جک فروت میوه ای شگفت انگیز و سرشار از خواص گوناگون می باشد که بومی هند و مالزی بوده و عنوان بزرگترین میوه درختی چهان را به خود اختصاص داده است به طوری که این میوه می تواند حداکثر تا حدود ۴۵ کیلوگرم وزن نیز داشته باشد.
آشنایی با خواص میوه جک فروت
بزرگترین میوه درختی جهان جک فروت نام دارد که گهگاه وزن آن به حدود ۴۵ کیلوگرم نیز می رسد. این میوه شگفت انگیز و پرخاصیت گرمسیری بومی هند و مالزی می باشد و در مناطق گرمسیری مانند اندونزی،فیلیپین، تایلند و پرتغال نیز تحت کشت رفته است. اسم این میوه از زبان مالایی(chakka) گرفته شده و پرتغالی می باشد. جک فروت با نام علمی Artocarpus heterophyllus متعلق به خانواده انجیر یا توت فرنگی بوده که پوستی ضخیم و سبز رنگ داشته و محتوای آن گوشتی و زرد رنگ است. مزه این میوه شیرین بوده و ترکیبی از میوه های انبه، سیب، آناناس و موز را شامل می شود ولی کم آب تر است. جک فروت سرشار از ویتامین A، B6,C ، ریبوفلاوین، فولات، منیزیم، پتاسیم، مس ، آهن، روی، منگنز، پروتیئن و فیبر می باشد. در ادامه با خواص متعدد جک فروت و نحوه پوست کندن و استفاده از آن آشنا می شوید.
ارزش غذایی یک فنجان میوه جک فروت
کربوهیدارت: ۴۰ گرم/ کالری: ۱۵۵ گرم/ پروتیئن: ۳ گرم/ قند: ۳۱.۴ گرم/ فیبر: ۳ گرم/
چربی: ۱.۰۶ گرم/ ویتامین A : ده درصد/ ویتامین C: هجده درصد/ ریبوفلاوین: ۱۱درصد/
منیزیم: ۱۵ درصد/ منگنز: ۱۶ درصد/ مس: ۱۵ درصد/ پتاسیم: ۱۴ درصد/
خواص متعدد جک فروت
ضد سرطان
آب یا عصاره این میوه با فلانوئیدهای جدا شده موجب کاهش التهاب سلولی و کاهش اکسید نیتروژن شده که از رشد سرطان پیشگیری کرده و با بالابردن قدرت انتخاب سلول های آپوپتوز در سلول های سرطانی از تقسیم سلولی سلول های سرطانی جلوگیری نموده و شکل و ساختار سلول های سرطانی را تغییر می دهد و به طور کلی جک فروت اثر ضد سرطانی دارد.
ضد دیابت
در آزمایشات صورت گرفته بر عصاره برگ میوه جک فروت (به عنوان چای ۲۰ گرم بر کیلوگرم وزن بدن) مشخص شد که موجب تقویت تحمل قند خون در بیماران دیابتی شده است. در مورد موش های صحرایی و دیابتی نیز عصاره برگ یا ساقه این میوه سبب کاهش سطح قند خون ناشتا، تحمل به قند و یا افزایش میزان انسولین خون شد. اثر ضد دیابتی جک فروت احتمالا به خاطر حضور فلانوئیدهای گیاهی مثل کورستین در مقادیر زیاد در برگ و دانه این میوه می باشد.
همچنین جک فروت شاخص گلیسمی کمی داشته و مقادیر زیاد فیبر موجود در آن سبب کاهش هضم و جذب کربوهیدارت ها شده که خطر افزایش قند خون بعد از خوردن غذا را پایین می آورد. ضمنا جک فروت از فعالیت بعضی پروتئین های بالابرنده قند خون جلوگیری نموده و در تحقیقی صورت گرفته بر روی افراد بزرگسال اشاره شده که مصرف عصاره جک فروت موجب کاهش قند خون به میزان قابل توجهی می شود.
نکته: افراد مبتلا به دیابت قبل از مصرف این میوه حتما با پزشک خود مشورت داشته باشند.
ضد باکتری
عصاره حاصل از پوست ریشه، برگ، ساقه و خمیر این میوه در برابر باکتری های گرم مثبت و گرم منفی فعالیت های ضد باکتریایی انجام می دهند. این باکتری ها شامل مواردی هستند که موجب پوسیدگی دندان (استرپتوکوک موتانس)، گاسپریت و ضمنا پاتوژن های غذایی می شوند. در آزمایشاتی مشخص شد لکتین های موجود در جک فروت سبب نابودی انگل لیشمانیا بزرگ از سلول های نوتروفیل انسان شده است.
ضد درد
در عصاره های پوست این میوه مواد ضد التهابی وجود داشته که موجب کاهش واسطه التهابی در موش صحرایی گردیده و اشاره شده که سطخ فعالیت ضد التهابی در عصاره پوست این میوه به دیکلوفناک (داروی ضد التهابی استاندارد) شباهت دارد.
ضد لختگی خون
تحقیقات برخی دانشمندان نشان می دهد آنزیم های پروتئاز، عصاره بذر و لاتکس حاصل شده از این میوه سبب کاهش لخته شدن خون شده است. این نشان می دهد که استفاده بالقوه از آن می تواند در درمان اختلالات مرتبط با جریان خون از لخته شدن(سکته مغزی، آمبولی ریه و …) جلوگیری کند.
ضد یبوست
درون خمیر این میوه فیبر بالایی وجود دارد که از یبوست جلوگیری کرده و حرکات روده ای را روان و سالم می سازد. ضمنا دانه جک فروت نیز دارای فیبرهای پروبیوتیک می باشد که می تواند کمک کننده رشد و فعالیت باکتری های مفید درون دستگاه گوارش باشد.
ضد کلسترول
عصاره برگ این میوه موجب کاهش کلسترول، کلسترول لیپوپروتئین با چگالی پایین و تری گلیسرید و بالارفتن کلسترول لیپو پروتئین با چگالی بالا در موش های با دیابت نوع ۲ شده است. که این امر احتمالا به خاطر محتوای زیاد فلانوئید آنتی اکسیدانی در عصاره ها بخصوص کورستین می باشد.
ضد چاقی
این میوه علاوه بر خطر ابتلا به چاقی می تواند در کاهش وزن و لاغری هم موثر باشد. چرا که جک فروت فاقد چربی بوده و کالری مختصری دارد از این رو افرادی که رژیم لاغری دارند می توانند بدون دغدغه از این میوه بهره بگیرند. ضمنا جکفروت متابولیسم بدن را افزایش داده و با دارا بودن رزوراترول در کاهش سایز دور کمر نیز می تواند موثر واقع شود.
ضد بی خوابی
چنانچه دچار بی خوابی و اختلالات خواب هستید این میوه شگفت انگیز را امتحان کنید. جک فروت سرشار از مواد معدنی مانند منیزیم و آهن بوده که به بهبود کیفیت خواب شما کمک کرده و از کم خونی که یکی ز عوامل بی خوابی می باشد جلوگیری می کند.
بهبود بینایی
از خواص دیگر جک فروت می توان به اثر آن بر روی سلامت چشم اشاره کرد. این میوه غنی از ویتامین A می باشد که بینایی را بهبود بخشیده و خطر مبتلا شدن به آب مروارید و دژنراسیون ماکولا را کاهش می دهد.
بهبود زخم
جک فروت یک منبع عالی از ویتامین C نیز می باشد که موجب افزایش قدرت سیستم ایمنی بدن شده و به کلاژن سازی نیز کمک می کند. باید اشاره کرد که ملاژن یک پروتیئن حیاتی بوده و در سلامت پوست، استخوان و بافت های ارتباطی مثل باقت های عروق خونی و غضروف ها موثر است و در فرایند بهبود و التیام زخم ها نیز نقش سازنده ای دارد. ضمنا تحقیقات نشان داده که میوه جک فروت خواص ضدالتهابی، ضدباکتریایی و ضدقارچی داشته که این عوامل در درمان و بهبود زخم مفید هستند.
تقویت اسنخوان ها
یکی دیگر از خواص میوه جک فروت کمک به بهبود استخوان ها می باشد. این میوه یک مکمل خوب برای رفع کمبود کلسیم بدن و تقویت استخوان ها خواهد بود. ویتامین C و منزیم موجود در جک فروت نیز به جذب بهتر کلسیم در بدن کمک خواهند کرد.
انرژی زا
همراه کردن جک فروت در رژیم غذایی به خاطر ویتامین های مختلفی( از جمله تیامین و نیاسین) که دارد موجب کاهش استرس، خستگی و ضعف عضلانی شده و به نوعی انرژی زا می باشد.
به طور کلی جک فروت سرشار از آنتی اکسیدان بوده که در کاهش رادیکال های آزاد بدن موثر بوده و خطر ابتلا به استرس را که منشا بسیاری از بیماری هاست را کاهش می دهد.
افزایش قوای ایمنی بدن
ویتامین C موجود در جک فروت التهابات بدن را کاهش داده و احتمال ابتلا به بیماری های قلبی و سرطانی را کاهش می دهد. ضمنا این میوه با دارا بودن کارتنوئید از ابتلا به بیماری هایی مانند دیابت نوع ۲ و همچنین بیماری های قلبی پیشگیری می کند. همچنین فلانوئیدهای موجود در جک فروت علاوه بر خواص ضد التهابی در کاهش قند خون، فشار خون و میزان کلسترول بالا موثر هستند. همه این موارد نشان می دهد این میوه سرشار از موادی است که موجب افزایش قوای ایمنی بدن شده و خطر ابتلا به بیماری های مختلف از جمله عفونی را کاهش می دهد.
رفع چین و چروک پوست
میزان زیاد ویتامین C و آنتی اکسیدان در جک فروت موجب افزایش تولید کلاژن و کاهش چین و چروک پوست شده و به شادابی و جوان سازی پوست کمک می کند. ضمنا زخم های پوستی نیز از طریق تولید کلاژن(ویتامین C این پروتئین را تولید می کند) سریعتر بهبود می یابد.
طریقه پوست کندن جک فروت
ابتدا روی تیغه چاقویی که می خواهید با آن جک فروت را برش بزنید مقداری روغن زیتون بزنید.
سپس به صورت عمودی میوه را برش بزنید و به دو قسمت تقسیم کنید.
بعد هر یک از این قسمت ها را دو نیم کرده
و لکه ها و قسمت های خراب میوه را جدا نمایید.
در ادامه هسته و بخش چوبی و سفت میوه را جدا نموده و گوشت های زرد رنگ را مورد استفاده قرار دهید.
روش مصرف جک فروت
میوه جک فروت را به صورت خام یا پخته برای تهیه انواع بستنی، کیک، دسر، ژله، غلات صبحانه، سوپ، خوراک سبزیجات، ماست میوه ای و جایگزین گوشت در غذاهای گیاهی مورد استفاده قرار می دهند. هسته های جک فروت نیز خوراکی بوده و می توان با بودادن و برشته کردن به عنوان آجیل یا در تهیه هوموس استفاده نمود. برخی جک فروت را همانند چیپس سیب زمینی در روغن تفت می دهند. در مالزی آن را با شیر نارگیل مخلوط و می پزند و همراه برنج سرو می کنند. در مواردی نیز اشاره شده که بجای استفاده خام از کنسرو این میوه استفاده شود.
چند نکته:
- احتمال دارد برخی افراد با خوردن جک فروت دچار حساسیت و واکنش های آلرژیک شوند.
- در هند از برگ این میوه به عنوان بشقاب استفاده می کنند.
- از چوب درخت جک فروت به خاطر کیفیت و مقاومت بالایش در تهیه انواع مبلمان و آلات موسیقی بهره می گیرند.
- در طب چینی این میوه خنک کننده و بسیار مقوی است.
- ریشه این میوه در درمان بیماری آسم و پوستی موثر است.
- مغز میوه سقط جنین را موجب می شود.
- عصاره میوه همراه با سرکه بهبود دهنده نیش مار و آبسه می باشد.
- جک فروت با میوه خارگیل ظاهری یکسان دارند ولی به دو خانواده متفاوت تعلق داشته و ضمنا خارگیل بوی تندی دارد.
- مصرف بیش از حد میوه موجب اسهال می شود.
- برگ میوه جک فروت در تهیه چای نیز به کار می رود.
- از مصرف بیش از حد این میوه اجتناب کنید چرا که سیستم ایمنی و قوای جنسی را تحت تاثیر قرار می دهد.
- مادران باردار یا شیرده از مصرف این میوه اجتناب کنند.
- احتمال دارد جک فروت با داروهای مخصوص عمل جراحی تداخل ایجاد کند از این رو توصیه می شود حداقل دو هفته قبل از عمل از خوردن این میوه خودداری کنید.
منبع : آرگا
