بیماری هیستری یکی از بیماری های شایع روان شناسی می باشد که بازتابی از ناخودآگاه فرد است. انسان ها تا قبل از قرن ۱۹ میلادی فکر می کردند همه چیز تحت هوشیاری آن ها می باشد اما یکی از روان شناسان با ثابت کردن نا هوشیاری این خود شیفتگی را از انسان ها گرفت. به تعریف وی ناخودآگاه همان آرزو هایی می باشند که در دوران کودکی غیر قابل دسترسی بوده اند و از توجه هوشیار خارج شده اند و به بخشی از نا هوشیار رفته اند. او معتقد بود که افکاری که در نا هوشیار انسان وجود دارد کار های ارادی و غیر ارادی انسان را کنترل می کند بدون این که فرد چیزی از آن بداند و همچنین این آرزو های سرکوب شده در اطوار قالبی، اشتباه های کلامی و رویا های فرد بروز می کند.
هیستری یکی از شایع ترین بیماری هایی می باشد که مزایا و معایب بسیار زیادی دارد. در ادامه بیشتر با این بیماری آشنا می شویم.
اختلال تبدیلی
- یک یا چند نشانه عصبی می باشد که با یک اختلال طبی دیگر ظهور پیدا می کند که ناشی از عوامل روان شناختی می باشد ولی این اختلالات طبی قابل توجیه نیستند.
- شایع ترین این اختلالات همراه با بیماری هیستری کوری، کری و فلجی می باشد.
- افراد مبتلا به این بیماری در معرض بیماری های سایکوتیک دیگر مانند افسردگی و اضطراب قرار می گیرند و همچنین خطر خود کشی آن ها را تهدید می کند.
- این بیماری با بیماری های ارتباط دارد که عبارتند از :
- اختلال شخصیت پرخاشگر انفعالی
- اختلال شخصیت وابسته
- اختلال شخصیت ضد اجتماعی
- اختلال شخصیت نمایشی
اختلال تبدیلی و اختلالات روانی
- این اختلال نوعی آشفتگی در کار کرد های جسمی بوجود می آورد که با مفاهیم فیزیولوژیکی و آناتومی مربوط به دستگاه عصبی مطابقت ندارد.
- این اختلال بیش تر به دنبال استرس بروز می کند و عملکرد نا مناسبی را از فرد ساطع می کند.
- سندرروم تبدیلی و جسمانی کردن توام با یکدیگر رخ می دهند که به مجموعه این دو رویداد با یکدیگر بیماری هیستری را بوجود می آورند.
اختلال تبدیلی از نظر آماری
مطالعات اخیر نشان می دهد که نتایج آماری این بیماری بین مردم چگونه می باشد که در ادامه به آن ها می پردازیم .
- حدود یک سوم مردم دنیا به این بیماری دچار می شوند ولی به این افراد لزوما بیمار گفته نمی شود.
- می توان گفت این بیماری حدودا ۱۵ – ۲۰ درصد مشاوره های روان شناسی را شامل می شود.
- مبتلا شدن به این بیماری بین زنان بسیار شایع تر از مردان می باشد و حداقل مبتلا شدن نسبت به مردان حدود ۲ برابر و حداکثر آن ۱۰ برابر می باشد.
- علائمی که این بیماری بروز می دهد بیشتر سمت چپ بدن را شامل می شود و خیلی کم در سمت راست بدن ظهور می کند.
- نتایج آماری نشان می دهد که این بیماری در تمام سنین رخ می دهد و اختصاص به سن خاصی ندارد ولی بیشینه شروع آن بین ۱۰ تا ۳۵ سالگی می باشد.
- این اختلال در بین نوجوان ها و جوان ها بیشتر از بقیه افراد می باشد.
- در نظر داشته باشید که اثرات اولیه این اختلال در بیشتر بیماران یعنی بالای ۹۰ – ۹۵ در صد طی چند روز تا چند هفته بر طرف می شود.
- در نظر داشته باشید که اگر این بیماری طول بکشد پیش آگاهی آنه وخیم تر خواهد شد.
- نتایج آماری نشان می دهد که اختلال تبدیلی در بین یک سری جوامع شایع تر می باشد که این جوامع عبارت اند از :
- جوامع روستایی
- افراد کم سواد و کم هوش
- گروه هایی که از نظر اقتصادی در ردیف های پایین قرار می گیرند
- کارکنان نظامی و افرادی که در موقعیت های جنگی حضور داشته اند.
- این بیماری یک سری پیش آگاهی هایی دارد که باعث می شود درمان موثر تری داشته باشد که عبارت اند از :
- شروع ناگهانی اختلالات
- عامل استرسی که به خوبی مشخص می باشد.
- انطباق خوب قبل از شروع بیماری
- فقدان بیماری طبی همراه با اختلال
خصوصیات اختلال تبدیلی
هر بیماری یک سری خصوصیات واضح دارد که می توان آن ها را تشخیص داد در ادامه به خصوصیات بالینی این اختلال می پردازیم.
شایع ترین ها
شایع ترین این اختلالات عبارت اند از :
- فلج شدن نیمه چپ بدن در بیشتر موارد و در برخی موارد کل بدن و یا فقط طرف راست بدن
- کوری وابسته به اختلال هیستری
- از دست دادن قدرت تکلم
- گنگ شدن ناگهانی فرد
علائم حسی
- بی حسی و به خواب رفتگی اندام ها خصوصا دست و پا می تواند از علائم حسی این اختلال باشد.
- البته در نظر داشته باشید که این اختلال ممکن است فقط اندام های حسی ویژه ای را به خود در گیر کند و سبب کوری، کری و داشتن دید تونلی گردد.
علائم حرکتی
علائم حرکتی این بیماری کمی غیر طبیعی می باشد که شامل :
- ایجاد اختلال در راه رفتن و حرکت کردن
- ضعف اندام ها و فلجی
- لرزش های یکنواخت و قابل مشاهده اندام ها
- ایجاد حرکت های پرشی و غیر ارادی به خصوص در شانه ها
- داشتن تیک در قسمت هایی از بدن
- داشتن حرکات پرتابی قابل مشاهده
- حرکات نا ایستی (اختلالاتی در صاف ایستادن فرد مشاهده می شود) و بد گامی (اشکالاتی در راه رفتن و گتم برداشتن فرد دیده می شود)
تشنج
در این بیماری تشنج های کاذب و بی دلیلی رخ می دهد و سلامت جسمی فرد را به خطر می اندازد.
تشخیص علائم افتراقی با انواع واقعی آن در هیستری
در این قسمت با چند علائم که با بیماری های دیگر مشابه هستند آشنا می شوید و می توانید آن ها را از یکدیگر تشخیص دهید.
فلج
- فلج در این اختلال به صورت نا هماهنگ می باشد و با مسیر های حرکتی مطابقت ندارد و هیچ گونه واکنش غیر ارادی را شامل نمی شود.
- اما در فلج واقعی تمام عملکرد های فرد مختل می شود و ممکن است حرکات غیر ارادی را انجام دهد.
نابینایی
- تنها تفاوتی که این اختلال با بیماری اصلی دارد این است که در نابینایی تبدیلی مردمک چشم افراد توانایی پاسخ و رد یابی کردن نور را دارند اما به شور واضح چیزی نمی بینند.
ناشنوایی
- در بیماری ناشنوایی فرد هیچ صدایی را نمی شوند اما در ناشنوایی تبدیلی صدای بلند می تواند فرد را از خواب بیدار کند.
ویژگی های دیگر اختلال تبدیلی
این بیماری یک سری ویژگی های دیگری هم دارد که می تواند گاها مفید واقع شود که در ادامه به آن ها می پردازیم
نفع اول
- یکی از ویژگی های این بیماری می تواند نفع اولیه باشد که فرد با از بین بردن تعارض های درونی می تواند به خود آگاهی پیدا کند.
- علائم این بیماری ارزشی نمادین دارد زیرا می تواند ناشی از تعارضات درونی باشد.
- این علائم می تواند در جهت رفع تعارضات درونی باشد.
نفع دوم
بیمار در این بخش یک سری منافع و مزایایی بوجود می آورد که شامل :
- معافیت از تعهدات
- کسب حمایت بیشتر
بی تفاوتی زیبا
- این تنها اصطلاحی می باشد که می توانیم به نگرش های جسورانه بیمار نسبت به علائم جدی نسبت دهیم.
- این بی تفاوتی نوعی بی اعتنایی می باشد که فرد در برابر اختلالات مهم دارد.
همانند شدن
- افرادی که به هیستری مبتلا می شوند الگوی زندگی خود را از روی افراد مهم زندگی خود تقلید می کنند
- این افراد سعی می کنند تا جایی که می توانند مانند افرادی که می خواهند زندگی کنند.
آزمون ها
- بر اساس تفسیر نتایج رورشاخ در می یابیم که این افراد میل به غرایض، پس زنی های جنسی و مهار پرخاشگری دارند.
نحوه تشخیص اختلال تبدیلی
این بیماری چند روش تشخیص دارد که طبق نظر متخصصان روان شناسی عبارت اند از :
- مشاهده چند علائم حرکتی یا کار کردی حسی که از رو عمد تغییر داده شده است.
- شواهد بالینی که نشان دهنده نا خوانایی علائم بیماری های جسمی یا عصبی می باشد
- مشاهده اختلالاتی که مختص به بیماری های دیگری نمی باشد.
- مشاهده فردی که دچار پریشانی های بالینی، اختلال در عملکرد اجتماعی و زمینه های مهم شده که ارزیابی جسمی را توجیه نمی کند
علت ایجاد شدن هیستری
هیستری یک بیماری ای می باشد که دلایل زیادی برای وجود آمدن آن وجود دارد ولی در ادامه آن ها را در دو دسته مهم ارزیابی می کنیم.
روانکاوی
- بر اساس این دلیل یکی از دلایلی که باعث بوجود آمدن این اختلال می شود پس زدن ضمیر نا خود آگاه فرد می باشد که این پس زدن می تواند به اضطراب تبدیل شود و این اضطراب ایجاد شده می تواند با یک نشانه جسمی همراه شود.
- تعارض زمانی ایجاد می شود که یک تکانه غریزی می خواهد بروز کند اما مانعی بر سر راه بروزش وجود دارد.
- نشانه هایی که از تعارضات ناشی می شوند نمونه دیگر ابراز نسبی میل یا آرزو هایی می باشد که قبلا سر کوب شده است.
- این نشانه ها آنقدر تحریف می شوند که بیمار مبتلا به هیستری از مواجه خودآگاه با آن ها به شدت می پرهیزد.
- نشانه ها باعث می شود فرد به دیگران القاء می کند که فرد سالم هم به درمان ویژه و توجه خاص نیاز دارد.
- این نشانه ها ممکن است صرفا برای بازی دادن دیگران یا در جهت کنترل آن ها باشد که می تواند به صورت غیر کلامی باشد.
عوامل زیستی
- داده های زیادی مبنی بر دخالت عوامل زیستی در پیدایش این اختلال جود دارد که ثابت می کند عوامل زیستی تاثیرات زیادی در آن دارد.
- تصویر برداری از مغز نشان می دهد که این اختلال باعث کاهش متابولیسم نیمکره غالب و افزایش نیم کره مغلوب می شود که در نهایت باعث ایجاد اختلال بین دو نیم کره می باشد که این اختلال را اختلال تبدیلی می گویند.
- طبق عوامل زیستی علائمی که در این بیماری ظهور می کند می تواند در اثر بر انگیختگی بیش از حد قشر مخ باشد که مواد زیادی هستند که این بر انگیختگی را ایجاد می کنند.
- افزایش ترشح کورتیکوفوگال مانع از آگاهی بیمار می شود که می تواند برخی از نقص های حسی را در بیمار توجیه کند.
- در تعداد اندکی از مبتلایان آزمون های روانی نشان دهنده اختلالات خفیف سایکوتیک و اختلال هایی در صحبت کردن، حافظه، شنیداری و ناپایداری های عاطفی می باشد.
درمان هیستری
نشانه ها و علائم این بیماری معمولا خود به خود درمان می شوند اگر چه راه هایی برای درمان آن ها وجود دارد که این بهبودی را تسریع می بخشد در ادامه به روش های درمان اختلال تبدیلی می پردازیم
روان درمانی
- یکی از راه های درمان، روان درمانی می باشد که مهم ترین مشخصه آن برقراری روابط بین مراجع و روان درمانگر می باشد.
- روان درمانگر باید به بیمارانی که به روان درمانی مقاومت زیادی نشان می دهند موضوعات استرس و مدارا را پیش بکشد.
- نباید به مراجع القاء کند که این علائم خیالی هستند و زاده توهم اند زیرا وضعیت بیمار را وخیم تر می کند.
- رویکرد های روان درمانی به جستجوی تعارضاتی می پردازند که اضطراب را ایجاد کرده و در نهایت بیماری ظاهر می شود.
- در درمان این اختلال از نوع کوتاه مدت و مستقیم روان درمانی استفاده می شود.
- بهتر است این بیماری سریعا درمان شود زیرا هر چقدر از مدت زمان شروع آن بگذرد درمان مشکل تر خواهد شد.
دارو درمانی
- دارو های ضد اضطراب می توانند در این موارد بسیار موثر باشند.
- آموباریبیتال و لورازپام می تواند بسیار مفید واقع شود بخصوص اگر در روز های اخیر حادثه ای سخت و آسیب رسان روی داده است.
هیستری جمعی
یکی از بیماری هایی است که بسیار جالب و مورد توجه می باشد و نمونه ای از اثر گذاری گروه را نشان می دهد. این بیماری شامل گسترش سریع یک علامت در افرادی می باشد که سالم هستند و هیچ گونه مشکلی ندارند و هیچ توجیه فیزیولوژیکی برای آن ها وجود ندارد. در اصل افراد فکر می کنند که به طور ناگهانی طی یک عامل خارجی به بیماری مبتلا شده اند. این بیماری از یک علت روانی منشا می گیرد.
موارد هیستری جمعی
- اولین موردی که در ایران گزارش شد در سال ۱۳۶۵ در یکی از مدارس دخترانه در کرمان بوده است.
- در سال ۱۳۷۱ موردی گزارش شد که در یکی روستا های کرمان پس از واکسیناسیون یکی از بچه ها علائم قش، صرع کاذب،لرزش و اختلال در بینایی را تجربه کرده است که بعد از آن ۹ نفر دیگر هم علائمی مشابه نشان دادند.
نحوه درمان
درمان این بیماری نیازمند اصول خاصی می باشد که عبارت اند از :
- افراد خونسردی و آرامش خود را حفظ کنند.
- افراد مبتلا را از سالم ها جداسازی کنند.
- از تکنیک های کاهش اضطراب بهره بگیرند.
- علت های احتمالی بروز این بیماری را کامل و با دقت بررسی کنند.
منبع : آرگا
