زیرنهنج یا همان هیپوتالاموس، که بخش مهمی از مغز است وظیفه تولید تعداد زیادی از هورمون ها را برعهده دارد. مهم ترین هورمون هایی که این غده آن ها را تولید می کند بیشتر عملکرد فیزیولوژیکی دارند مانند: میل جنسی،تنظیم دما، تشنگی، گرسنگی، خواب، رفتار های هیجانی مثل ترس خشم و آزادسازی هورمونهای دیگر را بر عهده دارد.
جایگاه و ساختار هیپوتالاموس
این غده به ۳ بخش تقسیم بندی می شود:
- قسمت کنار بطنی
- قسمت میانی
- قسمت جلویی
آنچه که باید درباره غده هیپوتالاموس بدانید
این غده در بیشتر پستانداران وجود دارد که باعث به وجود آمدن خصوصیات متفاوت در جنس مذکر و مونث می شود، که می توان به طور کلی گفت کار و وظیفه ان مرکز کنترل اعمال غریزی است . که بیشترین تاثیر را بر روی هیپوفیز می گذارد و وظیفه ان کنترل این غده و سایر غده های دیگر است مانند غده پانکراس ،تیروئید و… کنترل تمام این غدد از طریق ترشح دو هورمون آزاد کننده و مهار کننده انجام می شود که نوع اول ترشحات ناشی از هیپوفیز قدامی را زیاد و دومی ترشحات را کمتر می کند.(این غده شامل هورمون های تریتروپین، گنادوتروپین، کورتیکوتروپین، سوماتواستاتین و دوپامین می باشد.) که از طریق این هورمون ها از طریق مویرگ وارد خون می شوند که در آخر به هیپوفیز منتقل می شوند.
هیپوتالاموس، با وجود اندازه بسیار کوچکی که دارد بسیاری از فعالیت های ضروری بدن را انجام می دهد که بزرگترین و مهم ترین فعالیت آن کنترل رفتار های نا خود آگاه و تنظیم کردن غدد درون ریز مانند: تنظیم متابولیسم و رشد و نمو است. اما باید گفت که اصلی ترین فعالیت ان حفظ گسترده وضعیت پایدار بدن است.
این غده درون ریز تقریبا از تمام منابع پیام دریافت می کند برای مثال زمانی که شما دستتان با یک چیز داغ برخورد می کند به سرعت برای این غده پیام فرستاده می شود. به نوعی می توان گفت که این غده مرکز جمع آوری اطلاعات مربوط به حفظ سلامتی داخلی بدن است که قسمت زیادی از این اطلاعات برای تنظیم ترشحات هورمان های مهم در بدن استفاده می شود.
هیپوتالاموس، دارای گیرنده هایی است و زمانی که تحت تاثیر تعداد هورمون های هیپوفیز موجود در خون قرار می گیرند هورمون های تحریک کننده و بازدارنده را تنظیم و کنترل می کنند.
این غده قادر به ساخت ۴ نوع هورمون است از جمله:
- هورمون آزاد کننده هیپوفیز: این هورمون هیپوفیز پیشین را تحریک می کند .
- هورمون مهار کننده هیپوفیز: روی هیپوفیز پیشین اثر گذاشته و ترشح ان را متوقف می کند .
- هورمون آنتی دیورتیک: این هورمون با استفاده از جذب آب در کلیه ها موجب تنظیم آب در بدن می شود.
- هورمون اکسی توسین: یک هورمون اصلی در بارداری است که باعث انقباضات رحم برای زایمان است و باعث تولید و خروج شیر در زمان شیر دهی می شود.
سایر فعالیت های هیپوتالاموس
- برقراری تعادل بین مایعات بدن
- ضربان قلب و فشار خون
- اشتها و وزن بدن
- تنظیم دمای بدن
- تنظیم ترشحات غدد معده و روده
حال آنکه با وظایف این غده در بدن آشنا شدید باید فهمید که اگر اختلالی در این غده به وجود بیاید با چه مشکلاتی رو به رو می شویم به همین علت با حفظ یک برنامه غذایی مفید از بروز اختلالات ان جلوگیری کنید.
منبع : آرگا
