پرورش قارچ دکمه ای، امروزه یکی از رایج ترین راه های کسب درآمد است که خیلی از جوانان به این کار روی آورده اند که باید گفت کاری است که مشکلات خود را دارد که البته باید به این کار هم علاقه مند باشید، در بین تمام قارچ ها بهترین قارچی که می توان در ایران پرورش داد همین قارچ است.
بر خلاف محصولات دیگر کشاورزی برای پرورش این قارچ نیاز به زمین با مساحت های زیاد نداریم بلکه به یک محیط سربسته احتیاج داریم تا بتوانیم به پرورش آن بپردازیم
فصل کاشت
تقریباً در تمام فصول سال و در تمام کشورمان امکان پرورش قارچ وجود دارد و در بعضی از فصول راحتتر است البته پرورش قارچ در خانه محدود به زمان خاصی نیست و در همه فصول با توجه به شرایط امکان پذیر است. اگر مکان مناسبی برای پرورش قارچ در خانه در اختیار دارید می توانید با ایجاد شرایط مناسب تهویه هوا و دمای مورد نظر در طول سال قارچ های مرغوبی را پرورش دهید.
بهترین موقع برای پرورش این قارچ در بین ماههای مهر تا آذر است ولی چنانچه امکانات تهویه هوا و متعادل نمودن درجه حرارت محیط محل پرورش وجود داشته باشد می توان قارچ را در ماههای دیگر سال پرورش داد.
تهیه بستر برای پرورش قارچ دکمه ای
معمولا قارچ در بستری تهیه، تولید و پرورش می‌یابد که به آن «کمپوست»، گفته می‌شود. کمپوست،مخلوطی از بقایای حیوانی و گیاهی است. دلیل وجود این دو ماده در کمپوست این است که در اثر فعالیت میکروارگانیسم ها، مواد معدنی، کربوهیدرات ها و پروتئین هایی که داخل این بقایا وجود دارد، به شکل قابل جذب برای قارچ در می آید و قارچ می تواند از آن تغذیه کند.
مراحل پرورش قارچ دکمه ای
پس از ورود کمپوست به سالن پرورش قارچ، ۴ مرحله ریشه دوانی در کمپوست، ریشه دوانی در خاک پوششی، هوادهی و بار دهی طی می‌شود که در هر مرحله دما، رطوبت و … سالن باید کنترل شود .
۱- ریشه دوانی در کمپوست
این مرحله ۱۴-۱۷ روز طول می‌کشد. در این مرحله دمای ۲۵ درجه سانتی گراد را برای میسیلیوم ها فراهم نموده تا در کمپوست رشد کنند و به اصطلاح به خوبی سفید کند .به این مرحله سفید کردن هم می گویند
در این مرحله رطوبت محیط حدود ۹۰ تا ۹۵% در نظر گرفته می‌شود تا علاوه بر تأمین رطوبت مورد نیاز کمپوست از خشک شدن نیز جلوگیری شود. در طول این مدت باید سطح کمپوست با روزنامه یا پلاستیک پوشیده شود تا رطوبت حفظ شود.
۲– ریشه دوانی در خاک پوششی
پس از سفید شدن کمپوست، ادامه‌ی رشد رویشی میسلیوم ها باید در خاک یک لایه پوششی صورت گیرد. در این مرحله عمل اختلاط کمپوست و خاک پوششی باید صورت گیرد و باید تا مقدار ۳ تا ۵ سانتی متر خاک بر روی کمپوست قارچ ریخته می شود و شرایط محیطی لازم نیز باید فراهم گردد.
۳- هوادهی
پس از سفید شدن میسیلیوم ها در خاک پوششی، باید از رشد رویشی میسلیوم جلوگیری کنیم و آن را مجبور کنیم تا وارد مرحله رشد شود، به همین دلیل هوادهی می‌کنیم یعنی دما و co2 را کاهش داده و شرایط محیطی ویژه‌ای برای میسلیوم ها فراهم می‌کنیم. در فاز زایشی اندام‌های بار دهی قارچ در شرایط شوک دهی تشکیل می‌شود و رشد می‌کند و حفظ شرایط رشد میسلیوم و اندام‌های بار دهی مهمترین کاری است که باید انجام شود.
۴– بار دهی :
پس از گذشت ۱ هفته بعد از شوک دهی به قارچ ها وارد مراحل رشد و نمو اندام بار دهی قارچ می‌شود. با تشکیل اندام بار ده، باید شرایط را برای رشد و نمو آن فراهم کنیم تا تبدیل به قارچ شوند.
نیاز های اولیه برای رشد و پرورش قارچ دکمه ای
دما
دما، رطوبت و غلظت Co2 از مهمترین فاکتورهای محیطی برای تشکیل اندام بار ده قارچ هستند که دمای عالی برای پرورش این قارچ برابر با ۱۸ الی ۲۵ درجه سانتی گراد است. سالن های دارای تهویه طبیعی بهتر است در کنار خود سیستم گرم کننده بخار داشته باشند،معمولا برای تنظیم دما از روش های طبیعی و مصنوعی استفاده می شود،کولر و مه پاشی برای تابستان و بخاری برای زمستان منبع اصلی تنظیم دمای اتاق پرورش قارچ دکمه ای است.
تهویه
در سالن باید دو گاز اکسیژن و دی اکسید کربن به خوبی با هم جابجا شوند . ضمن اینکه رطوبت و دمای لازم نیز باید در سالن های پرورش برقرار باشد. اگر میزان دی اکسید کربن بیشتر از حد معمول باشد قارچ ها شکلی غیر طبیعی به خود می گیرند و اینکه افزایش دو درصدی دی اکسید کربن سبب عدم رشد قارچ خواهد شد. در هر صورت برای رشد مطلوب قارچان ضرورت رعایت این مسائل بسیار مهم است.
نور
برای پرورش قارچ دکمه ای، نیازی به نور نیست و می توان آنرا در محیط تاریک پرورش داد و بجز نور مستقیم آفتاب، هر مقدار نور را تحمل می کند. در هر صورت در محل پرورش قارچ علاوه بر آنکه، بایستی تهویه هوا به خوبی انجام گیرد، درجه هوای محیط پرورش نیز باید بین ۱۵ – ۱۰ درجه نگهداری شود.
علاوه بر این محل پرورش باید:
- کاملا تمیز
- قابل شستشو
- فاقد درز یا محلی برای پرورش باکتریها
- فاقد حشرات و قارچهای مضر
تابش نور مستقیم آفتاب می تواند منجر به خسارت شود زیرا وقتی نور وارد سالن شود باعث می شود محیط را گرم کند که باید هزینه و انرژی زیادی مصرف کرد تا این گرما از سالن گرفته شود و سالن را خنک کرده موجب آسیب به قارچ ها شده و خسارات زیادی را برای کار دارد.
رطوبت
رطوبت در نظر گرفته شده برای پرورش قارچ دکمه ای باید ۸۵ تا ۹۵ درصد باشد. این مقدار رطوبت را در زمان برداشت قارچ به ۸۰ درصد تنزل دهید.
مرحله آخر (برداشت)
برداشت قارچ ها در مرحله اول را فلش اول می گویند. پس از برداشت اول با تمیز کردن سطح بستر از قارچ های باقیمانده و آبیاری مجدد، پین های فلش دوم شروع به رشد کرده و در نهایت برداشت دوم و سوم نیز خواهیم داشت که به آن ها فلش دوم و فلش سوم گفته می شود.
منبع : آرگا
