نحوه و اصول کاشت باقلا در خانه و پرورش آن

باقلا(به انگلیسی Broad bean) گیاهی علفی و یکساله بوده و در زمین های نیمه سنگین و سنگین همراه با کودحیوانی، اسیدیته خاک حدود ۵.۵ و رطوبت کافی، قابلیت کشت دارد. این گیاه روز بلند با عمر کوتاهی که دارد به خشکی مقاوم بوده و شاخ و برگ زیادی تولید می کند و طی۲ تا۳ ماه به محصول دهی می رسد. برای آشنایی با نحوه و اصول کاشتن باقلا و پرورش آن با این مقاله از آرگا همراه باشید.

آشنایی با نحوه کاشت باقلا

باقلا با نام علمی vicia faba محصول فصل خنک بوده که در مناطق گرمسیری مرتفع با زمستان ملایم مورد کشت قرار می گیرد. این گیاه برای رشد به دامنه دمایی ۱۸ تا ۱۵ درجه سانتی گراد نیاز دارد. ولی برای جوانه زدن به دمای ۲۲ تا ۲۷ درجه احتیاج داشته و هنگامی که چهار برگی شد تا دمای منفی ۵ درجه را نیز تحمل می کند. تحت تنش گرمایی گل و میوه دهی آن کم می شود چرا که برای میوه دهی به دمای پایین و رطوبت نسبی زیاد نیاز دارد.

خاستگاه باقلا منطقه مدیترانه، جنوب غربی آسیا و به احتمال زیاد دریای خزر می باشد. باقلا را به سه زیرگونه باقلای دانه درشت، متوسط و ریز تقسیم بندی نموده اند. از باقلای دانه درشت به عنوان سبزی بهره می بردند و از دو گونه دیگر جهت علوفه تغذیه ای دام ها و همچنین کود برای تقویت زمین استفاده می کنند.

سابقه کشت باقلا طولانی بوده به طوری که یونانیان، رومیان قدیم و مصریان نیز آن را کشت می کردند. توصیه می شود برای تعیین زمان کشت باقلا با توجه به متغیر بودن شرایط آب و هوایی در نقاط مختلف از تحقیقات انجام شده در هر منطقه و نظر کارشناس مربوطه بهره ببرید. بهترین فاصله زمانی جهت کشت باقلا از نیمه دوم مهر تا اوایل آذر است. می توانید در گلدان یا باغچه خانه خود به کشت و پرورش باقلا بپردازید یا در شرایط مزرعه آن را تحت زارعت قرار دهید.  در ادامه با شرایط مورد نیاز و نحوه کاشتن باقلا بیشتر آشنا خواهید شد.

شرایط لازم برای کاشت باقلا

بذر

بذور مرغوبی را برای کاشتن باقلا خریداری نمایید. با توجه به مزایایی که بذور اصلاح شده دارد می توانید از این بذور نیز بهره بگیرید. رقم های متفاوتی از بذر باقلا در ایران مورد کشت قرار می گیرد که شامل رقم برکت(عملکرد بالا و پرمحصول)، زهره(عملکرد خشک ۲تن در هکتار)، شامی(دانه درشت و بازارپسندی خوب)، الجزایری (در خوزستان بیشتر مورد کشت قرار گرفته) و رقم باقلای شاخ بزی می باشد.

آبیاری

با توجه به ان که در طول دوره رشد باقلا زمین باید رطوبت بالایی داشته باشد و این گیاه به تنش رطوبتی بسیار حساس است. بنابراین آبیاری مزرعه مخصوصا در هنگام گلدهی تا مرحله رسیدن دانه ضروری می باشد. اگر کشت زمستانی باقلا صورت بگیرد چنانچه بارندگی وجود نداشته باشد مزرعه باقلا باید پس از کاشت و سپس ۷ تا ۱۰ روز بعد از آن بلافاصله مورد آبیاری قرار بگیرد تا  بوته ها به نحو مطلوبی سبز شوند. همچنین توجه داشته باشید EC آب آبیاری بیشتر از ۴/۳ دسی زیمنس بر متر نباشد.

خاک

باقلا برای رشد به خاکی تقریبا رسی حاصلخیز و رسی شنی و آفتاب گیر نیاز دارد. اگر میزان رس خاک بیشتر یا کمتر از حد معمول باشد طبق نظر کارشناس باید ان را با کودهای آلی یا دامی اصلاح نمایید. خاک باید دارای میزان کلسیم بالایی باشد. کودهای شیمایی که حاوی مقدار مساوی مواد تغذیه ای هستند را قبل از کشت به زمین اضافه نمایید. عمق خاک نیز جهت کاشتن باید حداقل ۲۵-۳۰ سانتی متر باشد.

دوره تناوب

زمینی که برای کشت باقلا انتخاب می کنید نباید در سال قبل تحت کشت باقلا قرار گرفته باشد. باقلا به تناوب زراعی جهت کشت نیاز دارد و نوع این تناوب با توجه به شرایط منطقه ، خصوصیات خاک ، بیماری ها ، علف هرز و عوامل اقتصادی طبق نظر کارشناس مربوطه تعیین می شود.

آماده سازی بستر

برای آماده سازی زمین بسته به زمان کاشت، اقلیم، بافت خاک و… از ادوات متفاوتی استفاده می شود. این عملیات باید در رطوبت مناسب خاک صورت گیرد و چنانچه زمین دارای کلوخه های درشت باشد از دیسک جهت خرد کردن آن ها بهره بگیرید. چنانچه زمین دارای علفهای هرز مزاحم برای رشد باقلا باشد از علف کش های مناسب طبق نظر کارشناس برای از بین بردن آنها استفاده کنید.

نحوه کاشت باقلا

زمان کاشت

زمان مناسب برای کشت باقلا موقعی است که گرمای تابستان تمام شده و هنوز سرمای زمستان شروع نشده باشد. بهترین فاصله زمانی جهت کشت باقلا از نیمه دوم مهر تا اوایل آذر توصیه شده است. به طور کلی در مناطق سردسیر در بهار کاشته می شود اما در نقاط گرمسیری در پاییز و زمستان مورد کشت قرار می گیرد. زمان لازم از کاشت تا برداشت حدود ۱۲۰ تا ۱۵۰ روز می باشد.

مقدار بذر

مقدار بذر کافی برای کشت باقلا حدود ۱۲۰-۱۸۰ کیلوگرم است. که بسته به اینکه در چه منطقه ای تحت کشت قرار می گیرد متفاوت است. باتوجه به فاصله ردیفها جهت کشت میزان بذر مصرفی نیز متفاوت است. اگر فاصله ردیفها نزدیک به هم باشد بسته به اندازه بذر حدود ۷۰-۱۰۰ کیلوگرم بذر در هکتار کافی است و چنانچه کشت به صورت مکانیزه باشد در فاصله ۱۰*۲۰ سانتی متر  ۲۰۰ کیلوگرم بذر در هر هکتار لازم است.

عملیات کاشت

کشت باقلا به صورت ردیفی انجام می گیرد. آن را در روی ردیفهای با فاصله ۵۰-۷۰ سانتی متر می کارند. بذر آن را در عمق ۵-۷ سانتی متر خاک قرار می دهند.  طبق تحقیقات صورت گرفته  کشت دو ردیف بذر روی پشته عملکرد بالایی داشته است. فاصله دو بوته باقلا ۱۰-۱۵ سانتی متر است.

می توانید برای کاهش هزینه های کشت از بذرکارهای مناسب نیز بهره بگیرید. بعد از اینکه بذرها را در خاک قرار دادید نوبت به آبیاری آن می رسد. دور آبیاری با توجه به روش کاشتن متفاوت است. اما باید مزرعه باقلا باید پس از کاشت و سپس ۷ تا ۱۰ روز بعد از آن بلافاصله مورد آبیاری قرار بگیرد تا بوته ها به نحو مطلوبی سبز شوند.

توجه داشته باشید این گیاه به کمبود رطوبت حساس بوده و عملکرد بذر ان کاهش می یابد. در طول دوره رشد سعی کنید از سموم شیمایی جهت از بین بردن علفهای هرز استفاده نکنید و به صورت دستی این کار را انجام دهید. می توانید برای حذف علفهای هرز و تهویه بهتر و همچنین خاکدهی پای بوته ها از کولتیواتور یز بهره بگیرید.

برای تقویت گیاه و افزایش محصول در مدت زمان رشد گیاه می توانید از کودها خصوصا کود سرک نیز استفاده کنید. در برخی از خاکها نیز به خاطر بعضی محدودیت ها می توان کوددهی را از طریق محلول پاشی انجام داد.

برداشت

با رسیدن باقلای سبز خوشرنگ نوبت به برداشت آن می رسد. غلاف سبز و نارس باقلا را به عنوان سبزی برداشت کرده سپس دانه های نارس آن را خارج کرده و مصرف می کنند. البته می توان به صورت کنسرو شده یا یخ زده نیز نگهداری نمود و در زمان مناسب استفاده کرد.

در مواردی به غلاف باقلا فرصت بیشتری می دهند تا دانه های ان خشک شود و سپس برداشت کنند. به طور کلی برداشت غلاف های سبز قبل از زرد شدن برگها یا غلاف ها و با دست صورت می گیرد.اما برداشت دانه خشک هنگام قهوه ای شدن اکثر غلافهای بوده و توسط دست یا کمباین مخصوص برداشت می شود. توجه کنید که خوردن باقلای نارس ممکن است سبب ایجاد بیماری خطرناک و کشنده ای به نام فاویسم شود. بنابراین در مصرف ان با دقت عمل کنید.

منبع : آرگا