ما را در برخورد با افراد سمی و منفی باف شناسایی نماید.
افراد سمی همه جا وجود دارند از این رو بایستی روش درستی برای مقابله با آن ها به کار گرفت. کنترل استرس و انرژی منفی نخستین گام برای موفقیت در کارها است. با داشتن آرامش و کنترل استرس می توان به فردی تبدیل شد که در مواجهه با افراد سمی واکنش درستی بروز می دهد.
ضرورت دارد که خود را شناخته تا خصوصیات منفی و مثبت خودمان را درست مدیریت نماییم. به عبارتی با زیر ذره بین بردن خود ممکن است ما نیز یک فرد منفی باف و سمی باشیم.
۹. خود تصدیقی
جدیدترین شیوه درمانی در روانشناسی، خود تصدیقی می باشد. فرد با فکر کردن به ویژگی ها و باورهای مثبت خود می تواند اعتماد به نفسش را بالا برده و خود کنترلی خود را تقویت نماید. این راهکار برای جلوگیری از افکار سمی بسیار موثر است.
۱۰. نوشتن افکار
نوشتن در مورد عمیق ترین افکار و احساسات، فواید بسیاری برای سلامت روح و روان به همراه دارد. اگر با هیجان درباره احساسی که ایجاد شده شروع به نوشتن کنید، کمک می کند تا از افکار آزاردهنده و سمی سریعتر خلاص شوید.
۱۱. خواب کافی
باید بدانید که داشتن خواب کافی موجب افزایش هوش هیجانی و مدیریت عواطف می گردد. با استراحت کافی استرس را از خود دور کرده و موقعی که بیدار می شوید، شاداب تر و هوشیار تر باشید. همچنین قدرت خود کنترلی، توجه و حافظه تان بهبود می یابد. ضمنا خواب کافی کمک می کند خلاق تر و مثبت تر باشید.
۱۲. پذیرش افکار سمی
هنگامی که متوجه شدید افکار سمی در حال هجوم به ذهن شما هستند، سعی کنید آن ها را پذیرفته و تایید نمایید. قرار نیست این افکار نادیده انگاشته شوند. از این رو پیش از مقابله آن ها را تایید نمایید. اعتراف به شکست یا ترس و … ساده نبوده ولی با پذیرش افکار سمی و آگاهانه برخورد کردن می توانید از عمیق تر شدن آن ها جلوگیری کنید.
۱۳. ریشه یابی علت منفی بافی
این که بدانید ریشه این افکار سمی از کجا نشات می گیرد، بسیار اهمیت دارد. مواردی مانند ترس، تردید، شکست و … از علت های بروز افکار سمی هستند. به این ترتیب اگر دچار افکار منفی می شوید سعی کنید به آن ها اجازه خارج شدن داده تا بتوانید علت آن را ریشه یابی نمایی کرده و با آن مقابله کنید.
به طور مثال اگر در موضوعی شکست خورده اید، این شکست را پذیرفته و با خود بگویید که شکست برای همه اتفاق می افتد. وقتی مهارت کافی وجود نداشته باشد، احتمال شکست وجود دارد. به این ترتیب خود را برای شروعی دوباره آماده نمایید. تنها با تمرکز بر علت ها و ریشه یابی افکار سمی می توان از بروز مجدد آن جلوگیری کرد.
۱۴. روش توقف فکر
افکار منفی بخش قابل توجهی از تفکر افراد را درگیر نموده و در صورت دامن زدن به این نوع افکار که به اسم نشخوار فکری در مباحث روانشناسی مطرح می شود، زمینه بروز بیماری های روحی مانند اضطراب، افسردگی مزمن و … ایجاد می گردد. برای مواجه با این افکار سمی می توان آن ها را پذیرفت، نادیده گرفت یا به صورت منطقی با آن ها مواجه شد.
در علم روانشناسی جهت بهبود وضع زندگی اشخاص منفی باف تلاش های بسیاری صورت گرفته است که منجر به پدید آمدن روش های علمی و اصولی جهت درمان مشکلات روحی از جمله افکار منفی شده است. در میان روش های مرسوم برای درمان افکار سمی و به تبع آن جایگزینی افکار مثبت، روش توقف فکر یکی از بهترین راهکارها برای جلوگیری و رفع افکار نادرست می باشد.
افکار سمی چه مشکلاتی را به همراه می آورند؟
به طور کلی منفی بافی و افکار سمی نوعی محدودیت فکری است که باعث می شود فرد مدام به خود بگوید از پس انجام کاری بر نمی آید و دائما آن را تکرار کرده به طوری که جزو باورهایش می شود. به این ترتیب وجود افکار سمی و ناخوشایند می تواند مشکلات بسیاری را موجب شده و زمینه بروز مشکلات روحی مانند استرس، اضطراب، افسردگی، وسواس و … را ایجاد نمایند. عمده مشکلات ناشی از افکار سمی عبارت است از:
- از بین رفتن آرامش زندگی
- منزوی شدن فرد و در نتیجه افسردگی
- ایجاد حس ترس و نگرانی مزمن
- ترس از رویارویی با حقایق زندگی
- از بین رفتن عزت نفس و افزایش احتمال شکست
- کاهش انگیزه
- احساس بلاتکلیفی و … .
منبع : آرگا
