دسته ها
پنج شنبه ۹ فروردین ۱۴۰۳

نشانه های کمبود ویتامین ب ۶ در بدن

  • حکیمه فهیمی
  • ۱۷ آذر ۱۴۰۱
  • ۰

ویتامین ب ۶ یکی از هشت ویتامین گروه ب کمپلکس است که روی خلق و خو، خواب، اشتها و … تاثیر می گذارد. برای اطلاع از نشانه های کمبود ویتامین ب ۶ پیشنهاد می شود این مطلب را مطالعه نمایید.

ویتامین ب ۶ یکی از ویتامین های لازم برای بهبود حال روحی و سلامت دستگاه عصبی محسوب می شود. در صورت کمبود این ویتامین مشکلات مختلفی برای انسان به وجود می آید. این مطلب به نشانه های کمبود ویتامین ب ۶ می پردازد.

علایم کمبود ویتامین ب ۶

ویتامین ب ۶ که به آن پیریدوکسین نیز اطلاق می شود، یکی از ۸ ویتامین گروه ب کمپلکس می باشد که اگرچه در سال ۱۹۳۲ کشف شده است ولی هنوز دانشمندان پیرامون این ویتامین در حال یادگیری مطالب جدید هستند. بیشتر مردم میزان کافی از ویتامین ب ۶ را از رژیم غذایی خود به دست می آورند ولی اگر در سایر ویتامین های گروه ب مانند ب ۱۲ و فولات کمبود داشته باشید، به احتمال قوی کمبود ویتامین ب ۶ نیز دارید.

کمبود ویتامین ب ۶ در افراد مبتلا به بیماری های گوارشی، کبدی، کلیوی یا خود ایمنی و همچنین در افراد چاق، سیگاری ، الکلی و خانم های باردار رایج می باشد. در ضمن این ویتامین در فعالیت بیشتر از ۱۵۰ آنزیم در بدن نقش داشته و به بدن انسان در فرایند پردازش پروتئین، کربوهیدرات و چربی کمک می کند.

ویتامین ب ۶ با عملکرد سیستم ایمنی و عصبی هم در ارتباط است. همچنین خواص آنتی اکسیدانی و ضد التهابی این ویتامین هم در جلوگیری از بیماری های مزمن نظیر بیماری قلبی و سرطان نقش دارد. به طور کلی ویتامین ب۶ به سلامت دستگاه عصبی، تولید هموگلوبین، تبدیل غذای مصرفی به انرژی، تسکین درد، تنظیم قند خون، تولید پادتن ها و بهبود حال روحی کمک می نماید.

پیریدوکسال ، پیریدوکسال ۵- فسفات و پیریدوکسامین از مشتقات ویتامین ب ۶ می باشند. این ترکیبات در فعالیت های زیستی نقش عمده ای ایفا می کنند. شایان ذکر است ویتامین ب ۶ به دلیل تاثیرش در فعالیت های مهم مانند حرکت، حافظه، انرژی و جریان خون هر روز مورد مصرف واقع می شود. کمبود این ویتامین نشانه های مختلفی بر جای می گذارد.

  •  مبل و میز
  •  آرون گروپس

برخی از این علائم موقتی بوده و برخی می توانند خیلی جدی باشند. همچنین در صورت ابتلا به کمبود جزئی این ویتامین ممکن است ماه ها و سال ها طول بکشد تا نشانه های آن نمایان شود.  در ادامه با نشانه های کمبود ویتامین ب۶ آشنا می شوید.

۱. ترک و زخم شدن لب ها

عارضه کایلوسیس که با لب های متورم، قرمز و زخمی که پوسته پوسته شده یا دارای ترک در گوشه ها است، همراه می گردد، می تواند به دلیل کمبود ب ۶ باشد. بخش های دارای ترک ممکن است خونریزی پیدا کرده و آلوده شوند. لب های ترک خورده و زخمی هم دردناک بوده و هم فعالیت هایی مانند خوردن و صحبت کردن را دشوار می نمایند.

این نشانه را می توان با مکمل ب ۶ یا غذاهای حاوی این ویتامین برطرف کرد. ناگفته نماند فقدان فولات، آهن، ریبوفلاوین و سایر مواد مغذی نیز می تواند علت بروز این حالت باشد. همانگونه که آب و هوای خشک و آفتابی، باد و دیگر عوامل بیرونی می توانند سبب بروز ترک و زخم لب ها شوند.

۲. تغییرات خلق و خو

فقدان ویتامین ب ۶ ممکن است روی خلق و خوی فرد نیز تاثیر بگذارد. این امر گاهی مواقع منجر به افسردگی، اضطراب، افزایش حس درد و تحریک پذیری می گردد. به این علت که ویتامین ب ۶ در ساخت چندین انتقال دهنده عصبی موثر می باشد. این انتقال دهنده های عصبی سبب کنترل استرس، افسردگی و حس درد می شوند.

نقش ویتامین ب ۶ در مواجهه با چنین مشکلات خلقی در وضعیت های مختلف تحت آزمایش قرار گرفته است. به طور مثال در حدود نیمی از افراد اوتیسم، مکمل های ب ۶ مصرف کرده تا مشکلات خلقی آن ها کاهش یابد. احتمالا به این علت که در ب۶ تولید انتقال دهنده های عصبی نقش ایفا می کند.

همچنین پژوهش ها نشان می دهد مصرف ۵۰-۸۰ میلی گرم مکمل ب۶ به طور روزانه می تواند به بهبود نشانه های سندرم پیش از قاعدگی همچون خستگی، اضطراب، تحریک پذیری و افسردگی کمک نماید.

 ۳. راش و بثورات جلدی

کسری ویتامین ب ۶ یکی از علل بروز یک نوع راش خاردار و قرمزی در پوست است که به اسم درماتیت سبورئیک شناخته می گردد. بثورات می توانند روی پوست گردن، سر ، صورت و بالای سینه ایجاد شوند. این عارضه با ظاهری به شکل روغنی و فلسی بروز می کند و ممکن است سبب تورم یا لکه های سفید گردد.

از عللی که موجب شده فقدان ویتامین ب ۶ سبب بثورات جلدی شود این است که این ویتامین به سنتز کلاژن برای داشتن پوست سالم کمک می کند. وقتی این علت، عامل اصلی بروز بثورات پوستی باشد، مصرف ویتامین ب ۶ به رفع آن کمک خواهد کرد.

در ضمن برخی افراد مبتلا به درماتیت سبوره نیز احتمالا به ویتامین ب ۶ نیاز بیشتری داشته باشند. کرم صورت ب ۶ برخی از نشانه های درماتیت سبوره را بهبود می بخشد. به این ترتیب گاهی مواقع فقدان ویتامین ب ۶ با نشانه هایی روی پوست خود را نشان می دهد. این علائم شامل پوسته پوسته شدن پوست بوده که به تدریج بیشتر هم می شوند.

۴. زبان ملتهب و زخمی

در صورت کمبود ویتامین ب ۶ ممکن است زبان متورم، صاف، ملتهب و قرمز شود. این عارضه گلوسیت نام دارد. سطح براق و صاف زبان به علت از بین رفتن برجستگی های روی زبان است. گلوسیت می تواند جویدن، بلع و صحبت کردن را دشوار نماید. با مصرف مکمل ب ۶ یا غذاهای حاوی این ویتامین می توان گلوسیت را بهبود بخشید.

البته کاهش سایر مواد مغذی مانند فولات و ب ۱۲ هم می تواند منجر به این عارضه شود. مصرف کافی از این ویتامین ها برای رفع گلوسیت ضروری است.

۵. احساس خستگی و کمبود انرژی

کمبود ب ۶ به طور غیر طبیعی می تواند سبب خسته و مضطرب شدن گردد. به این دلیل که ب ۶ در ساخت هموگلوبین نقش دارد. پروتئین مذکور در گلبول های قرمز حضور داشته تا اکسیژن رسانی به همه بدن صورت گیرد. اگر سلول های بدن به علت میزان کم هموگلوبین، اکسیژن کافی دریافت نکنند، به احتمال زیاد فرد کم خونی داشته و احساس خستگی و ضعف پیدا می کند.

مواردی از کم خونی با این ویتامین در ارتباط است که با مصرف مکمل های ب۶ به اسم پیریدوکسال فسفات مشکل کم خونی رفع شده است. البته می توان هر دو نوع ب۶ را به عنوان مکمل تهیه کرد. ولی بد نیست بدانید که مصرف پیریدوکسین HCL رایج تر بوده و هزینه کمتری نسبت به PLP دارد.

ضمنا علیرغم خستگی ناشی از کم خونی، فقدان ویتامین ب ۶ می تواند به علت نقشی که در ساخت هورمون خواب (ملاتونین) ایفا می کند، هم خستگی ایجاد نماید.

۶. بی حس شدن و مور مور دست و پا

فقدان ویتامین ب ۶ می تواند سبب بروز آسیب عصبی به اسم نوروپاتی محیطی گردد. نشانه های این بیماری شامل سوزش، درد سوزشی و بی حسی در بازو، دست و کف پا می شود. این آسیب عصبی ممکن است موجب بی اشتهایی و مشکلاتی در تعادل و راه رفتن گردد.

ضمنا مصرف زیاد نوع غیر فعال ویتامین ب ۶ (پیریدوکسین HCL) می تواند سبب نوروپاتی گردد. به این علت که تعداد بالای نوع غیر فعال ب ۶ می تواند با نوع فعال آن در بدن به رقابت پردازد. قابل ذکر است مشکلات عصبی ناشی از فقدان ب ۶ با مصرف مناسب این ویتامین رفع می شود. ولی از سویی مشکلات عصبی مرتبط به مسمومیت ب ۶ ممکن است سخت تر شود.

۷. ضعیف شدن سیستم ایمنی

سیستم ایمنی خوب در پیشگیری از عفونت، التهاب و سرطان های مختلف نقش اساسی دارد. فقدان مواد مغذی مانند ویتامین ب ۶ می تواند در سیستم ایمنی اختلال ایجاد کند. نبود این ویتامین می تواند سبب کاهش ساخت آنتی بادی های مورد نیاز برای پیشگیری از ایجاد عفونت گردد.

کمبود ویتامین ب ۶ مقاومت بدن در مقابل عفونت ها و بیماری ها را می کاهد. از این رو در صورت ابتلا به ویتامین مذکور باید از مکمل آن استفاده کنید. همچنین این کاستی می تواند تولید گلبول های سفید را در بدن کاهش دهد. گلبول های سفید عملکرد سیستم ایمنی را تنظیم کرده و به آن کمک کرده تا به شرایط مختلف پاسخ مناسب بدهد.

همچنین ویتامین ب ۶ به بدن کمک کرده تا پروتئینی به اسم اینترلوکین -۲ بسازد که فعالیت های گلبول سفید خون را هدایت می نماید. افراد مبتلا به اختلال خود ایمنی به ویتامین ب ۶ نیاز بیشتری دارند.

۸. تهوع بارداری

در دوره بارداری نیاز بدن به ویتامین ب ۶ بیشتر می شود. اگر در این دوره احساس تهوع یا استفراغ دارید، ممکن است به دریافت مکمل ب ۶ نیاز باشد. که البته در این باره باید با پزشک خود مشورت نمایید.

۹. بی قراری کودکان

یک نشانه فقدان ویتامین ب ۶ می تواند بی قراری کودکان باشد. اگر پس از ۶ ماهگی به جز شیر مادر هیچ نوع غذای دیگری به کودک داده نشود، ممکن است به کمبود ویتامین ب ۶ دچار شود. که باعث بی قراری کودک می شود. ضمنا نبود این ویتامین حتی می تواند موجب بروز تشنج یا افزایش حساسیت شنوایی شود. در این وضعیت، کودک با هر صدایی ممکن است آشفته گردد.

۱۰. تشنج

تشنج به علل مختلفی ممکن است روی دهد که یک علت آن کمبود ویتامین ب ۶ است. بدون دریافت کافی این ویتامین، امکان تولید میزان مناسب انتقال دهنده عصبی آرامش بخش وجود ندارد. از این رو مغز بیش از حد تحریک می شود. فقدان ویتامین ب ۶ به صورت عمده علت تشنج نوزادان شناخته می شود.

نخستین موارد در این باره در دهه ۵۰ میلادی گزارش شد. وقتی نوزادان با شیر خشک غنی شده با میزان ناکافی ویتامین ب ۶ تغذیه می شدند. اخیرا حتی تشنج ناشی از فقدان این ویتامین در بزرگسالان هم گزارش شده است.

۱۱. اختلال حافظه

همانطور که اشاره شد ویتامین ب ۶ به تنظیم خلق و خو کمک می کند. اگر احساس گیجی یا غم پیدا کرده اید به ویژه اگر سالمند باشید، ممکن است به خاطر کمبود ویتامین ب ۶ در بدن به این مشکلات دچار شده باشید. فقدان این ویتامین احتمال بروز افسردگی پس از سکته مغزی را هم بیشتر می کند و ضمنا می توانند توانایی های ذهنی و حافظه را با اختلال روبرو کند.

۱۲. افزایش غیر طبیعی هموسیستئین

هموسیستئین نوعی اسید آمینه غیر پروتئینی دارای گوگرد می باشد که در طی هضم پروتئین تولید می شود. فقدان ویتامین ب ۶ و ب ۱۲ و فولات می تواند منجر به افزایش غیر طبیعی سطح هموسیستئین خون گردد. چرا که این ویتامین ها برای سنتز به هموسیستئین نیاز دارند.

میزان غیر عادی هموسیستئین  می تواند مربوط به بیماری قلبی، سکته مغزی و آلزایمر باشد. افزایش بیش از حد این ماده می تواند به رگ های خونی و اعصاب صدمه بزند. با یک آزمایش خون ساده می توان میزان هموسیستئین را چک کرد. برای کنترل هموسیستئین بالا هم از مکمل های ب ۶، ب ۱۲ و فولات کمک می گیرند.

البته به یاد داشته باشید فاکتورهای دیگری همچون عادات غذایی، فعالیت های بدنی به طور معمول در بیماری های مرتبط با هموسیستئین بالا نقش داشته و باید مورد توجه باشند.

منابع غذایی سرشار از ویتامین ب ۶

توسط یک رژیم غذایی مناسب به آسانی می توان ویتامین ب ۶ مورد نیاز بدن را تامین کرد. از مهمترین منابع این ویتامین می توان به ماکیان، گوشت گاو و ماهی اشاره کرد. ۹۰ گرم ماهی سالمون یا گوشت مرغ به ترتیب ۳۰ و ۲۵ درصد این ویتامین را تامین می کنند.

همچنین سیب زمینی، نخود پخته ، ذرت و میوه ها به جز مرکباتی مانند پرتقال و گریپ فروت حاوی ویتامین ب ۶ هستند. در صورتی که این امکان را ندارید تا از طریق رژیم غذایی ویتامین ب ۶ مورد نیاز بدن را فراهم کنید باید مکمل ب ۶ مصرف کنید. اغلب مکمل های مولتی ویتامین دارای ویتامین ب ۶ بوده و ضمنا می توانید مکمل این ویتامین را جداگانه دریافت کنید.

البته به خاطر داشته باشید که مصرف بیش از حد ویتامین ب ۶ از طریق مکمل می تواند آسیب اعصاب و حالت تهوع را سبب شود. بزرگسالان روزانه به کمتر از ۱۰۰ میلی گرم از این ویتامین نیاز دارند. در صورتی که نگران هستید به اندازه کافی ویتامین ب ۶ دریافت نمی کنید بهتر است با پزشک مشورت نموده تا بهترین تصمیم را اتخاذ کنید.

خوشبختانه تا هنگامی که رژیم غذایی سالمی (شامل آجیل، انواع میوه و سبزیجات، گوشت و ماهی) داشته باشید از فقدان این ویتامین در امان هستید. همچنین در صورت تمایل برای آشنایی با علائم کمبود ویتامین a  و کمبود ویتامین c روی لینک ها کلیک کنید.

منبع : آرگا


مطالب مرتبط
مطالب داغ
همچنین ببینید
مشاهده دیدگاه های این مطلب
دیدگاه های مطلب
۰ دیدگاه برای این نوشته

دیدگاهتان را بنویسید

نشانی ایمیل شما منتشر نخواهد شد. بخش‌های موردنیاز علامت‌گذاری شده‌اند *