در دوران بارداری بایدها و نبایدهای بسیاری وجود دارد که در صورت عدم رعایت این موارد مشکلات مختلفی ایجاد می شود. یکی از این نبایدها مصرف داروهایی است که در بارداری ممنوع است. قصد داریم در ادامه مطلب شما را با انواع داروهای ممنوع در بارداری آشنا نماییم تا این دوران را به سلامتی پشت سر بگذارید.
انواع داروهای ممنوع در بارداری
در دوران بارداری مسائل مختلفی وجود دارد که بایستی آن ها را مدنظر قرار داد تا سلامت خود و جنین را حفظ کرد. قوانین و توصیه های بسیاری در این باره وجود دارد. این که چه مواد غذایی را مصرف کنید، چه بایدها و نبایدهایی را در طی روز رعایت کنید و همچنین چه دارویی را نباید مصرف کنید.
یکی از سوالاتی که خانم های باردار برای آن ها پیش می آید این است که در این دوره چه داروهایی مجاز نیست و اثر مضر بر سلامت مادر و جنین دارد؟ در این مطلب سعی کردیم شما را با انواع داروهای ممنوع و مواد مضر در بارداری آشنا نماییم. با ما همراه باشید.
مواد مضر در دوران بارداری
مواد مضر در دوران بارداری که بیشتر موجب آسیب به جنین می شود شامل یکسری داروهای خاص، مواد شیمیایی، فلزات سنگین و مواد آرایشی می باشد. استفاده از فلزات سنگین مانند جیوه هم موجب بروز اختلالات عصبی، عدم رشد جمجمه و سیستم عصبی جنین می شود.
از این رو توصیه شده خانم های باردار از مصرف ماهی های بزرگ که احتمال مسمومیت با جیوه بالایی دارند، پرهیز نمایند. در ضمن در مصرف کپسول امگا ۳ که حاوی روغن ماهی می باشد به میزان جیوه درج شده روی بسته بندی دارو دقت کنید. توصیه می شود خانم های باردار به ویژه افرادی که سابقه سقط مکرر و ناباروری دارند از مواد خوراکی آماده و محصولات بسته بندی شده حاوی مواد نگهدارنده و مضر برای جنین اکیدا خودداری کنند.
کدام داروها در دوران بارداری منع مصرف دارند؟
اگر قصد بارداری داشته و در حال مصرف داروی خاصی می باشید یا در دوران بارداری ملزم به مصرف دارویی هستید حتما با پزشک متخصص مشورت داشته باشید. داروهای ممنوع در دوران بارداری که باید آن ها را بشناسید چه داروی با نسخه و چه بدون نسخه می توانند بر سلامت شما و جنین تاثیر بگذارند.
هر دارویی بعد از مصرف وارد جریان خون شده و بعد از عبور از جفت به جنین می رسد. بیشتر داروها ضرر خاصی ندارند ولی از آن جا که بدن جنین هنوز در حال رشد است برخی داروها می توانند اثرات مضر داشته باشند از این رو اطلاع از داروهای ممنوع در بارداری حائز اهمیت است. از جمله این داروها عبارت است از:
آسپرین
مصرف آسپرین در بارداری ممکن است زمان زایمان را به تعویق انداخته و مشکلات قلبی ریوی در جنین ایجاد کند. در ضمن آسپرین حین زایمان امکان خونریزی را بیشتر می کند. جهت مصرف آسپرین برای فشار خون در بارداری بایستی با تشخیص پزشک از این دارو استفاده نمایید یا سبک زندگی خود را عوض کنید. دقت کنید در ماه های اول بارداری مصرف این قرص سبب جدا شدن جنین از جفت می گردد.
ایبوپروفن
یکی از داروهای خطرناک و ممنوع در دوران بارداری ایبوپروفن می باشد زیرا خطر سقط جنین را افزایش می دهد. در ضمن با مصرف این دارو امکان تغییر شکل ظاهری در جنین وجود داشته همچنین سبب بروز مشکل رشد و شکل گیری دیواره داخلی شکم جنین می گردد.
وارفارین
داروهای ضد انعقاد مانند وارفارین سبب رقیق شدن خون می شوند. این گروه از داروهای ممنوع در بارداری به منظور درمان بیماری های قلبی استفاده می شوند و ضمنا برای افرادی که در معرض ریسک لخته شدن خون یا سکته می باشند تجویز می شوند. اگر این دارو در مراحل ابتدایی بارداری مصرف شود، ممکن است رشد صورت و مغز جنین آسیب ببیند.
اگر شرایط سلامت مادر باردار به نحوی است که همچنان به مصرف داروهای ضد انعقاد نیاز دارد نوع دارو را ایمن تر انتخاب و با پزشک حتما مشورت داشته باشید.
سدیم والپروات
داروی سدیم والپروات برای درمان صرع مصرف می شود. ولی تحقیقات نشان داده اگر در بارداری این دارو مصرف شود، می تواند منجر به نقایص مادرزادی و ناهنجاری های رشدی جنین شود. اگر این دارو را مصرف و قصد بارداری دارید بایستی پیش از اقدام به بارداری پزشک را در جریان تا داروی جایگزین تجویز نماید.
با این وجود اگر حین مصرف سدیم والپروات باردار شدید، مصرف دارو را قطع نکرده زیرا ممکن است موجب افزایش تشنج شود. ولی لازم است سریعا با پزشک متخصص ارتباط تا داروی ایمن تری با توجه به وضعیت شما تجویز نماید.
داروهای ضد افسردگی
بیشتر داروهای دسته سلامت روان می توانند بر روی جنین تاثیر جدی داشته باشند ولی نکته مهم در مورد این دسته از داروهای ممنوع در بارداری این است که اگر عدم مصرف آن ها افسردگی یا خلق پایین را به دنبال دارد باز هم به جنین آسیب می زند. به این ترتیب اگر دوره مصرف داروی ضد افسردگی باردار شده اید دارو را بدون مشورت با پزشک قطع نکنید این موضوع بخصوص در مورد داروهای خاصی نظیر پاروکستین و ونلافاکسین حائز اهمیت است.
همچنین داروهای آرامبخش مانند دیازپام، آلپروزولام و کلرودیازپوکساید در هر حالتی جزو داروهای ممنوعه بارداری می باشد زیرا سبب نقص در رشد جنین، وزن کم نوزاد، زایمان زودرس یا معلولیت های فیزیکی می گردد.
داروهای ضد میگرن
داروهایی مانند ارگوتامین و متی سرژید که برای پیشگیری از حملات میگرن تجویز می گردند، خطر سقط جنین و مرده زایی را بالا می برند. به این ترتیب نباید در بارداری مصرف شوند. در ضمن مصرف داروهای خانواده تریپتان که برای درمان میگرن تجویز می شوند صرفا باید تحت نظر پزشک باشد. برای مدیریت سردردهای میگرنی در بارداری حتما با پزشک مشورت داشته باشید.
داروهای ضد آکنه و پسوریازیس
دو داروی ایزوترتینوئین و کوسیپرین دئول به منظور درمان آکنه و پسوریازیس تجویز می شوند و جزو داروهای ممنوعه بارداری به شمار می روند. اگر این داروها را مصرف می کنید پزشک برای شما درمان های موضعی بی خطر نظیر ژل و کرم های موضعی مانند بنزوئیل پراکسید و آنتی بیوتیک را تجویز می کند. ولی دقت کنید از هر درمان موضعی و استفاده از کرم یا ژل های حاوی ویتامین آ اکیدا خودداری شود.
آنتی هیستامین
آنتی هیستامین ها سبب درمان آلرژی هایی نظیر تب یونجه و بثورات حرارتی می شوند. ولی مصرف هر نوع آنتی هیستامینی در بارداری بی خطر نبوده به این ترتیب پیش از مصرف این داروها باید با پزشک متخصص مشورت داشت. اگر در داروها مشکلی وجود داشته باشد پزشک داروی بی خطرتری برای شما تجویز خواهد کرد.
پاراستامول
پاراستامول یکی از داروهای بدون نسخه می باشد که در دوران بارداری بی خطر بوده و تاکنون گزارشی مبنی بر آسیب به جنین ارائه نشده ولی همچنان بایستی در کمترین دوز ممکن و دوره کوتاه مورد استفاده قرار گیرد.
بعضی آنتی بیوتیک ها
بعضی از آنتی بیوتیک ها نظیر کلرامفنیکل در بارداری ممنوع هستند. این دارو معمولا به صورت تزریقی تجویز می شود و می تواند سبب اختلالات خونی جدی و سندرم نوزاد خاکستری گردد. از آنتی بیوتیک های رایج بی خطر در بارداری عبارت است از:
- سفالکسین
- پنی سیلین
- آموکسی سیلین
- آزیترومایسین های خاص
- کلیندامایسین
دیگر آنتی بیوتیک ها مانند تتراسایکلین، سولفونامیدها و باکتریم در بارداری با خطراتی(افزایش ریسک سقط جنین، زردی نوزاد) همراه هستند و باید از مصرف آن ها خودداری شود. همچنین آنتی بیوتیک های سیپروفلوکساسین و لووفلوکساسین می توانند مشکلاتی در رشد ماهیچه ای و اسکلتی جنین و درد مفاصل و آسیب احتمالی عصبی مادر به وجود آورند.
از دیگر آنتی بیوتیک های خطرناک در دوره بارداری عبارت است از:
- ماکرودانتین
- فورادانتین
- کوتریموکسازول
- مترونیدازول
- تری متوپریم
- کلاریترومایسین
- نیتروفورانتئین
- سپترا
مصرف آنتی بیوتیک در بارداری سبب می شود در دهان نوزاد شکاف، مشکلات قلبی، مغزی و کبدی ایجاد شود. ناهنجاری مغزی یکی از خطرناک ترین عوارض مصرف آنتی بیوتیک ها می باشد.
ویتامین آ
ویتامین آ یکی دیگر از داروهای ممنوعه بارداری می باشد. در طول بارداری تقریبا ۱۰-۲۰ درصد به مصرف ویتامین آ نیاز است و دوز توصیه شده ۸۰۰ میکروگرم در روز می باشد. ویتامین آ در بارداری برای اندام های در حال رشد، چشم ها و استخوان های نوزاد و سیستم گردش خون، تنفس و سیستم عصبی مرکزی ضروری است.
دو نوع ویتامین آ وجود دارد یکی پیش ساخته و دیگری کاروتنوئیدهای پروویتامین آ. معمولا می توان بدون نیاز به استفاده از قرص ویتامین آ مورد نیاز را با منابع غذایی تامین کرد به این ترتیب به ندرت نیاز به مصرف مکمل ویتامین آ خواهد بود. دوز بالای ویتامین آ پیش ساخته نقایص مادرزادی را سبب می شود.
ماده مخدر
استفاده از هر نوع ماده مخدر می تواند مشکلاتی را قبل و در طول بارداری به وجود آورد. به این ترتیب مصرف هر نوع ماده مخدر، قبل بعد و حین بارداری شدیدا ممنوع است. عوارض مصرف این مواد در بارداری عبارت است از:
- زایمان زودرس قبل از ۳۷ هفته کامل بارداری
- ناباروری و مشکلات جفت
- سقط جنین قبل از هفته بیستم بارداری
- مرده زایی
مصرف الکل
در بارداری جدا از مصرف الکل خودداری شود. این ماده عامل اصلی نقایص مادرزادی می باشد و می تواند موجب موارد زیر شود:
- وزن کم نوازد موقع تولد
- سندرم جنین الکلی( رشد غیر طبیعی سر و صورت نوزاد، هوش پایین، آسیب مغزی و توقف رشد)
- سقط جنین
- مشکلات رفتاری در دوران کودکی
داروهای گیاهی
بعضی گیاهان دارویی قطعا در بارداری ایمن نیستند زیرا ممکن است سبب زایمان زودرس یا مشکلات دیگر گردند. گیاهانی که در بارداری باید از آن ها خودداری شود عبارت است از:
- زعفران و خرگوشک که به جنین آسیب می زنند.
- گل انگور و دارواش که اثرات سمی دارند.
- محرک های رحمی نظیر زرشک، خار مریم، آلوئه ورا، جنسینگ، رزماری و شیرین بیان
به طور کلی مصرف برخی داروهای گیاهی در بارداری به مراتب خطرناک تر از داروهای شیمیایی می باشند و در بارداری منع مصرف دارند. هم از نظر مواد افزودنی و هم از لحاظ تاثیرات گیاه خاص بر مادر و جنین. به این ترتیب لازم است حتما با پزشک متخصص مشورت داشت. گیاهان دارویی به دلیل تاثیرات ناشناخته ای که دارند در بارداری پیشنهاد نمی شوند.
مواد آرایشی
رنگ مو و لاک ناخن به علت مواد سمی و شیمیایی می توانند برای جنین خطرناک باشند. پنج ماده خطرناک یعنی تولوئن، فرمالدئید، دی بوتیل فتالات یا DBP ، رزین فرمالدنید و کافور که در ساخت لاک و پاک کنند های آن استفاده می شوند در صورت استفاده مداوم می توانند عوارضی نظیر اختلالات باروری، اختلالات تنفسی، آسم، آلرژی شدید، اختلالات عصبی و سرطان خون را به دنبال داشته باشند.
به این ترتیب توصیه می شود تا حد امکان از لاک و استون در بارداری استفاده نشود. مواد آرایشی هم حاوی سرب و سایر مواد مضر در بارداری می باشند. خانم های باردار که اصرار به استفاده از این مواد دارند می توانند مواد آرایشی کم سرب و سالم تر دارای مجوز بهداشت را استفاده کنند.
توصیه می شود در صورتی که به زیبایی تان اهمیت می دهید و به استفاده از لاک و رنگ مو در بارداری تمایل دارید بعداز سه ماهه اول و آن هااز نوع مرغوب استفاده نمایید. هنگام کاشت ناخن و لاک زدن از ماسک استفاده کنید. اگر آلرژی تنفسی دارید بازهم توصیه می شود از این مواد پرهیز نمایید.
داروهای ممنوعه قبل از بارداری
زمانی که قصد بارداری دارید با پزشک مشورت تا از داروهایی که باید از آن ها اجتناب شود شما را مطلع نماید. چند دارو وجود دارد که حتما بایستی از مصرف آن ها خودداری کنید زیرا می توانند در رشد طبیعی جنین اختلالاتی به وجود آورند، سبب نقص مادرزادی شده یا ریسک سقط جنین را بالا ببرند.
- تتراسایکلین برای درمان آکنه یا عفونت مورد استفاده قرار می گیرد.
- ایزوترتینوین که بیشتر با اسم آکوتان شناخته می شود و برای درمان آکنه به کار می رود.
- متوترکسات به منظور شیمی درمانی و برای بعضی از انواع آرتریت مورد استفاده قرار می گیرد.
- والپروئیک اسید برای معالجه صرع
- مهارکننده های ACE که به طور معمول برای معالجه فشار خون بالا مصرف می شود.
در پایان از همراهی شما سپاسگزاریم و امیدواریم این مطلب مفید واقع شده باشد. همچنین پیشنهاد می شود در صورت تمایل برای آشنایی با دمنوش های ممنوع در بارداری و غذاهای ممنوعه در بارداری روی لینک ها کلیک کنید.
منبع : آرگا
