زینک از جمله ویتامین و مکمل هایی است که امروزه بسیار مورد توجه عموم قرار گرفته است. همچنین زینک از ویتامین هایی است که در اکثر غذاهای مصرفی روزانه یافت می شود و نیاز چندانی به مصرف قرص زینک و یا شربت آن نیست. مصرف زینک در کودک امری ضروری است که باید از طریق تغذیه و یا قرص با دز مناسب در طول هفته در بدن تامین شود.
باید به کمبود میزان روی (زینک) در بدن کودکان و عوارض و اثرات جبران نشدنی آن توجه داشته باشید، و باید سعی بر این باشد که همواره سطحی از تعادل این ویتامین را در بدن خود وجود داشته باشد تا به بیماری های از جهت فزونی و یا کمبود آن دچار نشوید.
بسیاری از والدین به دنبال فراهم آوردن شرایطی برای رشد بهتر فرزند دلبندشان هستند؛ از این رو با مصرف بسیاری از مکمل و قرص های رنگارنگ ویتامین به خصوص زینک می خواهند شرایط کافی برای رشد فرزندشان را فراهم آورند، غافل از اینکه مصرف بیش از حد این ویتامین در بدن کودکان نتیجه ای عکس می دهد و در بزرگسالی آن ها را با مشکل مواجه می کند. مصرف زینک در کودکان اگر از حد مجاز فرا تر باشد باعث اختلال و برهم ریختن سیستم بدنی کودک می شود.
آشنایی با ویتامین های موجود در زینک
زینک و یا شربت آن سرشار از روی، مواد معدنی و ویتامین های C و B می باشد. روی از جمله ویتامین های ضروری بدن است که در سلامتی و نگه داری ساختار بدن نقش مهمی را ایفا می کند، همچنین این ویتامین با تاثیر گذاری بر روی بافت های بدن از کمبود روی در آن ها جلوگیری می کند. با توجه به مطالب گفته شده کمبود زینک در کودکان باعث ایجاد اختلال و مشکلاتی می شود که در ادامه این مطلب به آن پرداخته شده است.
چگونگی اثر گذاری زینک بر بدن
به طور کلی هدف از مصرف زینک چه به صورت قرص و چه به صورت شربت به شرح زیر می باشد؛
- جهت افزایش رشد جسمی و ذهنی کودکان و نوجوانان
- تقویت حافظه
- افزایش اشتها
- تقویت میل جنسی
- تقویت سیستم ایمنی بدن
- درمان آرتروز
- کمک به التیام زخم ها
- درمان سرماخوردگی
- رشد ناخن، مو و سلامت پوست
نقش زینک در بدن
- مصرف زینک و اثرگذاری آن بر روی کبد، همچنین ترشح هورمون سوماتومدین؛ باعث ایجاد بافت غضروفی-استخوانی در بدن می شود که همین امر عامل موثری در رشد می باشد.
- زینک در رشد و تقسیم سلولی نقش به سزایی دارد همچنین در سیستم عضلانی-اسکلتی برای حفظ قدرت عاملی حیاتی محسوب می شود. با مصرف زینک در کودکان هورمون تستوسترون آزاد می شود و به این صورت توده عضلانی ایجاد و به مراتب رشد می کند.
- بیش از ۷۰ آنزیم در بدن مسئول سوخت و ساز و هضم می باشند که کودکان با مصرف زینک و تامین این ویتامین در بدن خود انجام این عمل را در بدن ساده می کنند. همچنین افرادی که به کمبود اشتها دچار هستند با مصرف قرص های زینک این مشکل را برطرف و می کنند.
- زینک با تاثیر گذاری بر روی نقطه سوخت وسازی بدن عمل هضم و جذب را ب خوبی انجام می دهد. همچنین این ویتامین عامل تولید DNE و RNE در بدن می باشد، همچنین زینک در سیستم ایمنی بدن و بازسازی سلول ها در هنگام نیاز بدن نقش موثری را ایفا می کند.
- از دیگر عوامل مثر، تاثیر گذاری آن بر روی سلامت پوست است، کودکانی که زخم آن ها دیر التیام می یابد نشان از کمبود زینک در بدن دارند که باید با مصرف مکمل و غذاهای حاوی زینک این مشکل را رفع کنند.
- زینک به صورت یک آنتی اکسیدان قوی در بدن عمل می کند که در هنگام مواجه شدن بدن با هرنوع بیماری به کمک سول های دفاعی بدن می آید. همچنین با مصرف این مکمل در بدن میزان عفونت در بدن را کاهش می دهد و از ابتلا به بیماری های سرطانی جلو گیری می کند.
میزان مصرف زینک در کودکان
- در سنین ۱ تا ۳ سال: ۳ میلی گرم در روز.
- سنین ۴ تا ۸ سال: ۵ میلی گرم در روز.
میزانی که گفته شد نباید به طور حتم توسط مکمل ها تامین شود بلکه با تغذیه درست می توان میزان قابل توجهی از زینک را در طول هفته به دست آورد.
منابع تامین زینک در کودکان وبزرگسالان
همانطور که گفته شد با تغذیه ای درست می توان میزان درستی از زینک را در بدن تامین کرد و دیگر نیازی به مصرف ویتامین و قرص ها نداشت. اعداد و مقادیر گفته شد در ادامه برای افراد متغیر است و به میزان اشتهای آن ها بستگی دارد.
- ۱ اونس راسته گوشت گاو
- نصف همبرگر
- ۱ اونس استیک
- نصف فنجان نان
- ۱ اونس بادام خشک
- نصف فنجان ماست کم چرب
- ۱ قاشق غذاخوری کره بادام زمینی بدون نمک
- ۱ پاکت جو
- یک چهارم فنجان پنیر
- یک چهارم فنجان لوبیا
- یک چهارم فنجان عدس
- نصف فنجان پنیر سوئیسی
- ۱ قاشق غذا خوری کره بادام
- یک چهارم فنجان نخود پخته شده
- یک چهارم فنجان سینه مرغ
- نصف اونس پنیر چدارد و یا موزارلا
- نصف فنجان شیر
- ۱ قاشق چایی خوری گندم
- مصرف هر نوع گوشت که در هر گرم از آن مقدار قابل توجهی زینک وجود دارد.
- نان سفید، شکر، چربی فاقد روی هستند، اما بامصرف جگر، تخم مرغ، میگو، گندم سبوس دار، تخم کدو حلوایی، گوجه فرنگی میزن قابل توجهی زینک دریافت خواهید کرد.
- جوانه گندم آسیاب شده دارای ۱۷ میلی گرم روی است که مصرف آن به تمامی افراد توصیه می شود.
- مصرف صدف خوراکی که در ازای مصرف هر ۱۰۰ گرم از آن ۵۹-۶۰ میلی گرم روی دریافت خواهید کرد.
علت کمبود زینک در بدن کودکان
از علت های کمبود روی در بدن کودکان تقص در دریافت آن می باشد، این حالت در کودکان و بزرگسالانی که بری مدتی رژیم خاصی را داشتند و یا در مصرف آب و نوشیدنی ها سهل انگاری می کردند بسیار رخ می دهد. همچنین اسهال در کودکان باعث از دست رفتن آب بدن آن ها می شود و سطح زینک به میزان قابل توجهی در آن ها افت می کند. همچنین خوردن سبوس گندم و دیگر حبوبات که سرشار از فیتات هستند در جذب زینک اختلال ایجاد می کنند.
با توجه به تحقیقات انجلام شده ۴ گروه داروی در جذب زینک اختلال ایجاد می کنند که عبارت اند از؛
- انواع آنتی بیوتیک ها
- دیورتیک ها
- گلوکوکورتیکوئیدها
- قرص های ضد بارداری
- در بین آنتی بیوتیک ها، مصرف تترا سایکلین و انواعی از آن مانع از جذب زینک در بدن می شوند.
عوارض کمبود زینک در بدن کودکان
مصرف زینک در کودکان امری اساسی است که با غافل شدن از آن و احساس کمبود در بدن، مشکلات جبران نشدنی به وجود می آید و تا آخر عمر با کودک همراه می شود. از جمله عوارض آن عبارت است از؛
- کم اشتهایی و در نتیجه کمبود آهن در بدن
- تاخیر در التیام زخم ها
- ریزش مو
- پوسیده شدن دندان ها
- ایجاد اختلال در عملکرد جذب ویتامین A
- ایجاد عفونت و ضعف سیستم ایمنی بدن
- پایین آمدن سطح هوش و یادگیری کودک
- پایین آمدن سطح حافظه کودک
- بالارفتن ابتلا به انواع بیماری ها
- پایین آمدن سرعت رشد
عوارض مصرف بیش از حد زینک
همانطور که کمبود زینک در بدن باعث ایجاد مشکل و اختلالات می شود، زیاده روی و افزایش آن در بدن نیز عوارضی به دنبال دارد. اگر فکر می کنید که کودک شما با تغذیه ای که در طول روز دارد زینک مصرفی بدن خود را به دست می آورد بیخیال قرص و مکمل ها شوید و عوارضی که در افزایش روی در بدن رخ می دهد را جدی بگیرید. برخی از این مشکلات عبارت اند از؛
کاهش قدرت جذب مس:
کمبود مس در بدن افرادی که در مصرف زینک زیاده روی کرده اند بسیار دیده شده است. به طور کلی روی و مس در جذب با یک دیگر رقابت دارند، به این معنی که هرچه سطح روی در بدن افزایش پیدا کند مس کاهش، و هرچه سطح مس در بدن افزایش پیدا کند، میزان روی در بدن کاهش می یابد.
ایجاد اختلال در سیستم ایمنی:
مصرف مناسب و به اندازه زینک در بدن به عنوان عامل دفاعی در برابر عفونت ها عمل می کند، اما زمانی که میزان آن در بدن افزایش یابد با تاثیر گذاری بر روی سلول های T و گلبول سفید عملکرد سیستم ایمنی بدن را کاهش داده و بدن در برابر بیماری ها ضعیف می شود.
تغییر طعم دهان و احساس تهوع:
مصرف بیش از حد زینک باعث بر هم ریختن سیستم بدن و تغییر طعم دهان و احساس تهوع در بدن می شود.
احتمال اینکه کودک تنها به وسیله تغذیه روی اضافی دریافت کند بسیار کم است، این عامل اغلب در صورت مصرف بیش از اندازه قرص ها و مکمل ها روی می دهد که عوارضی همچون حالت تهوع و استفراغ، دل درد، سردرد به دنبال دارد. همچنین مصرف بیش از حد زینک در کودکان باعث ایجاد اسهال و همچنین افزایش فعالیت هورمون های جنسی و بلوغ زودرس می شود.
منبع : آرگا
