معرفی آفات سیب زمینی و طریقه ریشه کن کردن آن ها

اگر به کشت سیب زمینی مشغول هستید با اطلاع از بیماری ها و آفات این صیفی می توانید چالش ها و مشکلات پیش روی کشت این محصول را کاهش دهید. انواع آفات و بیماری های آن زمانی روی می دهد که دقت لازم در کشت و آبیاری سیب زمینی وجود نداشته باشد.

بیماری ها و آفات سیب زمینی

سیب زمینی یکی از صیفی جات پر کاربرد و مهم در دنیا می باشد و در ایران بعد از گندم، برنج و ذرت بیشترین سهم تولیدات مواد غذایی را در اختیار دارد. باید اشاره کرد سیب زمینی بر اساس طعم و اندازه و همچنین رنگ پوست و نوع نشاسته طبقه بندی می شود. به طور مثال پوست این صیفی در رنگ های زرد، قهوه ای، صورتی و قرمز می باشد و گاه خود سیب زمینی همرنگ پوستش است.

بیشتر از ۴۰۰ نوع سیب زمینی بر این اساس تقسیم بندی شده اند. سیب زمینی پوست قهوه ای و سیب زمینی شیرین دو نمونه خاص هستند. انواع بیماری و آفات این محصول زمانی بروز می کنند که دقت لازم در کشت و آبیاری آن صورت نگیرد. کاشت سیب زمینی قطعا بدون چالش نیست. از این رو دانستن نکاتی قبل و حین کاشت محصول اهمیت دارد.

سیب زمینی به خاطر شرایط زیستی که در زیر خاک دارد، در معرض بیماری ها و آفات مختلفی ممکن است قرار بگیرد. از این رو تصمیم گرفتیم در این مطلب پیرامون انواع بیماری و آفات سیب زمینی صحبت کنیم.

سوسک برگخوار

سوسک برگخوار یا سوسک کلرادو سیب زمینی یکی از آفات مهم این محصول است. این آفت در آب و هوای معتدل با زمستان سرد و برفگیر بروز می کند. سوسک ها برای رهایی از گرما به داخل خاک پناه برده و حرارت بیشتر از ۳۵ درجه سانتی گراد تخم و لاروها را از بین می برد.

خسارت آفت به علت تغذیه از برگ سیب زمینی توسط لارو و حشره بالغ است. با این وجود بیشترین میزان خسارت توسط لارو سن چهار ایجاد می شود. تغذیه آفت با دفع فضولات سیاه رنگ همراه می شود. در خسارت شدید ممکن است تنها ساقه سیب زمینی باقی مانده و همه برگ ها توسط آفت مصرف شوند.

این آفت ناقل بیماری های ویروسی و باکتریایی سیب زمینی بوده از این نظر مبارزه با آن حائز اهمیت است. برای مقابله با سوسک برگخوار از روش های زراعی نظیر کشت زودهنگام سیب زمینی، رعایت تناوب زراعی، کشت گیاهان تله، استفاده از واریته های زودرس و رقم های مقاوم و در صورت لزوم مبارزه شیمیایی با سم دانیتول و فوزالون بر اساس نظر کارشناس استفاده می شود.

زنجرک

این آفت زمستان گذرانی اش را به صورت حشره کامل و تخم گذاری درون بافت های برگ سیب زمینی انجام می دهد. آفات زنجرک دارای ۵ سن پورگی و ۴ نسل در سال هستند. جهت کنترل بیولوژیک از زنبور آناگروس که پارازیتوئید تخم است، استفاده می شود.

کنترل زراعی توسط جمع آوری و انهدام بقایای محصول و رعایت تناوب زراعی و کنترل شیمیایی توسط سمومی مانند مموری و کونفیدور صورت می گیرد.

آبدزدک

آفت آبدزدک در منطقه اصفهان به اسم زمین سنبانک یا مارسنبانک شناخته می شود و از قدیم در ایران انتشار داشته است. این آفت پلی فاژ یا همه چیز خوار است و به سبزی، گل و چمن خسارت بسیاری وارد می کند. دلیل نامگذاری آبدزدک این است که با ایجاد کانال های افقی روی زمین در خاک های نرم سبب انحراف آب از مسیر اصلی می گردد.

از این رو خسارت آبدزدک در زمین های سبک زیاد است. این آفت با ایجاد کانال هایی در اطراف ریشه ارتباط گیاه را قطع می کند. آبدزدک به گیاهان با ریشه ضخیم و غده ای مانند سیب زمینی بسیار علاقه دارد. همچنین به بذور کدو، خیار، هندوانه تازه کشت شده خسارت زیادی وارد می کند.

برای کنترل این آفت از شخم جهت از بین بردن لانه آن استفاده می شود. همچنین غرقاب نمودن زمین سبب شده آفت سیب زمینی لانه خود زیر خاک را ترک کرده و خارج شود و می توان آن ها را جمع آوری کرد. در بیشتر مزارع می توان از طریق ضد عفونی کردن خاک و استفاده از طعمه های مسموم این آفت را کنترل کرد.

کنه

کنه ها در دسته بندپایان قرار دارند و در لیست آفات مهم سیب زمینی قرار می گیرند. کنه های سیب زمینی شاخک ندارند و به طور کلی بدنشان دارای دو بخش سر سینه و شکم است. این آفات اغلب ۴ جفت پا دارند و تخم گذار هستند. اگر آبیاری بارانی در مزارع سیب زمینی صورت گیرد این آفت کنترل قابل قبولی خواهد داشت. همچنین با کاهش درجه حرارت و افزایش رطوبت نسبی جمعیت کنه کاهش می یابد.

سفیدک دروغین

یکی از بیماری های مهم سیب زمینی سفیدک دروغین یا بادزدگی می باشد. این بیماری قارچی بوده و قارچ ها موجب آلوده شدن غده های سیب زمینی شده و بافت سبز گیاه را نشانه می روند. وجود زخم های نامنظم روی برگ و هاله های زرد رنگ از علائم بروز این بیماری است.

در بخش های هوایی گیاه اول نقاط آب گزیده غیر منظم یا مدور به وجود می آید که در هوای مرطوب این نقاط سریعا گسترش یافته و لکه های قهوه ای سوخته ایجاد می شود. در شرایط مرطوب زیر برگ هم رشد کرکی قارچ عامل بیماری دیده می شود. در رطوبت مداوم همه بخش های نرم هوایی گیاه حالت سوختگی پیدا کرده، عفونت یافته و بوی نامطبوعی ایجاد می کنند.

کنترل این بیماری توسط جمع آوری غدد آلوده، تغییر تاریخ کاشت و مدیریت سیستم آبیاری انجام می شود. کنترل بیولوژیک توسط قارچ تریکودرما و کنترل شیمیایی توسط قارچ کش آلیادو به همراه الکسین، پیرادیم و کابریودو صورت می گیرد.

بید

بید سیب زمینی از دیگر آفات این گیاه می باشد که به صورت لارو درون غده های باقی مانده می گذراند. تخم ریزی در اندام های هوایی انجام شده و لارو ها بعد از تغذیه از پارانشیم برگ به غده ها وارد می شوند و آلودگی با سوراخ نمودن غده ها ادامه می یابد. بعد لاروها در نزدیک سطح خاک به شفیره تبدیل خواهند شد. تعداد نسل این حشره ۴-۵ نسل در سال می باشد.

بید سیب زمینی از مهمترین و زیان بارترین آفات مناطق معتدل و گرمسیر به شمار می رود. خسارت آن به طرق زیر می باشد:

• لاروها از با ورود در رگبرگ ها از سبزینه گیاه تغذیه و لکه ها به شکل تاول در می آیند.
• لاروها به زیر پست غده ها می روند و رفته رفته دالانی که ایجاد کرده اند را با فضولات پر می سازند.
• دالان ها به رنگ قهوه ای در آمده ضمنا غده ها به علت ورود و رشد عوامل بیماری زا پوسیده و فاسد می شوند.

مبارزه بیولوژیک با آفت مذکور توسط زنبور آپانتلیز که پارازیتوئید لارو می باشد و زنبور تریکوگراما که پارازیتوئید تخم است و ضمنا ویروس باکولوویروس که عامل بیماری‌زای لارویست انجام می شود. کنترل زراعی از طریق کاشت غده های سالم و از بین بردن بقایای سیب زمینی بعد از برداشت صورت می گیرد.

همچنین با اقدامات زیر می توان با آفت بید سیب زمینی مقابله کرد:

• عملیات خاکورزی مناسب
• رعایت تناوب زراعی با گیاهان غیر میزبان
• استفاده از بذور سالم
• شخم عمیق سالانه
• خاک دهی پای بوته های سیب زمینی
• کنترل شرایط مناسب انبارها
• از بین بردن بقایای گیاهی
• آبیاری درست و منظم جهت حفظ رطوبت خاک

شوره سیاه

عامل بروز این بیماری پوسیدگی ریشه توسط قارچ Rhizoctonia solani است. به این بیماری شانکر سیب زمینی هم اطلاق می شود. علائم بیماری شوره سیاه به صورت شانکرهای فرو رفته در ساقه سیب زمینی دیده می شود. این شانکرها دور تا دور ساقه را فرا گرفته و گیاهچه را از پا می اندازند. همچنین غده های آلوده برجستگی های سیاه رنگی هستند که با ناخن کنده می شوند.

این برجستگی ها اندام مقاوم قارچ اسکلروت بوده که توسط این اندام قارچ درون خاک یا روی غده های آلوده زمستان گذرانی دارد. کوتولگی بوته سیب زمینی، ایجاد غده های هوایی، ارغوانی شدن برگ و تشکیل اسکلروت سیاه رنگ روی غده که به راحتی با آب شسته نمی شود از علائم رایج بیماری هستند.

برای کنترل و مبارزه بیماری شوره سیاه موارد زیر توصیه می شود:

• ایجاد تناوب زراعی با غلات
• عدم کشت زودهنگام  به ویژه در شرایط سرد
• کاشت غده های سالم و فاقد هرگونه اسکلروت
• ضدعفونی نمودن بذور پیش از کشت توسط سموم قارچ کش رورال تی اس و تیابدازول

برای جلوگیری از بروز این بیماری ابتدا بایستی غده های سالم انتخاب شود و قبل از کاشت غده ها آن ها را با سلست و اینشورپرفرم ضدعفونی نمود. همچنین استفاده از باکتری باسیلوس سوبتیلیس و قارج تریکودرما  همراه با کود پوسیده دامی در اوایل بهار موثر است.

کرم برگخوار

این آفت از مهمترین آفات محصولات زراعی من جمله سیب زمینی، بادمجان، گوجه فرنگی، لوبیا و … محسوب می شود. کرم برگخوار برگ های گیاه را از شدت سوراخ کردن شبیه تور می سازد. بعد از رشد حشره همه بخش های گیاه را مورد تغذیه قرار می دهد. برای کنترل و مقابله با این آفت موارد زیر توصیه می شود:

• به دام انداختن حشرات کامل توسط تله های فرمونی و نوری
• شخم های عمیق هر سال
• از بین بردن علف های هرز
• کنترل بیولوژیکی از طریق زنبورهای پارازیتوئید و لاروهای بالتوری
• مقابله شیمیایی در اواسط اردیبهشت از طریق سموم سایپرمترین، کلروپیریفوس و پروکلیم فیت بعد از تخم ریزی آفات

کرم مفتولی

کرم مفتولی به صورت لارو یا شفیره زمستان گذرانی کرده و تخم ریزی روی ریشه صورت می گیرد. تخم ها بعد از چند روز تفریخ شده و دوره تکامل لارو ممکن است ۳-۵ سال طول بکشد. این آفت اصلی ترین جانوران آسیب رسان سیب زمینی هستند. کرم ها به اندام رویشی گیاه خسارت می زنند.

بهترین شیوه کنترل آن جلوگیری از مهاجرت آفت بوده و نباید از سموم شیمایی زیاد استفاده شود. آبیاری مناسب و خاک دهی روی غده ها هم باید رعایت شود. نور دهی نیز اهمیت زیادی دارد. برای کنترل زراعی شخم عمیق و از بین بردن غده های آلوده پیشنهاد می شود. مبارزه شیمیایی نیز از طریق سم دیازینون گرانول ۱۰ درصد، تری کلروفن و کروزر توصیه می شود.

ساق سیاه سیب زمینی

این بیماری باکتریایی توسط بذور سیب زمینی منتقل می شود. پوسیدگی غده های پوسیده مادری به ساقه انتشار یافته و آن را سیاه می کنند. به طور معمول قسمت پایین ساقه و گاه همه ساقه سیاه رنگ می شود. بافت های خسارت دیده بوی نامطبوع شبیه بوی ماهی می دهند. غده های بوته های آلوده به این بیماری پوسیدگی سیاه رنگی که توسط استولن ها به آن ها انتقال یافته را نشان می دهند.

بافت های آلوده از بافت سالم به شکل کمرنگ با خطوط قهوه ای جدا شده و در ابتدا بدون بو بوده ولی بعدا حالت نرم و چسبناک پیدا می کنند. برای کنترل بیماری کاشت غده های بذری سالم توصیه می شود و در صورت مشاهده آلودگی استفاده از ترکیبات مسی برای پیشگیری از روند پوسیدگی بهتر است انجام شود.

لکه موجی

نخستین نشانه بیماری لکه موجب سیب زمینی بر روی برگ های قدیمی نمایان می شود و یک سری زخم ها و تیرگی و آفتاب سوختگی دیده می شود و حاشیه برگ ها زرد رنگ خواهد شد. در نهایت برگ های آلوده به طور کامل خشک شده و اگر بیماری شدید باشد روی ساقه و غده سیب زمینی تاثیر گذاشته و به شکل زخم های کوچک روی ساقه مشاهده می شود.

عامل این بیماری قارچ بوده که روی باقی مانده گیاهان تکثیر می شوند. علائم این بیماری شبیه بیماری سفیدک دروغین می باشد. قارچ ها حدود ۲-۳ هفته قبل از برداشت به گیاه هجوم برده و اگر آب و هوا مرطوب و دما بین ۲۵-۲۹ درجه سانتی گراد باشد بیماری تشدید می یابد.

برای کنترل بیماری تنظیم دوره آبیاری و تقویت به هنگام گیاه توصیه می شود. همچنین تناوب زراعی دو الی سه ساله با گیاهان هم موثر خواهد بود. ضمنا استفاده از رقم های مقاوم و دیررس نیز تاثیر گذار است. این بیماری قارچی سوختگی یا بلایت زودرس نیز نام دارد و در ابتدای فصل شایع می باشد. کنترل شیمیایی توسط قارچ‌کش آلیادو و یا کابریودو نیز امکان پذیر می باشد.

از همراهی شما تا پایان مطلب سپاسگزاریم. همچنین پیشنهاد می شود در صورت تمایل برای آشنایی با آفات خیار و آفات ذرت روی لینک ها کلیک کنید.

منبع : آرگا