آناتومی زبان و معرفی عملکردها و وظایف این عضو مهم بدن

به طور کلی زبان را می توان دسته ای از ماهیچه های مخطط دانست که درون دهان قرار گرفته است. این عضو بدن به جویدن و هضم غذا کمک می کند. همچنین به خاطر پرزهایی که بر روی خود دارد تنها عضو مناسب برای چشیدن در بدن خواهد بود. زبان در آناتومی خود با توانایی حرکت به صورت مختلف به تشکیل صدا برای صحبت کردن کمک می کند.

آشنایی با آناتومی زبان

در واقع زبان یک اندام عضلانی متحرک محسوب می شود که در دهان قرار گرفته و بخشی از آن تا قسمت فوقانی گلو گسترش می یابد. پیچیدگی این عضله در دهان برای افراد کمی عجیب است. با این وجود لازم است تا در مورد آناتومی زبان موارد مختلفی اعم از درهم آمیختن عضلات، اعصاب و خون و عملکرد های آن مانند خوردن، طعم، بلع و گفتار را نیز بیاموزید.

زبان را می توان یک عضو عضلانی در دهان دانست که با یک بافت مرطوب و صورتی رنگ به نام محاط پوشانده شده است. همچنین برجستگی های ریزی به نام پاپیلا به آن می چسبد که هزاران جوانه چشایی سطوح آن را خواهند پوشاند. جوانه های چشایی در واقع مجموعه ای از سلول های عصبی مانند بوده که به اعصاب مغز متصل هستند.

به طور کلی زبان از طریق تار های بافتی سخت و مخاطی به دهان متصل می شود که اتصالات جلویی آن فرنوم نامیده خواهند شد. در پشت دهان نیز زبان در استخوان هیوئید لنگر می اندازد. به تدریج نیز از این اندام برای جویدن و بلعیدن غذا استفاده خواهد کرد. زبان برای توانایی گفتاری یک عضو حیاتی خواهد بود و نباید به راحتی از عملکرد های آن چشم پوشی کنید.

ساختار زبان:

به صراحت می توان گفت که هیچ گونه استخوان درون زبان وجود ندارد. این عضو نقش مهمی در روند ارتباطی، جوشی و بلع و همچنین درک چشایی خواهد داشت. همچنین فرآیند های پاتولوژیک متعددی وجود دارد که علائم داخلی حفره دهان را نشان می دهد. علاوه بر آن نیز چندین آسیب شناسی اصولی نیز در این عضو وجود دارد.

جالب است بدانید که اندازه این عضو در مردان حدود ۳.۳ اینچ و در خانم ها حدود ۳.۱ اینچ خواهد بود. در واقع زبان به سه قسمت مجزا تقسیم می شود که شامل بدنه، نوک و پایه خواهد بود.

عضلات زبان:

زبان مانند یک توده عضلانی بزرگ به نظر می آید که در واقع از بسیاری عضلات بهم پیوسته تشکیل شده است. برخی از این عضلات داخل زبان هستند و برخی دیگر در نزدیکی آن قرار گرفته اند. این عضلات حرکات پیچیده ای را کنترل خواهند کرد. زبان دارای دو دسته عضله با عنوان عضله ذاتی یا داخل زبان که بر شکل تاثیر می گذارد. دیگری نیز عضله خارجی است که به استخوان های اطراف متصل و موقعیت زبان را تحت تاثیر قرار می دهد.

اعصاب زبان:

جالب است بدانید که تمامی عضلات زبان توسط عصب هیپوگلاس که به آن جمجمه ای XII هم گفته می شود عصب دهی می شوند. البته عضله پالاتوگلوسوس که معمولا توسط شاخه ای از شبکه حلق عصب کشی می شود از این مجموعه نخواهد بود. همچنین احساساتی مانند لمس و دما در دو سوم قدامی سطوح زبان توسط عصب زبانی یا شاخه ای از عصب سه قلو تامین خواهد شد.

به طور کلی طعم احساس خاصی است که معمولا از عصب Chorda tympani ناشی می شود و بازتاب انشعاب صورت خواهد بود. در واقع یک سوم پشتی زبان عصب دهی حسی عمومی و منحصر به فرد خود را از شاخه ای از عصب گلوسفارنکس دریافت می کند. کمی جلوتر نیز از اپی گلوت یک لکه کوچک از زبان قرار دارد که احساس ایده آل خود را از عصب داخلی حنجره یعنی عصب واگ دریافت خواهد کرد.

پاپیلاهای زبان:

توجه داشته باشید که سطح جلویی زبان با برجستگی های کوچک و زیادی به عنوان پاپیلا پوشانده شده است. این برجستگی ها ممکن است در اشکال، اندازه و عملکرد های مختلفی وجود داشته باشند. همچنین بسیاری از آن با جوانه های چشایی مرتبط اند اما برخی دیگر ممکن است اهداف دیگری نیز در پیش داشته باشند.

با وجود اینکه پشت زبان هیچ گونه پاپیلایی وجود ندارد اما بافت زیرین لنفاوی با ظاهری نامنظم و سنگفرشی شده سرشار از پاپیلا خواهد بود. در ادامه سعی داریم تا به بیان انواع پاپیلاهای موجود در زبان انسان بپردازیم:

• ولیت پاپیلا:

این برآمدمدگی های بزرگ و صاف دقیقا جلوی ساکوس انتهایی قرار گرفته و تقریبا دو سوم پشت سطح زبان را تشکیل داده اند. این نوع پاپیلا توسط حفره های عمیقی احاطه شده اند که مجاری از غدد تولید کننده مایعات در آن ها باز می شوند و دیواره های آن از جوانه های چشایی پوشانده شده است.

• پاپیلای فیلی فرم:

این نوع پاپیلا در واقع به صورت ردیف های ۷ شکل به موازات بخش انتهایی قرار گرفته و دارای برجستگی های کشیده و متعددی است. همچنین حاوی انتهای عصبی است که به لمس حساس بوده و دارای شکلی پوسته پوسته، نخ مانند و به رنک خاکستری است. این بخش می تواند زبان برخی از حیوانات مانند گربه ها را به طرز ویژه ای خشن کند. همچنین که این پاپیلاها اغلب به صورت ضربدری قرار می گیرند و به صورت عرضی مرتب خواهند شد.

• فولات پاپیلاها:

با وجود اینکه این نوع در انسان ها رشد بسیار کمی دارد اما این چین های کوچک نیز در کناره های زبان به چشم می خورند. فولات ها نیز مانند گیرنده های چشایی هستند که در جوانه های چشایی قرار گرفته اند.

• پاپیلای قارچی:

توجه داشته باشید که این نوع ممکن است به رنگ صورت یا قرمز باشد که در بین پاپیلاهای فیلی فرم پراکنده شده اند. همچنین آن ها در امتداد نوک یا کناره های زبان یافت می شوند و گیرنده های چشایی متفاوتی در جوانه های خود دارند.

وظایف و عملکردهای زبان:

همانطور که می دانید زبان نیز مانند سایر اعضای بدن عملکردها و وظایف متعددی را بر عهده دارد. به همین خاطر پس از معرفی آناتومی زبان در ادامه برخی از این عملکردها را شرح داده ایم.

• غذا خوردن:

به طور کلی پس از اینکه دندان ها با کمک عضلات قدرتمند فک غذا را تکه تکه کردند، این غذا بایستی پیش از بلع ایمن به قطعات کوچک تر تجزیه شود. به همین خاطر زبان به صورت فعال غذا را درون دهان حرکت می دهد. سپس آن را در معرض تخریب بیشتر توسط دندان ها قرار خواهد داد. با این کار غذا با بزاق درون دهان ترکیب می شود و در نهایت به بخشی قابل کنترل به نام پولوس تبدیل خواهد شد. این بخش ممکن است پیش از بلعیدن و عبور از مری به معده ابتدا به حلق منتقل شود. زبان همچنین می تواند به تمیز کردن دهان کمک کند و از تماس طولانی مدت غذا با دندان ها جلوگیری نماید.

• حس چشایی:

در بررسی آناتومی زبان و عملکردهای آن باید بدانید که زبان توسط جوانه های چشایی نیز به تشخیص مزه ها کمک خواهد کرد. در واقع احساس اصلی چشایی شامل شیرین، شور، تلخ و ترش هستند. اگرچه ممکن است بخش های مختلف زبان نسبت به طعم های خاص حساسیت داشته باشند اما از لحاظ منطقه ای تقریبا سازگار خواهند بود.

• حرف زدن:

در واقع آناتومی زبان را می توان عامل اصلی گفتار دانست. زیرا بدون قرار گرفتن مناسب این عضو در دهان امکان تشکیل کلمات و صحبت نیز وجود نخواهد داشت. این مورد مربوط به عضلات ذاتی و خارجی است که معمولا موجب تغییر شکل و موقعیت زبان می شود. همچنین زبان به بیان مناسب صدا نیز کمک می کند. اختلال در عملکرد آن نیز ممکن است باعث اختلال جدی در گفتار افراد شود.

• نفس کشیدن:

اگر این عضو به سمت گلو کشیده شود ممکن است بر عملکرد تنفس تاثیر بگذارد. این اتفاق عمدتا در هنگام تنفس دهانی رخ می دهد. اغلب اوقات با تنفس طبیعی بینی، دهان بسته مانده و با جمع شدن دندان ها فک پایین در وضعیت جلوتر قرار خواهد گرفت.

همچنین این وضعیت احتمال انسداد را های هوایی توسط زبان را کاهش خواهد داد. هنگام خواب تغییر وضعیت این اندام که به خاطر تنفس دهانی اتفاق می افتد مشکلاتی مانند خروپف و آپنه انسدادی ایجاد می شود. افزایش وزن نیز در اندازه زبان بی تاثیر نخواهد بود. به گونه ای می تواند حجم زبانتان را تا حدود زیادی افزایش دهد.

• دیگر وظایف زبان:

همچنین زبان در آناتومی خود چندین نقش دیگر را نیز شامل می شود. زبان با رفلکس گگ(حلقی) از بدن مراقبت کرده و از مصرف مواد غذایی بی طعم و حتی سمی جلوگیری نماید. دقت داشته باشید چنانچه انقباض عضلانی شدیدی در گلو ایجاد شود به تدریج باعث بسته شدن آن خواهد شد.

علاوه بر این ها زبان مسیر جذب سریع داروها را فراهم می کند. برای مثال نیتروگلیسیرین معمولا برای اتساع رگ های خونی قلب زمانی که درد شدید قفسه سینه رخ می دهد استفاده خواهد شد. معمولا قرار دادن قرص یا اسپری در زیر زبان باعث می شود دارو به سرعت حل شود. همچنین در کمتر از یک دقیقه وارد رگ های موجود در زبان گردد.

همچنین در ادامه با کلیک بر روی لینک های مقابل با مطالب آناتومی گوش و آناتومی دندان نیز آشنا شوید.

منبع : آرگا