علی اکبر دهخدا یکی از مشهور ترین چهره های معاصر شعر و ادبیات فارسی می باشد که در سال ۱۲۵۷ شمسی چشم به جهان گشوده است و از معروف ترین آثار او می توان به لغت نامه دهخدا اشاره کرد. وی نماینده چند دوره از شورای ملی بوده است و فردی سیاست مدار و باهوش بوده که در انتشار روزنامه صور اسرافیل نقش بسیار زیادی داشته است. در ادامه شما را با زندگی نامه دهخدا آشنا خواهیم کرد.
زندگی نامه دهخدا
علی اکبر دهخدا را بسیاری از افراد می شناسند و بیان می کنند که امثال و حکم و لغت نامه وی باعث تعالی مخاطبان شده است و این فرد در شعر و ادبیات فارسی جایگاه ویژه ای دارد. در ادامه مراحل زندگی او و تمامی اتفاقات مهمی که افتاده است را برایتان بررسی خواهیم کرد تا با علامه دهخدا بیش تر آشنا شوید.
تحصیلات دهخدا
در این بخش از زندگی نامه دهخدا به تحصیلات او می پردازیم. مادر وی برای این که او بتواند خواندن و نوشتن را بیاموزد او را به نزد استادانی همچون شیخ مجتهد نجم آبادی و بروجردی فرستاد و دهخدا نیز تمامی علوم قدیمه را در مدت ده ماه به طور کامل آموخت. در سال ۱۳۱۷ مدرسه ای سیاسی تاسیس شد و دهخدا نیز در این مدرسه به تحصیل پرداخت و درس هایی مانند زبان فرانسه، حقوق، حقوق بین الملل، جنگ و دیپلماسی و تاریخ و اقتصاد را فرا گرفت و این درس ها در آینده او تاثیرات بسیار زیادی به همراه داشت. جالب است بدانید که دهخدا در درس ادبیات بیش از حد توانمند بود و این توانایی به حدی بود که او می توانست به جای معلم ادبیات مدرسه به تدریس بپردازد. بیش تر دانش آموزانی که در این مدارس به تحصیل می پرداختند به استخدام وزارت در می آمدند و به عنوان نماینده به ماموریت های سیاسی می رفتند. بعد از مدتی علی اکبر دهخدا نیز به همراه معاون الدوله غفاری به اروپا رفت و در آن جا زبان فرانسه خود را تکمیل کرده و با اطلاعات بسیار خوبی به ایران بازگشت.
انتشار روزنامه صور اسرافیل
بعد از این که دهخدا به ایران بازگشت چند سالی را به عنوان معاون روزنامه مشغول به کار شد و بعد از مدتی توانست با عنوان نویسنده و سردبیر با همکاری چند تن از همکاران دیگرش روزنامه صور اسرافیل را در زمان مشروطه به چاپ رساند. همزمان با انتشار این روزنامه ستون طنز چرند پرند با امضای دخو، خرمگس، سگ حسن دله،غلام گدا و چند مطلب دیگر در این روزنامه نوشته می شد. بعد از این که این روزنامه با این مطالب طنز وارد بازار شد مردم استقبال بسیار زیادی از آن می کردند و می توان گفت علی اکبر دهخدا یکی از اصلی ترین بنان گذاران طنز در ایران می باشد. در واقع وی توانسته بود تمامی اوضاع نابسامان ایران را در زمان مشروطه با زبان طنز بیان کند و از این رو مردم استقبال بسیار زیادی از او کردند. مطالبی که دهخدا به صورت طنز می نوشت مردم را آگاه می کرد و محمد علی شاه قاجار از این وضعیت ایجاد شده ناراحت بود و دوست نداشت این وضعیت ادامه پیدا کند بنابراین در ابتدا سعی کردند با دادن پول به دهخدا او را از نوشتن باز دارند ولی موفق نشدند و این روزنامه تا زمان به توپ بسته شدن مجلس به کار خود ادامه می داد.
تبعید دهخدا
بعد از این که مظفرالدین شاه از دنیا رفت و محمد علی میرزا روی کار آمد جمعی از آزادی خواهان را تبعید کرد که یکی از آن ها علی اکبر دهخدا بود. وی دهخدا را به پاریس تبعید کرد تا از ایران دور باشد و نتواند با روشنگری هایی که انجام می دهد شورش به پا کرده و آزادی خواهان را در برابر او به به شورش دعوت کند. دهخدا در زمان تبعید هم دست از کار نکشید و روزنامه صور اسرافیل را در پاریس منتشر کرد. ولی باز هم مشکلاتی بر سر راهش قرار گرفت و این روزنامه هم تا سه شماره انتشار پیدا کرد و بعد از آن دیگر منتشر نشد. در دوران تبعید دهخدا شعری را با نام «یاد آر ز شمع مرده یاد آر» را به یاد میرزا جهانگیر خان سرود. بعد از چندی محمد علی میرزا از ایران تبعید شد و دهخدا توانست به ایران باز گردد و به عنوان نماینده به مجلس شورای ملی برود.
فعالیت های علمی دهخدا
زندگی نامه دهخدا پر از فراز و نشیب هایی می باشد که با خواندن آن می توانید به میزان کار کرد او و دلسوزی او برای ایرانیان پی ببرید. در واقع او زمانی که به ایران بازگشت تا زمانی که جنگ جهانی اول شروع شود در کنار نمایندگی مردم به تحریر و نوشتن مقالات سیاسی و انتقادی مشغول بود. زمانی که جنگ جهانی اول شروع شد مجلس به مدت ۳ سال تعطیل شد و دهخدا به دلیل ضعیف بودن دولت در آن زمان اشغالگران از دو سمت وارد ایران شدند. دهخدا برای این که بتواند زنده بماند به یکی از روستا های چهار محال بختیاری سر کرد و در همین زمان توانست اولین راه های نوشتن لغت نامه را طی کند. بعد از این که جنگ تمام شد دهخدا به تهران بازگشت و سعی کرد امور سیاسی را کنار بگذارد و به فعالیت های فرهنگی و علمی مشغول گشت و تا پایان عمر همین راه را ادامه داد. از مهم ترین مسئولیت ها و مقام هایی که او بر عهده داشت می توان به موارد زیر اشاره کرد :
- کار در وزارت امور خارجه
- انتشار روزنامه صور اسرافیل و سروش
- نماینده مجلس شورای ملی
- رئیس دفتر وزارت
- رئیس تفتیش وزارت
- رئیس مدرسه علوم سیاسی
- رئیس مدرسه عالی حقوق و علوم سیاسی در تهران
لغت نامه دهخدا
در زمان رضا خان دهخدا هیچ گونه فعالیت سیاسی نداشت و تمام توان و تمرکز خود را بر روی نوشتن لغت نامه اش گذاشته بود. اولین چاپ لغت نامه در سال ۱۳۱۹ رخ داد و در چاپخانه بانک مرکزی این لغت نامه به چاپ رسید. اولین جلد این کتاب ۴۸۶ صفحه داشت و بعد از چند بار چاپ شدن توسط دولت متوقف شد. بعد از مدتی این لغت نامه توسط شورای ملی به دانشگاه تهران فرستاده شد و در آن جا به چاپ رسید.دهخدا زحمات بسیار زیادی برای چاپ این کتاب کشید و بعد از چهل سال حدودا ۵۰ جلد از این کتاب به چاپ رسیده است. این کتاب یکی از مهم ترین کتاب هایی می باشد که تمام کلمات را معنا کرده است و اطلاعاتی در مورد هر کلمه به طور دقیق آورده شده است. لغت نامه دهخدا ۲۶۴۷۵ صفحه سه ستونی دارد و شما می توانید به راحتی این کتاب را در کتاب خانه های سراسر ایران مشاهده کرده و اطلاعاتی که می خواهید را از آن پیدا کنید.
مرگ دهخدا
هر بخش از زندگی نامه شاعران به این موضوع اشاره دارد و زمان دقیق مرگ آن ها را بیان می کند. دهخدا نیز در سال ۱۳۳۴ از دنیا رفت و در مقبره خانوادگی اش به خاک سپرده شد.
آثار مهم دهخدا
دهخدا یکی از مهم ترین و تاثیر گذار ترین افراد در زمینه های مختلف بود و توانست آثار بسیار زیادی را از خود به جای بگذارد. در این بخش از زندگی نامه دهخدا شما را با تمامی آثار او آشنا خواهیم کرد.
- لغت نامه دهخدا
- امثال و حکم
- ترجمه عظمت و انحطاط رومیان
- ترجمه روح القوانین
- فرهنگ فرانسه به فارسی
- شرح حال ابوریحان بیرونی
- حاشیه بر دیوان ناصر خسرو
- تصحیح دیوان سید حسن غزنوی
- تصحیح دیوان حافظ، منوچهری، فرخی، مسعود سعد، سوزنی
- چرند و پرند
- دیوان اشعار
امیدوارم از مطالعه زندگینامه دهخدا استفاده لازم را برده باشید. برای آشنایی با زندگینامه پرورین دولت آبادی و زندگینامه مهدی اخوان ثالث کلیک کنید.
منبع : آرگا
