به منظور ریشه زایی بیشتر گیاهان لازم است که با روش هایی از جمله کوددهی ریشه گیاهان را تقویت نمود. ریشه گیاه سلامت سایر بخش های آن را تامین می کند. اگر مایلید تا با انواع کود برای ریشه زایی گیاهان آشنا شوید با ادامه مطلب همراه ما باشید.
انواع کود برای ریشه زایی
منظور از کود ریشه زایی محصولاتی است که به کمک مواد مغذی از جمله مواد غذایی میکرو و ماکرو و در ضمن رفع نواقص و مشکلات محیط کشت های مختلف، می توانند پروسه ریشه زایی گیاهان را بهبود بخشیده و سریعتر نمایند. حتما می دانید که هر چه ریشه زایی بیشتر و بهتر صورت گیرد و گیاه ریشه های بیشتر و قویتری داشته باشد، بهتر می تواند مواد غذایی را از محیط کشت جذب کند. به این ترتیب گیاه قویتر و مقاومتر خواهد شد.
حال جای سوال است که چه کود هایی برای ریشه زایی مناسب هستند؟ در ادامه مطلب به پاسخ این سوال و موارد بیشتر دست می یابید.
اهمیت کود در ریشه زایی گیاهان
ریشه درون بستر کشت گیاه رشد کرده و به طور عمقی و در محیط اطراف توسعه پیدا می کند. این قسمت از گیاه، اکسیژن، آب و مواد مغذی را از خاک جذب و آن را به سوی بالا برای استفاده دیگر بخش های گیاه انتقال می دهد. در قسمت های بالایی گیاه، این مواد مغذی به برگ ها وارد شده و با تابش نور خورشید به انرژی و کربوهیدرات برای استفاده گیاه تبدیل می گردند.
همانطور که می دانید مهمترین کاری که ریشه گیاه انجام می دهد، تثبیت گیاه در خاک می باشد که سبب شده در مقابل باد، آب های روان و دیگر عوامل بیرونی مقاومت نماید. همچنین ریشه ترکیباتی ترشح می کند که بر روی میکروارگانیزم های موجود در خاک بستر گیاه تاثیر می گذارد.
این ترکیبات می توانند به گیاه کمک کرده تا از خود در برابر آفات محافظت نماید. به این ترتیب ریشه اهمیت زیادی در گیاه دارد. ریشه را می توان به کمک انواع کود ریشه زایی تقویت تا بهترین عملکرد را ارائه دهد. ریشه می تواند تاثیر زیادی بر سلامت و رشد دیگر بخش های گیاه و حفاظت از آن در مقابل آفات و بیماری ها داشته باشد.
عناصر مهم موجود در کودها برای تقویت ریشه
عنصر پتاسیم روی رشد ریشه تاثیر زیادی دارد. ولی عنصر تعیین کننده فسفر می باشد. در حقیقت پتاسیم و فسفر دو ماده مغذی مهمی هستند که در طی فرایند رشد از ریشه های گیاهان محافظت نموده و به ریشه های گیاه کمک کرده تا مجموعه ای از ریشههای جدید را به صورت عمقی در خاک ایجاد نمایند.
این عناصر ریشه های موجود را علیرغم توسعه ریشه های جدید تقویت خواهند کرد. همچنین در طول فصل رشد گیاه استفاده از این عناصر مفید بوده و سبب رشد فعال ریشه ها و در نتیجه رشد کل گیاه در فصل رشد(بهار و تابستان) خواهد شد. ولی پیش از این که باغ و یا خاک مورد نظر را با میزان مناسبی از این عناصر کوددهی نمایید، به یاد داشته باشید که فسفر علیرغم تقویت ریشه می تواند به رشد و تولید بیشتر گل و میوه در گیاه هم کمک کند.
کودهای مناسب ریشه زایی
برای افراد زیادی جای سوال است که برای ریشه زایی گیاهان آپارتمانی، گل ها و درختان چه کودهایی مناسب هستند؟ در ادامه پاسخ کامل این سوال را خواهید دانست. اساسا مواد طبیعی به اسم هورمون ریشه زایی در گیاهان وجود دارد. این مواد که در دسته های مختلف اکسین ها،اسید آبسیزیک، اتیلن، سیتوکنین ها و جیبرلین ها قرار دارند. وظایف مختلفی برعهده دارند که یکی از مهمترین آن ها تحریک رشد بیشتر گیاه می باشد.
امروزه محققین نوع مصنوعی هورمون های ریشه زایی را در آزمایشگاه ها تهیه کرده اند تا بتوانند به صورت غیر طبیعی رشد قلمه گیاهان مختلف یا پرورش آن ها را افزایش دهند. به این ترتیب کودهای ریشه زا در انواع مختلف و با مواد متفاوتی تولید شده و هر یک از آن ها برای گیاه خاصی استفاده می شود.
به طور مثال کودهای محرک برای ریشه زایی توت فرنگی، سانسوریا، کاکتوس،گوجه فرنگی، برنج، درختان پسته، گردو، سیب و … کمی در ترکیبات با هم متفاوت هستند. استفاده از آن ها هم موقعی الزامی می شود که قلمه ها مشکل داشته یا احتمال برود که درست رشد نکنند. این موضوع به خصوص زمانی روی می دهد که بخواهیم قلمه گیاه را در آب پرورش دهیم.
کود مناسب برای ریشه، کودی است که دارای فسفر بالایی باشد. استفاده از کود فسفر بالا منجر به رشد شدید ریشه می گردد. بهترین حالت مصرف کود فسفردار نیز همراه با آبیاری می باشد. کوددهی به همراه آبیاری عناصر را در دسترس گیاه قرار داده و به آن اجازه می دهد تا مواد مغذی بیشتری را جذب نماید.
از جمله کودهای مناسب برای تقویت ریشه در گیاهان عبارت است از:
۱. کودهای تجاری NPK
کودهای تجاری که به صورت معمول در بازار بیشتر کشورها برای خرید جهت تقویت رشد ریشه های گیاهان در دسترس می باشند حاوی نسبت مشخصی کود NPK هستند. حروف مخفف NPK هر یک به ترتیب نشانگر میزان نیتروژن، فسفر و پتاسیم موجود در این کودها است. به علت مناسب بودن قیمت این کود، یکی از بهترین انتخاب ها برای تقویت ریشه و ریشه زایی کود NPK خواهد بود.
قابل ذکر است در صورتی که به دنبال کود مناسب برای ریشه زایی بوده که بتواند این اطمینان را ایجاد که ریشه ها رشد مناسبی در آینده دارند، مطمئن شوید که در NPK مقدار دومین و سومین عدد بزرگتر از عدد اول باشد.یک نمونه از این کودها، کود ۱۰ ۵۲ ۱۰ است. این کود از دسته کودهای NPK با فسفر بالا می باشد. این کود را میتوان یکی از بهترین کودها برای ریشه زایی دانست زیرا با داشتن نسبت بالایی از فسفر، تاثیری عالی روی رشد ریشه گیاهان خواهد داشت.
کود ۱۰ ۵۲ ۱۰ به صورت گسترده برای هدف افزایش ریشه زایی در مزارع کشت محصولات مختلف مورد استفاده قرار می گیرد. بایستی هنگام انتخاب کود تلاش کنید نسبت نیتروژن را پایین نگه دارید. زیرا نیتروژن به جای رشد ریشه و کمک به گلدهی و میوه دهی گیاه سبب رشد برگ و قسمت های سبز گیاه می شود.
البته اگر هدف شما از پرورش گیاه رشد شاخه، ساقه و برگ های گیاه است می توانید درصد بالاتری نیتروژن را در کود گیاه مورد استفاده کنید.
۲. کودهای محلول
کودهای مخصوص تقویت ریشه به دو گروه پودری و مایع تقسیم می شوند. کودهای پودری مانند کود ۱۰ ۵۲ ۱۰ را نیز می توان با آب مخلوط و به شکل مایع استفاده کرد. یا به همان شکل پودری جهت تقویت ریشه گیاه به کار برد. علاوه بر این می توان هم از کودهای شیمیایی برای این کار استفاده و هم در خانه از مواد طبیعی و خانگی برای ساخت آن استفاده کرد.
در هر دو صورت بایستی دقت کنید تنها برای چند ثانیه ساقه، برگ و ریشه را در این محلول ها قرار دهید. قرار داشتن طولانی مدت آن ها در محلول موجب از بین رفتن بافت گیاه و عدم رشد آن خواهد شد..
۳. کودهای خانگی
برخی از افراد به جای استفاده از مواد شیمیایی برای ریشه زایی گیاهان ترجیح می دهند از مواد طبیعی برای آن ها استفاده کنند. برخی هم به علت قیمت کودهای ریشه زایی می خواهند از موادی موجود در خانه برای گیاهان هورمون های تقویتی درست کنند. در ادامه به برخی از این محلول های خانگی برای تقویت ریشه گیاه اشاره می شود:
- دارچین: دارچین یکی از مواد قوی برای ریشه زایی محسوب می شود. انتهای قلمه یا ریشه گیاه را کمی با آب نمدار کرده و داخل پودر دارچین فرو کنید.
- آلوئه ورا: آلوئه ورا هم برای تقویت ریشه بسیار مناسب بوده و برای این کار پوست انتهای ساقه را جدا و آن را به ژله ای که از آلوئه ورا خارج شده آغشته و قلمه را بکارید.
- شیره درخت بید مجنون: شیره درخت بید مجنون از ساقه های آن به دست می آید و دارای ماده ای به اسم اسید سالیسیلیک است که جهت رشد ریشه و قلمه بسیار مناسب می باشد.
- قرص آسپرین: داخل قرص آسپیرین هم موادی وجود دارد که موجب افزایش رشد ریشه ها هنگام تکثیر می شود. یک قرص آسپیرین را داخل یک لیوان آب حل و برای قلمه از آن استفاده کنید.
- سرکه سیب: سرکه سیب به عنوان کود ریشه زایی بایستی کمی با دقت استفاده شود. زیرا در صورت استفاده زیاد باعث سوخت گیاه می شود. یک قاشق چای خوری از سرکه سیب را با شش فنجان آب مخلوط و انتهای ساقه، برگ یا ریشه را به آن آغشته کنید.
- عسل: عسل هم سبب تقویت ریشه زایی می شود. بهتر است ته ساقه یا برگ و ریشه را در عسل فرو کرده و آن را در خاک مناسب بکارید.
البته همانطور که اشاره شد کودهای مخصوص ریشه زایی به صورت مصنوعی و شیمیایی در انواع مختلفی و توسط شرکت های متعددی تولید می شوند. مزیت این کودها نسبت به کودهای خانگی در آن است که سرعت رشد ریشه های که به این هورمون ها آغشته می شوند خیلی بیشتر از ریشه گیاهانی است که به مواد خانگی آغشته می شوند.
به این ترتیب اگر تمایل دارید گیاه شما زودتر پرورش پیدا کند، یکی از این کودها را استفاده کنید. هر یک از آن ها طریقه مصرف مخصوص به خود را داشته که باید قبل از مصرف روی بسته را به طور کامل مطالعه کنید.
روش استفاده از کودهای ریشه زایی
برای اینکه این کودهای ریشه زایی ها تاثیر خوبی روی قلمه زنی و تکثیر گیاهان داشته باشند باید بدانید چگونه و برای چه مواردی از آن ها استفاده نمایید. به طور مثال بعضی از گیاهان را بایستی از طریق ساقه تکثیر کرد، ولی بعضی دیگر با ریشه یا برگ تکثیر می شوند.
همچنین برخی گل ها را باید به پودرهای ریشه زایی آغشته نمود ولی برای برخی دیگر فقط باید از کودهای مایع ریشه زایی قلمه استفاده کرد. در ادامه روش های استفاده از کود ریشه زا ارائه می شود:
ریشه زایی قلمه ساقه
هورمون های ریشه زا برای گیاهی که با ساقه تکثیر می شود بسیار مناسب هستند. تفاوتی ندارد این قلمه ها قرار است به صورت عمودی در خاک کاشته شوند یا به صورت افقی. روش استفاده کودهای ریشه زایی به شرح زیر است:
مقداری از هورمون ریشه زا را در ظرف جداگانه ای بریزید. البته دقت کنید هیچ گاه قلمه را در ظرف اصلی هورمون قرار ندهید. همچنین هورمون باقیمانده را بایستی دور بریزید. پس توجه داشته باشید که به اندازه از این هورمون در ظرف ریخته تا هدر نشود. سپس حدود ۲.۵ سانتی متر از انتهای قلمه را داخل پودر یا مایع ریشه زایی فرو کنید.
بعد خاک مناسب گیاه را ترکیب و در گلدان مناسبی ریخته و آن را مرطوب نمایید. سپس به کمک یک مداد یا میله باریک در خاک حفره ای ایجاد تا موقع کاشت قلمه هورمون از ساقه پاک نشود. در ادامه انتهای قلمه آغشته شده به هورمون ریشه زا درون حفره ایجاد شده قرار دهید.
برای رشد بهتر برخی از گیاهانی که سخت ریشه می دهند لازم است بیست روز بعد کمی از این هورمون ها را به قلمه اسپری کنید. همچنین بر اساس نوع گیاه خود مراقبت های لازم برای رشد قلمه، مانند حفظ رطوبت، دمای مناسب، نور آفتاب و آبیاری درست را انجام داده تا قلمه ریشه دهد.
ریشه زایی برگ
در این مورد باید اشاره کرد ساکولنت هایی که فاقد ساقه هستند را باید از طریق برگ تکثیر کرد. استفاده از کودهای ریشه زا برای بعضی از ساکولنت ها به سختی ریشه می دهند امری ضروری به نظر می رسد. به همین منظور نوک انتهایی برگ را در ظرفی که مقداری هورمون داخل آن ریخته اید فرو کرده تا برگ به اندازه کافی پودر یا مایع ریشه زا را جذب کند.
در باره برخی از گیاهان نیز شرایط کاشت به این شکل است که بایستی پشت برگ را به صورت کامل به این مواد آغشته و آن را به فرم خوابیده روی بستری از شن کاشت. در این شرایط بهتر است برگ قلمه زده شده را از نور خورشید دور نگه دارید تا بتواند رشد کرده و ریشه بدهد.
ریشه زایی ریشه ها
در این بخش باید اشاره کرد برخی از گیاهان هستند که از طریق تقسیم ریشه یا بوته تکثیر می شوند. به این منظور بایستی ریشه را هنگام پاییز به طور کامل از گلدان خارج، و خاک را از اطراف ریشه کاملا جدا کنید. بعد سر ریشه را به هورمون ریشه زا آغشته کنید. بهترین نوع کود ریشه زا برای این منظور هورمون های مایع می باشند.
در پایان از همراهی شما تا پایان این مطلب سپاسگزاریم. همچنین پیشنهاد می شود اگر علاقمند هستید تا با انواع کود برای رشد گیاهان آپارتمانی و کود برای سبزیجات آشنا شوید روی لینک ها کلیک و از این مقالات نیز بازدید تا اطلاعات خود در این زمینه را افزایش دهید.
منبع : آرگا
