شکستگی استرسی چیست و چگونه باید درمان شود؟

شکستگی استرسی یک نوع شکستگی ناکامل است که به صورت یک ترک کوچک در استخوان پا بروز می کند. در این مطلب بیشتر با این نوع شکستگی و علت ایجاد آن آشنا می شوید.

علت بروز شکستگی استرسی

عارضه شکستگی استرسی یا شکستگی تنشی به معنی ایجاد ترک های کوچک در استخوان پا است. این شکستگی به علت وارد شدن مکرر نیرو و اغلب به دلیل استفاده بیش از حد روی می دهد. بالا و پایین پریدن مداوم، یا دویدن مسافت های زیاد سبب وارد شدن دائم فشار به استخوان می شود.

              

شکستگی استرسی ممکن است به دلیل استفاده عادی از استخوانی که بخاطر بیماری مانند پوکی استخوان، ضعیف شده هم ایجاد شود. این عارضه در استخوان های تحمل کننده وزن مثل استخوان ساق پا و پایین مچ رایج تر می باشد. ورزشکاران دو و میدانی و سربازان ارتشی که کوله های سنگین را در مسافت های زیاد حمل می کنند، به طور خاص مستعد این نوع شکستگی هستند.

به طور مثال اگر برنامه ورزشی جدیدی را شروع و قبل از آن که به وضعیت بدنی مناسب برسید، بیش از حد ورزش نمایید، ممکن است دچار این عارضه شوید. شکستگی استرسی با اسامی دیگری از جمله مارچ فراکچر (شکستگی ناشی از رژه در ارتش) و فتیک فراکچر (وارد شدن نیروی غیر طبیعی بر استخوان طبیعی) شناخته می شود.

این مورد هنگامی بروز می کند که نیروی بیش از اندازه ظرفیت استخوان به صورت مکرر در طی هفته ها روی استخوان نرمال و یا نیروی کمتری بر استخوان ضعیف وارد گردد. هر یک از این نیروها به تنهایی سبب شکستگی نخواهد شد اما تجمع آن ها در طول زمان سبب تسلیم شدن استخوان و در نتیجه شکستگی آن می شود.

این عارضه در خانم های ورزشکار بیشتر از مردان شایع بوده و با افزایش سن ورزشکار نیز احتمال بروز آن تشدید می یابد. ضمنا در نژاد سفید بیشتر از سایر نژادها دیده می شود. در حقیقت عارضه مذکور نوعی شکستگی ناکامل است که به صورت یک ترک کوچک در استخوان پا مشاهده می شود.

این شکستگی به دلیل استفاده نادرست از اندام و اعمال فشارهای نامتناسب با توانایی و تحمل فرد روی می دهد. همچنین به خاطر نیروهایی به وجود می آید که ب تنهایی قدرت شکستن استخوان را نداشته ولی هنگامی که به طور ممتد تکرار گردند در نهایت سبب شکسته شدن متاتارس خواهند شد.

از آنجا که نخستین بار این عارضه در سربازانی که بسیار رژه می رفتند، مشاهده شد گاهی مواقع به آن شکستگی رژه یا همانطور که پیشتر اشاره شد مارچ فراکچر اطلاق می شود. این نوع شکستگی البته خاص نظامیان نبوده و به صورت شایع در ورزشکاران به ویژه دوندگان استقامت و در ورزشکاران رشته های بسکتبال، تنیس، باله و ژیمناستیک نیز مشاهده می شود.

شایع ترین مکان شکستگی استرسی، متاتارس های دم و سوم کف پا است. البته این عارضه در استخوان پاشنه، نازک نی و استخوان ناویکولر هم مشاهده می شود.

علائم شکستگی تنشی

شکستگی استرسی هنگامی بروز می کند که ضربه و فشاری بیش از اندازه ظرفیت استخوان به صورت مکرر به استخوان وارد شود. هر یک از این ضربه ها در حدی نیست که سبب شکستگی استخوان سالم شود ولی تکرار آن در طول زمان سبب وارد شدن آسیب به ساختار استخوان می گردد.

این نوع شکستگی با شکستگی ناشی از صدماتی مانند پیچ خوردگی شدید مچ پا یا خرد شدن استخوان به علت تصادف متفاوت می باشد. در شکستگی به دلیل صدمه نیروی زیادی به شکل ناگهانی به استخوان فشار وارد کرده و منجر به شکستگی حاد می شود.

در حالی که در شکستگی تنشی تنش یا فشاری با دویدن، راه رفتن، ایستادن و پریدن مکرر به بخشی از پا وارد می شود که سبب شکستگی و نه جابجایی استخوان می گردد. از لحاظ علائم کلینیکی به طور معمول شروع این عارضه با دردی مبهم بعد از تمرینات ورزشی و یا رژه رفتن در حین تمرینات نظامی می باشد که شدت آن هر روز بیشتر می شود تا این که فعالیت ورزشکار متوقف می گردد. هنگام معاینه محل عارضه، درد، قرمزی و تورم موضعی دیده می شود.

به عبارت دیگر مهمترین نشانه این نوع شکستگی درد، تورم و کبودی در ناحیه آسیب دیده می باشد. در ابتدا بیمار تنها حین ورزش یا فعالیت در پایش درد را احساس می کند که با استراحت کاهش می یابد. ولی با شدت یافتن عارضه ؛ درد بیمار نه فقط حین فعالیت بلکه هنگام استراحت هم وجود دارد.

شکستگی تنشی کف پا اگر درست درمان گردند معمولا بدون برجای ماندن عارضه ای بهبود پیدا می کنند. ممکن است بین ۶-۱۲ هفته طول بکشد که بیمار بتواند مجددا فعالیت های بدنی و ورزشی قبلی را بدون درد پیش بگیرد.

علت بروز شکستگی تنشی

به صورت کلی عمده ترین دلیل بروز این عارضه ناشی از وارد شد فشار ناگهانی و غیر طبیعی روی استخوان های سالم و فشار طبیعی روی استخوان ضعیف می باشد. موارد زیر نیز می تواند در بروز شکستگی تنشی استخوان ساق و کف پا تاثیر داشته باشند:

• نبود آمادگی بدنی

فردی که ورزشی را به تازگی شروع کرده و تمرین های سنگین و بیش از حد توان انجام دهد یا ورزشکاری که اخیرا شدت یا مدت تمریناتش را ناگهانی افزایش داده ممکن است به این عارضه دچار شود. چرا که بدن آمادگی لازم برای انجام ورزش خاص را نداشته و ناگهان با فشار زیاد بدن در معرض تنش و استرس قرار می گیرد.

• استفاده از وسایل ورزشی نامناسب

استفاده از وسایل ورزشی نامناسب و غیر استاندارد یا پوشیدن کفش های فرسوده، خیلی خشک حین ورزش احتمالا آسیب را بیشتر می کند. تغییر زمین بازی مانند تغییر زمین تنیس از چمن به خاکی یا تغییر محل دویدن از مکان سرپوشیده به فضای بیرون هم می تواند احتمال بروز این عارضه را تقویت کند.

• استفاده بیش از حد از پا

در مواردی استفاده بیش از حد از پاها سبب بروز این عارضه شده زیرا هنگامی که ماهیچه ها خسته شوند دیگر قادر به تحمل شوک اضافی نیستند و این تنش اضافی را به استخوان انتقال می دهند.

• عدم به کارگیری روش مناسب ورزشی

عدم اجرای حرکات و برنامه ورزشی به صورت درست می تواند سبب وارد آمدن فشار زیاد به استخوان پا و آسیب آن شود. همچنین استراحت نکردن حین ورزش یا ادامه دادن تمرین با وجود احساس درد در پاها سبب افزایش احتمال بروز این نوع شکستگی می گردد.

• بدشکلی پا

افرادی که دچار بدشکلی پا می باشند به طور مثال پا ساختار درستی ندارد مانند آنچه در پا پرانتزی روی می دهد یا عضلات ساق ضعیف و انعطاف کمی دارد یا طول ساق دو پا با یکدیگر متفاوت است، تحمل بار کمتری نسبت به سایرین دارند و در معرض بروز شکستگی رژه قرار می گیرند.

همچنین افرادی که کف پای صاف، قوس زیاد کف پا یا انحراف انگشت شستن دارند یا حتی پای آنها تاول زده و به دلیل درد پای خود را در وضعیت نامناسبی روی زمین قرار دهد ممکن است به این عارضه دچار شوند. زیرا این موارد سبب توزیع نامناسب فشار روی استخوان پا و شکستگی آن می گردد.

• استخوان ضعیف

گاهی این عارضه در افرادی دیده می شود که به یک بیماری زمینه مانند پوکی استخوان، دیابت یا رماتیسم دچار هستند. یا افرادی که قبلا استخوان پای آن ها شکسته و استخوان ضعیف شده است. این اشخاص ممکن است حتی با فعالیت های بدنی معمولی نیز به این شکستگی دچار شوند که به آن نارسایی استخوانی اطلاق می شود.

تشخیص شکستگی تنشی

پس از انجام معاینات بالینی در رادیوگرافی یا عکسبرداری تصویر جوش خوردگی نسبی به صورت استخوان سازی جدید مجاور غلاف روی استخوان دیده می شود. این علامت در صورت بروز، حدودا هفته سوم پس از تروما مشاهده می شود اما در ۶۷ درصد موارد؛ رادیوگرافی های اولیه منفی است و نکته مثبتی را نشان نمی دهد.

مهمترین یافته تکمیلی اسکن استخوان می باشد که که در مدت ۴۸-۷۲ ساعت اولیه می تواند مثبت گردد و از شش ماه تا دو سال مثبت بافی می ماند. باید دفت داشت که در اسکن استخوان حدود ۵۰ درصد ورزشکاران، نواحی متعدد جذب بدون نشانه های کلینیکی مشاهده می شود.

این نواحی به شکستگی های قبلی مربوط بوده که علائم کلنیکی و درد آن ها از بین رفته اما اسکن آنها همچنان مثبت است. شایان ذکر است MRI هم در تشخیص آن نقش مهمی دارد. مهم ترین یافته ی تکمیلی، Bone Scan (اسکن استخوان) است که در ۷۲-۴۸ ساعت اوّل می تواند مثبت شود و از شش ماه تا دو سال مثبت باقی می ماند.

باید توجّه داشت که در Bone Scan حدود ۵۰% از ورزشکاران، نواحی متعدد جذب بدون علائم کلینیکی دیده می شود. این نواحی مربوط به شکستگی های قبلی هستند که علائم کلینیکی و درد آنها از بین رفته ولی اسکن آن ها همچنان مثبت باقی مانده است. MRI در تشخیص نقش مهمی را ایفا می کند.

درمان شکستگی تنشی

از جمله مهمترین راهکارها جهت درمان شکستگی استرسی می توان به موارد زیر اشاره کرد.

استراحت

هر نوع فعالیت یا ورزشی که سبب ایجاد فشار زیاد و شکستگی استخوان شده را متوقف کنید. ممکن است به ۶-۱۲ هفته برای بهبود شکستگی رژه نیاز باشد. می توانید در این تایم بدنتان را با نرمش های ایروبیک، شنا یا دوچرخه سواری آماده نگه دارید.

گچ گرفتن

برای بی حرکت نگاه داشتن پا و کاهش فشار روی آن، پا را گچ گرفته یا از آتل یا ارتزهای طبی مانند ساق بند، قوزک بند، یا زانو بند کمک بگیرید. تا مدتی هم از عصا برای راه رفتن استفاده نمایید.

کفش مناسب

از کفش هایی که کف سفت و محکم دارند استفاده کنید. همچنین می توانید از صندل چوبی یا بوت طبی کمک بگیرید.

کمپرس یخ

هنگامی که درد زیادی حس می کنید می توانید یک تکه یخ روی ناحیه دردناک قرار داده تا تورم و درد کاهش یابد. همچنین بالا نگه داشت پا و قرار دادن یخ بر پشت پا و سرد شدن آن می تواند درد را کاهش دهد.

دارو

جهت تسکین درد می توانید از داروهای مسکن مانند استامینوفن استفاده نمایید. بعضی مطالعات نشان داده استفاده از داروهای غیر استروئیدی ضد التهابی مانند ایبوبروفن و ناپروکسن از قابلیت بهبود استخوان می کاهند.

جراحی

به ندرت پیش می آید که برای بهبود این نوع شکستگی عمل جراحی نیاز می شود. در بیشتر موارد درمان غیر جراحی بوده و معمولا ضایعه بهبود می یابد ولی در مواردی مانند شکستگی گردن استخوان ران و یا شکستگی های جابجا شده به عمل جراحی نیاز می شود.

منبع : آرگا