خواص شقاقل و مزیت های دارویی و درمانی این گیاه

در حالت کلی سبزی به هرنوع گیاهی گفته می شود که بنا به خوش طعم یا خوش عطر بودن در غذاها، داروها و همچنین در صنعت عطر سازی مورد استفاده قرار می گیرند. در برخی از سبزی ها از برگ های آن استفاده می شود و در برخی دیگر ریشه های فرو رفته در خاک مورد مصرف قرار می گیرند. در این مطلب می خواهیم با یکی از سبزیجات مفید و پر خاصیت آشنا شویم.

بررسی خواص شقاقل

شقاقل نوعی گیاه است که در دو نوع قابل کشت و صحرایی (خودرو) یافت می شود و خواص بسیاری دارد. نوع زراعی این گیاه در زبان انگلیسی Parsnip و نوع صحرایی آن Wild Parsnip نامیده می شود. شقاقل گیاهی دو ساله است که در ظاهر شبیه به هویج بوده ولی کم رنگ تر همچنین این گیاه دارای برگ های دندانه دار و دارای بریدگی است با ساقه هایی گوشه دار. در ایران به زبان عامیانه به آن سبزی زردک ریش بزی و زردک رنگی نیز می گویند. محل رشد این گیاه در مناطق آسیایی و اروپایی است .استفاده از شقاقل به گذشته خیلی دور باز می گردد، بخصوص قبل از ورود سیب زمینی از آمریکا به آسیا و اروپا، این گیاه مصارف بالایی داشته است.

ریشه شقاق با ضخامتی در حد یک انگشت بوده که شیرن و پر گره است. از ریشه این گیاه بیشتر برای تهیه مربا استفاده می شود. میوه شقاقل به اندازه یک نخود و به رنگ تیره است همچنین این گیاه دارای گل هایی به صورت چتر مرکب است که در انتهای شاخه وجود دارند.

این گیاه بیشتر در حاشیه جنگل های مرطوب و همچنین در ماسه های مرطوب رشد می کند. در کشور ایران شقاقل بیشتر در دماوند، شمال ایران و شیراز در کوه برفی رشد می کند. از شقاقل در فرانسه غذایی با عنوان Pot-au-feu درست می شود که از گوشت گاو پخته و شقاقل و سبزیجات دیگری تشکیل می شود. در اروپا و آمریکای شمالی از این گیاه به عنوان سبزی و علوفه دامی استفاده می گردد.

ترکیبات شیمیایی موجود در شقاقل

همانطور که گفته شد دو نوع گیاه شقاقل وجود دارد، شقاقل اهلی و شقاقل وحشی یا خود رو. ترکیبات شیمیایی در صد گرم از شقاقل اهلی به شرح زیر است:

• صد گرم شقاقل اهلی خام:

۷۹ گرم آب، ۷/۱ گرم پروتئین، ۵ گرم چربی، ۱۵ گرم هیدرات های کربن، ۵۰ میلی گرم کلسیم، ۷۷ میلی گرم فسفر، ۵۴۱ میلی گرم پتاسیم، ۱۲ میلی گرم سدیم، ۷ میلی گرم آهن، ۳۰ IU ویتامین آ، ۰.۰۹ میلی گرم ریبوفلاوین، ۰.۰۸ میلی گرم تیامین، ۲ میلی گرم نیاسین، ۱۶ میلی گرم ویتامین C

• صد گرم شقاقل اهلی پخته کم آب:

۸۲ گرم آب، ۵ گرم چربی، ۵/۱ گرم پروتئین، ۱۳ گرم هیدرات های کربن، ۴۲ میلی گرم کلسیم، ۶۲ میلی گرم فسفر، ۸ میلی گرم سدیم، ۶ میلی گرم آهن، ۳۷۹ میلی گرم پتاسیم، ۰.۰۷ تیامین، ۰.۰۸ ریبوفلاوین، ۱ میلی گرم نیاسین، ۳۰ IU ویتامین آ، ۱۰ میلی گرم ویتامین C

خواص این گیاه

گیاه شقاقل دارای خواص مختلفی است که تا ۴ سال بر بدن باقی می ماند. در ادامه با آنها آشنا خواهیم شد:

• ریشه این گیاه تا حدودی دارای طبعی گرم و تر بوده و دارای خواص بازکننده انسداد مجاری عروق، مبهی و گرم کننده گی است که برای گرم کردن کبد و کلیه و معده بسیار موثر خواهد بود.

• مصرف این گیاه برای افرادی که دچار کم خونی هستند بسیار مفید بوده و برطرف کننده کم خونی است.
• شقاقل منبعی از ویتامین C و نیاسین است به همین دلیل باعث تقویت سیستم ایمنی بدن، سیستم گوارشی، عصب و پوست می شود.
• گیاه شقاقل غنی از آنتی اکسیدان، فیبر، ماده معدنی، ویتامین A و میزان کمی از ویتامین های دیگر است. به همین دلیل مصرف آن برای کسانی که دچار کمبود این مواد مغذی هستند مفید است.
• شقاقل به دلیل داشتن پتاسیم بالا برای بدن مفید بوده و به کسانی که مشکل کمبود پتاسیم دارند توصیه می شود. این گیاه نسبت به هویج ویتامین های بیشتری دارد.
• وجود پتاسیم و اسید چرب امگا ۳ در گیاه شقاقل باعث افزایش انرژی در بدن شده و فرد با مصرف آن احساس خستگی نمی کند.

• استفاده نمودن از برگ های شقاقل در سوپ باعث برطرف شدن انواع رماتیسم در فرد می شود.
• شقاقل خواص التیام برونشیتی داشته به همین دلیل برای مبتلایان به آسم و بیماری های تنفسی مفید است.
• وجود اسید فولیک در شقاقل باعث جلوگیری از ابتلا به بیماری های قلبی می شود و از شکستگی و پوکی استخوان جلوگیری می نماید.
• استفاده از شقاقل برای بیماران کلیوی، سلولیت و افراد دارای چاقی مفرط بسیار مفید می باشد.

• ریشه شقاقل خاصیت ادرار اور و آنتی اکسیدانی داشته و برای دفع سریع فضولات و سموم در بدن مفید است. همچنین این گیاه ضد یبوست است.
• این گیاه به دلیل داشتن فیبر بالا برای کم کردن کلسترول و داشتن قند خونی نرمال بسیار مفید است.
• گیاه شقاقل باعث کاهش فشار خون بالا شده و ناراحتی های بسیار قلبی را کاهش می دهد.
• شقاقل دارای ویتامین k بوده و به همین جهت در لخته شدن خون و رشد سلول ها تاثیر گذار است و امکان ابتلا به پوکی استخوان را کاهش می دهد.
• از ریشه های گره دار شقاقل در صنعت غذا سازی و دارو سازی استفاده می شود.

شقاقل و رابطه آن با لاغری

گیاه شقاقل به دلیل داشتن فیبر بالا به عنوان یک چربی سوز طبیعی عمل کرده و یبوست را بر طرف می نماید، همچنین گیاه شقاقل اشتها را کم کرده و از این جهت در رژیم های لاغری و کاهش وزن استفاده می شود. کالری کم این گیاه برای کنترل چاقی بسیار مفید بوده و بدون هیچ نگرانی می توان آن را مصرف کرد.

شقاقل و خاصیت های آن برای خانم های باردار

شقاقل حاوی فولات بوده به همین جهت از کم خونی پیشگیری می نماید و مصرف آن برای خانمها به ویژه در بارداری بسیار مفید و نتیجه بخش خواهد بود. وجود فیبر و ویتامین های B1, B2, C و پتاسیم در شقاق برای خانم های باردار بسیار مفید است و خطر ناقص بودن جنین را کاهش می دهد. همچنین مصرف آن به دلیل خواص بالایی که دارد در قبل از بارداری نیز بسیار مفید خواهد بود.

مضرات شقاقل

این گیاه بسیار مفید بوده و خواص بسیاری دارد، فقط در مواردی ممکن است باعث سردرد شود به همین جهت در افرادی که با مصرف آن سردر می شوند باید با عسل مصرف شود. مربای شقاقل با عسل مضرات آن را از بین خواهد برد. همچنین این گیاه باعث کاهش اشتها می شود.

طرز تهیه مربای شقاقل

شقاقل دارای ریشه ای دیر هضم و سنگین است به همین جهت بهتر است آن را به صورت مربا استفاده نمود. در ادامه روش تهیه مربای شقاق را بیان می کنیم:

در ابتدا شقاقل ها را به خوبی شسته و به مدت دو روز در آب سرد بخیسانید، در این مدت در طول روز سه بار آب آن را تعویض نمایید. بعد از گذشت دو روز پوست شقاقل ها را به کمک چاقو کنده و برای یک ساعت در آب جوش قرار داده و بجوشانید. بعد از یک ساعت مجددا آب را عوض کرده و بگذارید تا بجوشد و به خوبی پخته شود. شقاقل های پخته را برای دو روز دوباره در آب سرد قرار داده و باز هم روزی سه بار آب آن را تعویض کنید. بعد از دو روز شکر را آماده کرده و مات کنید سپس شقاقل ها را در شکر غلیظ شده بریزید و بگذارید برای یک تا یک ساعت و نیم بجوشد. در انتهای کار کمی گلاب و هل به مربا اضافه نمایید. به جای شکر از عسل نیز می توان استفاده کرد.

منبع : آرگا