واکسن کزاز و عوارض احتمالی تزریق آن

بیماری کزاز ناشی از یک باکتری غیر هوازی است که داخل بافت های قسمتی از بدن سم عصبی تولید می نماید و مشکلات جدی را در سلامت افراد به دنبال دارد، برای پیشگیری از این بیماری سالانه کودکان و بزرگسالان با استفاده از واکسن کزاز واکسینه می شوند.

معرفی واکسن کزاز

حدود پنجاه سال است که واکسیناسیون عمومی مردم آغاز شده است، این موضوع بیش از هر اقدام بهداشتی دیگری جان انسان ها را حفظ می کند. این واکسیناسیون به منظور پیشگیری از عفونت نوعی باکتری به نام کزاز می باشد که در بدن انسان شکل می گیرد. این نوع واکسن برای کودکان و بزرگسالان تجویز می گردد. در صورتی که این واکسن تزریق و دریافت نشود، امکان دارد به شکل دردناکی عضلات اسپاسم نمایند و در مواردی هم شاهد مرگ افراد ابتلا یافته به این ویروس هستیم.

شناخت بیماری کزاز

کزاز نوعی باکتری غیر هوازی می باشد که در بافت های قسمت های از بدن، سمی عصبی تولید می نماید. این باکتری اغلب در زخم های کثیف و یا آلودگی های بند ناف به وجود می آید. بیماری کزاز می تواند از فرد مبتلا شده به شخص سالم انتقال یابد، از این رو بالاترین عامل ابتلا به این بیماری محیط های کثیف می باشد. باکتری ایجاد کننده این بیماری در گردو خاک و کود و غبار وجود دارد که می تواند به بدن وارد شود. با وارد شدن این باکتری به بدن از راه شکاف روی پوست و سوراخ های ایجاد شده در آن و یا سوختگی های پوست، باکتری اقدام به تکثیر و زیاد شدن می کند و در آخر با منتشر کردن سمی که دارد به اعصاب و مراکز نخاعی و در نهایت به مغز انتقال می یابد.

کزاز سندروم بالینی می باشد که علائم مشخص آن انقباضات دردناک عضلانی هستند، در درجه اول ماساژ عضلات گردن و بعد عضلات تنه. اولین نشانه شایع کزاز در کودکان بزرگتر و همچنین بزرگسالان سفتی شکم می باشد، البته در برخی موارد سفتی محدود به منطقه آسیب دیده محدود می شود. در زمان این بیماری اسپاسم های متداول اتفاق می افتند که بیشتر به وسیله محرک های حسی به وجود می آیند.

علائم کزاز در اشخاص بیمار

در صورتی که افراد نسبت به این بیماری واکسینه نشوند ممکن است دچار بیماری شوند. این بیماری در افراد واکسینه نشده علائمی مانند ناراحتی و بی خوابی بروز می یابد. پس از مدت زمان بسیار کوتاهی کزار سبب تشنج عضله های فک و دهان می شود و شخص بیمار نمی تواند دهان خود را باز نماید و حرف بزند. با فلج شدن بخشی از صورت، در ادامه به سرعث تمام نواحی صورت، سر و گردن، دست ها و پاها و کمر فلج خواهد شد. فرد مبتلا دچار تب ۳۸ درجه می شود و به دلیل فلج صورت نوعی لبخند در چهره اش نمایان می شود که به لبخند کزازی شهرت دارد.

در ادامه بیماری، با گذشت چند روز عضله های ریه فرد درگیر بیماری می شود و در نتیجه بیمار فوت خواهد کرد. میانگین نهفتگی کزاز در بدن حدود ۷ روز می باشد که بین ۵ تا ۱۵ روز قابل تغییر است.

مواردی در مورد واکسیناسیون کزاز

واکسیناسیون کزاز که حدود چند دهه پیش برای تمام افراد ضروری و واجب شده است، در کودکان این واکسیناسیون در ۵ دوز تزریق می گردد، سپس هر ده سال یکبار باید دوز اضافه تزرق شود تا بعد از سه نوبت بدن در مقابل بیماری کزار در امان شود. افرادی دوز لازم را در بزرگسالی دریافت نکرده باشند ممکن است به خاطر آسیب دیدگی با وسیله یا محیط آلوده به کزاز مبتلا شوند از این رو باید بعد از آسیب دیدگی طی ۴۸ ساعت کزاز را تزریق نمایند. اغلب پزشکان برای افراد آسیب دیده آنتی توکسوئید کزاز را تجویز می کنند. این واکسیناسیون در زنان باردار بسیار پر اهمیت بوده و باعث ایمن شدن مادر و جنین خواهد شد.

اشخاص در هر رده سنی ممکن است به بیماری کزاز مبتلا گردند، ولی این بیماری در نوزادان تازه متولد شده و مادران آن ها که به وسیله واکسن توکسوئید کزاز محافظت نشده باشند شایع و جدی است.

به بیماری کزاز که در طول دوره بارداری و یا در طی ۶ هفته بعد از پایان بارداری روی می دهد، کزاز مادر می گویند. همچنین کزازی که در ۲۸ روز اول زندگی نوزاد ایجاد می شود کزاز نوزاد نام دارد. اگر باکتری کزاز به بدن فرد وارد شود، از راه خون به سیستم عصبی فرد تاثیر می گذارد، از این رو فرد مبتلا در صورت خود با نشانه هایی رو به رو خواهد شد. علائم کزاز در واقع به دلیل سم تولید شده به وسیله باکتری های کزار به وجود می آید، از جمله علائم کزاز می توانیم به سردرد، بی قراری و تحریک پذیری، سفتی عضلات، تعریق، مشکل در بلعیدن به خاطر سفت شدن عضله های فک، تپش قلب و فشار خون اشاره کنیم.

واکسیناسیون باعث تولید پادتن های ضد اگزوتوکسین در بدن می شود تا از پیشروی کزاز جلوگیری شود. اگر شخص تمام مراحل واکسیناسیون را به درستی انجام داده باشد بدن به مدت ۱۰ سال در برابر این باکتری مصون خواهد بود.

کزاز نوزادی بیشتر به خاطر عفونت های ناحیه ناف نوزاد ایجاد می شود. در صورت به وجود آمدن شرایط بی هوازی، اسپور جوانه خواهد زد. این باکتری سموم بسیار قوی را تولید می نامید که بیشتر آن از راه جریان خون و سیستم لنفاوی در بدن بخش خواهند شد. سموم در چند مکان سیستم عصبی به ویژه صفحات انتهایی حرکتی محیطی، نخاع و مغز و همینطور در سیستم عصبی سمپاتیسم عمل می نمایند.

سم کزاز با تداخل در ترشح کننده های عصبی و پیشگیری از تکانه های بازدارنده سبب تظاهرات بالینی معمول کزاز می گردد. این موضوع باعث انقباض و اسپاسم عضلانی بدون مخالفت می گردد. در این مورد امکان دارد تشنج رخ دهد و سیستم عصبی خود مختار هم تحت تاثیر قرار بگیرد.

عوارض واکسن

نباید در مورد عوارض واکسن نگرانی وجود داشته باشد. زیرا در تمام افراد عوارض های احتمالی بروز نخواهد کرد و عوارض جدی دیده نمی شوند. برخی از عوارض احتمالی این واکسن عبارتند از:

• بروز درد و قرمزی یا تورم در محل تزریق واکسن
• خارش در ناحیه ای که واکسن تزریق شده
• تب، خستگی و لرز بدن
• از دست دادن موقت اشتها
• سردرد یا درد بدن
• بروز حالت تهوع و استفراغ
• مشکل اسهال
• افزایش ضربان قلب
• کاهش یافتن فشار خون
• حساسیت پوستی یا کهیر
• واکنش آرتوس
• بروز بی قراری و درگیری در کودکان

نکات مهم و اساسی در مورد واکسیناسیون کزاز

موارد مهم و اساسی در مورد این واکسن وجود دارد که باید با آنها آشنا شوید:

• اشخاصی که به آلومینیوم حساسیت دارند باید از توکسوئید مایع استفاده نمایند.
• اشخاصی که به کزاز مبتلا شده اند و یا در مرحله پیشگیری فوری می باشند، برای درمان باید پادزهر کزاز یا پادتن انسانی ضد کزاز را استفاده نمایند.

• افراد مبتلا به بیماری اچ آی وی یا ایدز به دلیل ضعیف بودن سیستم ایمنی بدن برای ایمن سازی بدن خود باید با پزشک مشورت نمایند.
• افرادی که به داورهای توکسوئید حساسیت نشان می دهند باید از تزریق واکسن با پزشک مشورت کرده و او را مطلع سازند.
• افرادی که دارای سابقه عفونت حاد، کاهش تعداد پلاکت خون و اختلالات انعقادی هستند، باید از تزریق واکسن خودداری نمایند.

انواع واکسن و تزریق آن

تزریق این واکسن در بزرگسالان از ناحیه شانه انجام می گیرد، اما در مورد کودکان و نوزادان بازوها و ران محل تزریق هستند. واکسن دریافتی به سن و وضعیت افراد بستگی دارد. با توجه به شرایط افراد چهار نوع از این واکسن وجود دارد:

• واکسن Ddap:

این واکسن با توجه به محافظت فرد از کزاز، دیفتری و سیاه سرفه برای کودکان و خردسالان و نوزادان تزریق می گردد.

• واکسن DT:

واکسن مورد نظر برای حفاظت فرد از دیفتری و کزاز برای کودکان و نوزادانی که به واکسن سیاه سرفه واکنش شدیدی نشان داده باشند تزریق می گردد.

• واکسن Tdap:

کودکان و افراد بزرگسال برای محافظت از بیماری دیفتری و کزاز این واکسن را دریافت می نمایند.

• واکسن Td:

این نوع واکسن به منظور محافظت بزرگسالان و کودکان بزرگتر از دیفتری و کزاز و همچنین تقویت آن ها تزریق خواهد شد.

علائم بعد از تزریق واکسن و مراجعه به پزشک

بعد از تزریق این واکسن در محلی که تزریق انجام شده است ممکن است آبسه ایجاد شود. آبسه ضایعه ای کوچک می باشد که در داخل آن مایع آب مانندی جمع می شود. همچنین ممکن است در محل تزریق و نزدیکترین مفصل به آن تورم شدید به وجود آید. اگر درد و قرمزی در محل بیشتر از سه روز ادامه داشته باشد و بیشتر شود و یا اینکه علائم در قسمت تزریق بیشتر شوند باید به پزشک مراجعه شود.

همان گونه با این واکسن و انواع آن آشنا شدید، برای آشنایی با واکسن مننژیت و واکسن ب ث ژ می توانید کلیک نمایید و اطلاعات لازم جهت تزریق این واکسن ها را دریافت نمایید.

منبع : آرگا