سومین نوه پیامبر حضرت زینب (س) است که همه برای ولادت نوه ی عزیز پیامبر لحظه شماری می کردند و دوست داشتند که مولود فاطمه را در آغوش بفشارند و گل بوسه محبت را بر گونه های عطر آگینش نثار کنند در ادامه این مطلب به داستان زندگی حضرت زینب می پردازیم.
زندگینامه حضرت زینب (س)
زندگینامه حضرت زینب (س) را می توان به کودکی، ازدواج، واقعه عاشورا و وفات تقسیم کرد:
ولادت حضرت زینب
حضرت زینب (س) سومین فرزند امام علی (ع) و فاطمه (س) و یکی از شخصیت های بی نظیر و موثر عالم اسلام بودند ایشان در روز پنجم جمادی الاولی سال پنجم یا ششم هجری قمری در شهر مدینه به دنیا آمدند و نام گذاری ایشان توسط پیامبر اکرم (ص) صورت گرفت که بر اساس روایات های متعدد گفته شده است که جبرئیل از سوی خدا این نام را به پیامبر گفته است، معروف‌ترین نام ایشان زینب است که در لغت، به معنای «درخت نیکو منظر وخوشبو» آمده و معنای دیگر آن «زینت پدر» است.
القاب حضرت زینب (س)
در زندگینامه حضرت زینب (س)کنیه گرامی شان ام الحسن و ام کلثوم است و القاب آن حضرت عبارتند از: عالمه غیر معلمه،نائبه الزهرا، نائبه الحسین، ملیکه النساء، عقیله النساء، عدیله الخامس من اهل الکساء، شریکه الشهداء، سیده العقایل، سرابیها، سلاله الولایه، سقیقه الحسن، عقیله خدر الرساله، ولیده الفصاحه، رفیعه الولایه، البلیغه، الفصیحه، الکامله، عابده آل علی، صدیقه الصغری، موثقه، عقیله الطالبین، فاضله، معصومه الصغری، قرینه النوائب، محبوبه المصطفی، قره عین مرتضی، صابره محتسب، شریکه الحسین، بطله کربلا، عظیمه بلواها، عقیله قریش، باکیه، سلیله الزهرا،عقیله جلیله، امرأه عاقله، محدثه، راضیه بالقدر و القضاء وحیده، شجاعه، زاهده، عامله و… حضرت زینب به دلیل سختی های که در دوران زندگی دید(درگذشت جدش پیامبر(ص)، درگذشت و سختی‌های مادرش، شهادت پدرش امیرالمؤمنین(ع)، شهادت برادرش امام مجتبی(ع)، فاجعه کربلا و شهادت برادرش امام حسین(ع) و دو فرزندش و دیگر بستگان و سایر شهدا، و به اسارت رفتن در کوفه و شام) به ایشان لقب ام المصائب نیز داده اند.
هوش و درایت زینب (س) در کودکی
حضرت زینب در خانه ای به دنیا آمد که خانه عصمت و طهارت است و در محیطی رشد یافت که محیط وحی و جو تظهیر است.حضرت زینب در کنار پدر و در مکتب ولایت درس خواند و در باب مدینه علم رشد و پرورش یافت هوش سرشار و پختگی زودرس دو عاملی هستند که می توانند یک کودک را به بالاترین درجات برسانند، خصوصاً که زندگی آن کودک را پاکی و صداقت فراگرفته و همه عوامل و اسباب سوق دهنده به سوی اخلاق و فضایل برایش فراهم باشد واضح است که حضرت زینب (س) با هوش و درایت ذاتی خود این اصول تربیتی را دریافت نموده و آنها را با روح و جان خود درآمیخته است تاریخ کودکی حضرت زینب نشان دهنده ی قدرت تفکر و پختگی زود رس در ذهن و فکر ایشان است. پاره ای از اسناد نشان می دهد که گاهی حرفی های بین پدر و دختر رد و بدل می شد که به نمونه ای از آن اشاره می کنیم:
از خاطرات کودکی حضرت زینب (س) در تاریخ می خوانیم: روزی حضرت زینب از پدر خود حضرت امیر المونین پرسید: «پدر جان، آیا ما را دوست داری؟ » علی (ع) فرمودند: «آری عزیزم، فرزندان ما پاره های جگر ما هستند» عرض کرد: « ای پدر دو محبت در قلب مومن جمع نمی شود و آن دو محبت حب خدا و حب فرزندان است، اگر به این ناگزیری وجود دارد باید نسبت به ما مهرورزی باشد و محبت مخصوص خداوند باشد» به این خاطر علی (ع) محبت خود را نسبت به زینب زیاد کرد.
و نیز درباره هوش سرشار و زود رس حضرت زینب نقل شده است که روزی حضرت علی (ع) وی را در دامان خود نشاند و شروع بعه نوازش او کرد و فرمود: «دخترکم بگو یک» گفت: «یک» آن حضرت فرمودند: «بگو دو» زینب کبری (س) سکوت کرد، امیر المومنین (ع) فرمود: «نور چشمم سخن بگو» زینب کبری (س) عرض کرد: «پدر جان نمی توانم با زبانی که نام واحد را جاری نموده کلمه دو را جاری نمایم» حضرت وی را به سینه چسبانید و میان دو چشمانش را بوسید.
زندگینامه حضرت زینب (س) و تعلیم و تفسیر قرآن
حضرت زینب (س) اهل تدریس قرآن بود که روایات آمده است که ایشان در ایامی که در کوفه بودند برای زنان جلسه تفسیر قرآن برگزار می کردند، حضرت زینب (س) فرزند پیامبر، که قلب او محل نزول وحی و قرآن و فرزند علی (ع) اولین مفسر قرآن است؛ پس تعجبی ندارد که او معلم و مفسر قرآن باشد.
در تاریخ آمده است: «گروهی از مردان کوفه به نزد حضرت امیر المومنین آمدند و عرضه داشتند که به زنان ما اجازه بده تا به نزد دخترت آمده و علوم دینی و تفسیر قرآن را از وی بیاموزند، حضرت پذیرفتند و عقیله بنی هاشم شروع به تدریس زنها نمودند. خدا می داند در طول این چهار سال یا بیشتر، چه تعداد از زنان مسلمان در درس آن بانوی گرانقدر حاضر می شدند روزی حضرت امیر (ع) وارد خانه شدند و شنیدند که زینب کبری به زنان درباره حروف مقطعه قرآن و خصوصاً درباره حروف ابتدایی سوره مریم «کهیعص» سخن می گفت، پس از پایان درس آن حضرت به دختر خود فرمود: «ای نور چشمم ایا می دانی که این حروف رمز و نشانه ای از وقایعی است که در سرزمین کربلا بر تو و برادرت حسین (ع) واقع خواهد گردید.» سپس آن حضرت گوشه هایی از جزییات این فاجعه را برای زینب کبری پیشگویی فرمود: « کربلای حسین، هلاکت حسین، یزید قاتل حسین، ع عطش حسین ص صبر حسین (ع) است» امام در این تفسیر و بررسی می خواست ببیند آیا زینب آمادگی آن مصائب را دارد یا نه؟ و زینب به او گفته بود که از همه این وقایع خبر دارد، زیرا مادرش این مسایل را به او خبر داده بود و دل علی (ع) برای زینب گرفته شد و برای او دل سوزاند.
همسر و فرزندان حضرت زینب (س)
در زندگینامه حضرت زینب (س) آمده است که همسر گرامی این بانوی گرانقدر، عبداللّه فرزند جعفر بن ابیطالب بود. در کتاب اعلام الورى براى آن بانوى بزرگوار سه پسر به نام هاى على، عون و جعفر و یک دختر به نام ام کلثوم ذکر شده است. سبط بن جوزى در تذکره الخواص گوید: عبدالله بن جعفر را فرزندان متعدد بوده است. از آن جمله على و عون الاکبر و محمد و عباس و ام کلثوم مى باشند که مادر آنان حضرت زینب (س) بوده است.عون، محمد در واقعه کربلا به شهادت رسیدند.
ویژگی‌ها، فضایل و مناقب حضرت زینب (س)
حضرت زینب (س) در کوفه و در دربار یزید سخنان و خطبه های را همراه با استدلال به آیات قرآن بیان می کرد که نشانه دانش او بود و همچنین احادیثی از حضرت علی (ع) و مادرش حضرت زهرا (س) نقل کرده است، سخنوری وی برای شنوندگان یادآور خطبه‌های پدرش امیرالمؤمنین (ع) بوده است. سخنانش در کوفه و مجلس یزید و نیز گفتگوهای وی با عبیدالله بن زیاد، بی‌شباهت به خطبه‌های امام علی (ع) و خطبه فدکیه مادرش زهرا (س) نیست. حضرت زینب (س) شب ها به عبادت می پرداخت و آنچنان به عبادت اشتغال ورزید که ملقّب به «عابده آل علی» شد.
حضرت زینب (س) در واقعه عاشورا
در روز عاشورا، هنگام دیدن پیکر خونین برادرش چنین گفت: «بار خدایا! این اندک قربانی و کشته در راه خودت را از ما (خاندان پیامبر) بپذیر.» وی بارها جان امام سجّاد (ع) را از مرگ نجات داد؛ از جمله در مجلس ابن زیاد، پس از احتجاج امام سجاد (ع) با ابن زیاد، وی دستور کشتن امام را صادر کرد. در این هنگام حضرت زینب (س) دست در گردن فرزند برادر انداخت و فرمود: «تا زنده‌ام، نخواهم گذاشت او را بکشید.» اوج عظمت حضرت زینب در زمان قیام امام حسین (ع) و زمان اسارت حضرت بود وقتی این عظمت بزرگ آشکار شد کهه نبرد عاشورا به پایان رسید و اهـل بـیـت امام حسین (ع) اسیر شدند و با پایان یافتن جنگ مسلحانه در میدان کربلا، رسالت و مسئولیت زینب کبرى (س) و دیگر اسیران، شروع شد و حرکت فرهنگى آنان علیه سپاه ظلمت، آغاز گردید. اگر قیام ارزنده حسینى همچنان در طول تاریخ براى همیشه تازه و سازنده باقى مانده اسـت، یـکـى از عـوامل آن وجود حضرت زینب و خطبه های غراء آن حضرت است.
وفات حضرت زینب
پس از مدتی حضرت زینب (س) گرفتار تب شد و هر لحظه بیماری او شدت یافت. روزی حضرت زینب (س) به همسر خود عبدالله فرمود: «بستر مرا به زیر آفتاب در حیاط قرار بده!» عبدالله می‌گوید: «به این وصیت عمل کرده و او را در حیاط جای دادم که متوجّه شدم چیزی را روی سینه خویش قرار داده و مدام زیر لب حرفی می‌زند. پس به او نزدیک شدم، دیدم پیراهنی پاره پاره و خونین که یادگاری از برادرش حسین (ع) بود روی سینه نهاده ناله می کند و همینطور بود که بر حریم اهل بیت پیامبر وارد گشت و جان به جان آفرین تسلیم نمود.
در تاریخ وفات و مدفن حضرت زینب علیها السلام اختلاف است. همانطور که در تاریخ ولادت و وفات برخی از ائمه هم اختلاف است، در هر حال به احتمال قوی آن حضرت در پانزدهم رجب سال ۶۲ هجری رحلت نمود و به نقل از کتاب “اخبارالزینبیات” در مصر خانه مسلمه بن مخلد الانصاری دفن گردید. و عده کثیری از مورخین این خبر را قبول دارند. و گروهی می‌گویند: زینب مدفون در شام، زینب صغری است؛ چنانچه روی سنگ قبرش ترسیم شده است و زینب کبری در مصر از دنیا رفت.
منبع : آرگا
