از جمله اختلالات رفتاری رایج در بین کودکان که باعث نگرانی و ناراحتی والدین شده و آن ها را درگیر می کند اختلال نافرمانی مقابله ای بوده که نشانه ها و علائم مختص به خود را دارد و کودکانی که به این نوع اختلال مبتلا هستند رفتارهای خصمانه و لجبازانه ای از خود نشان می دهند. به همین خاطر تصمیم داریم در این مطلب به بررسی دلایل و علائم بروز این نوع اختلال و راه های مقابله با آن برای آگاهی شما عزیزان بپردازیم.
اختلال نافرمانی مقابله ای در کودکان
به طور کلی اغلب کودکان امکان دارد در موقعیت های مختلف به پرخاشگری و مقاومت در برابر مسائل مختلف بپردازند و نسبت به پیروی از والدین لجبازی کرده و از هر نوع دستوری نافرمانی کنند. به این نوع الگوهای رفتاری در کودکان اختلال نافرمانی مقابله ای گفته می شود که در زمان رشد توانایی های اجتماعی در کودکان بروز پیدا می کند.
کودکانی که به چنین اختلالی دچار می باشند قادر به کنترل احساسات خود نیستند و به همین خاطر در میان جمع های دوستانه در ارتباط برقرار کردن با آن ها دچار مشکل خواهند شد و به طور معمول سایرین را در اثر رفتارهای نادرست خود ناراحت می کنند. همینطور می توان گفت این کودکان از حضور یافتن در فعالیت های گروهی و بازی های مختلف اجتناب می کنند و یا پس از گذشت مدت کمی از حضور در جمع کودکان دیگر شروع به بحث و دعوا می کنند. کودکان در واقع با بروز این رفتار می خواهند از تسلط یافتن دیگران بر خود خودداری کنند.
گاهی اوقات نافرمانی کودکان از حد طبیعی عبور کرده و بر روی روابط و عملکردهای زندگی او اثر می گذارد. هنگامی این رفتارها تبدیل به اختلال می شود که حدود ۶ ماه به شکل مداوم ادامه یابد. علائم این بیماری ممکن است تا دوره نوجوانی نیز ادامه داشته باشد و در صورتی که سروقت درمان نشود سبب ایجاد مشکلات مختلفی خواهد شد. با استفاده از مراقبت صحیح و به موقع می توان به منظور درمان و رفع این نوع اختلال قدم برداشت. به منظور کمک رساندن به چنین کودکانی و آگاهی یافتن از نحوه برخورد درست بایستی این نوع اختلال را به طور کامل شناخته و با بکارگیری راه های موثر به بهبودی و درمان آن پرداخت.
علائم اختلال
- چنین کودکانی خیلی سریع از کوره در می روند و در مدت زمان کمی دچار عصبانیت می شوند.
- برخی اوقات این کودکان از روی عمد کارهایی انجام می دهند که دیگران را ناراحت کنند.
- در زمان ناراحتی و عصبانیت از الفاظ و کلمات نامناسب و همچنین فحش و ناسزا استفاده می کنند.
- به طور دائم در رابطه با هر موضوعی به بحث و مشاجره می پردازند.
- با افراد بزرگسال به بحث و جدل پرداخته و قانون های آن ها را قبول نمی کنند.
- به طور معمول انرژی کمی دارند.
- افراد دیگر را به دلیل خطاهای خود سرزنش می کنند.
- بسیار زود رنج و حساس بوده و هر عاملی امکان دارد باعث ناراحتی آن ها شود.
- چنین کودکانی اغلب کینه ای و عصبانی بوده و همیشه لجباز هستند.
- از کمک کردن به دیگران پرهیز می کنند.
- خیلی راحت به سایرین اهانت می کنند.
دلایل بروز اختلال
به طور کلی می توان گفت علت آشکاری برای ایجاد این نوع اختلال هنوز تعیین نشده است ولی طبق برخی مطالعات انجام شده می توان گفت عوامل مختلفی همچون عوامل ژنتیکی، محیطی و بیولوژیکی در بروز این نوع رفتار دخالت دارند که در ادامه به شرح آن ها پرداخته ایم.
عوامل ژنتیکی :
در خانواده اغلب کودکانی که به چنین اختلالی دچار می باشند یکی از افراد خانواده مبتلا به اختلالات استرسی و شخصیتی می باشد. این موضوع مشخص می کند که یک عیب ژنتیکی در خانواده قادر می باشد بستر را برای بروز اختلال نافرمانی طبقه ای در کودک مهیا کند.
عوامل محیطی :
از جمله فاکتورهایی که باعث ایجاد اختلال نافرمانی مقابله ای در کودکان می شود می توان به شرایط زندگی، شیوه های تربیتی والدین، زمینه مشکلات روانی، توجه نکردن و محبت ناکافی نسبت به کودک در خانواده، تنبیه و مجازات مدام کودک بدون هیچ علتی، سوء سابقه مصرف مواد، نبودن انضباط و هماهنگی در میان افراد خانواده، قوانین و درخواست های متضاد والدین با روش تربیتی آن ها اشاره کرد.
عوامل بیولوژیکی :
طبق بعضی از تحقیقات انجام شده مشخص شده است که وجود مشکلات خاصی در مناطق معینی از مغز موجب بروز این نوع اختلال در کودک می گردد. این گونه اختلال رفتاری به دلیل اختلال در کارکرد ناقل های عصبی مغز می باشد. بیشتر کودکانی که مبتلا به چنین اختلالی می باشند به دیگر مشکلات روانی همچون بیش فعالی، استرس، افسردگی و … ابتلا دارند.
راهکارهای مقابله و کنترل اختلال
- برای فرزند خود کمی وقت اختصاص داده و سعی کنید یک برنامه ریزی همیشگی در طول هفته داشته باشید که در کنار فرزندتان باشید و با او وقت بگذرانید.
- تا جایی که امکان دارد رفتارهای مثبت و خوب کودک خود را شناسایی کرده و سعی کنید به شکل جزئی رفتار او را بیان و ترغیبش نمایید.
- با همراهی همسر و دیگر افراد خانواده قواعد و قوانین مناسب و مداوم تعیین نمایید.
- برنامه ای در طول روز برای فرزندتان مشخص نمایید و از او درخواست کنید تا به شما در تنظیم آن کمک کند.
- سعی کنید به هیچ عنوان دعوا نکنید و از مشاجره به دلیل قدرت طلبی پرهیز نمایید. در صورتی که این امکان را بدهید قطعا هر عاملی تبدیل به نزاع قدرت خواهد شد.
- زمانی که قوانین و توقعات جدیدی را تعیین می کنید رفتارهای کودک امکان دارد که به طور موقت بدتر گردد اما با لجبازی و پافشاری نتیجه کوشش خود را خواهید دید و رفتار و ارتباطات کودکتان بهبود پیدا خواهد کرد.
- رفتار شما بایستی الگوی کودکتان باشد به همین دلیل نباز است به گونه ای رفتار نمایید که توقع دارید او رفتار نماید.
- قوانین و محدوده را تعیین نمایید و مشکلات ناشی از عدم رعایت این حدود تعیین شده را به طور دائم یادآوری نمایید.
- در صورت امکان یکی از کارهای خانه را به کودک خود محول کنید و به او بفهمانید که کسی جز او آن کار را انجام نخواهد داد. بهتر است بدانید که اهمیت زیادی دارد که برای فرزند خود تکلیفی مشخص نمایید که راحت باشد و به مرور آن را با وظایف دشوار ادغام نمایید. سعی کنید دستورالعمل های واضح و آشکار بدهید.
در این مطلب به معرفی دلایل اصلی و عوامل بروز اختلال نافرمانی مقابله ای در کودکان و راه های مقابله با آن پرداختیم که امیدواریم نهایت استفاده را از آن برده باشید. ضمن اینکه برای برخورد با کودک بیش فعال و درمان لجبازی کودکان می توانید از این مطالب آرگا نیز بهره مند شوید.
منبع : آرگا
