آنچه باید درباره قرص گلوکوفاژ بدانید

قرص متفورمین با نام تجاری گلوکوفاژ، در داروخانه ها عرضه می شود و برای درمان دیابت تجویز می شود، اما تحقیقات زیادی نشان داده اند که این قرص باعث کاهش وزن می شود، زیرا مصرف این قرص باعث کاهش میل به غذا در افراد غیر دیابتی می شود. این قرص یک داروی ضد دیابت از دسته بی گوانید ها است.

انسولین هورونی است که به طور طبیعی از پانکراس ترشح می شود. وظیفه انسولین در بدن کنترل میزان قند خون است. اگر بدن به مقدار کافی انسولین تولید نکند و یا اینکه انسولین تولید شده نتواند موثر واقع شود، به این حالت دیابت شیرین می گویند.

برای پیشگیری از پیامدهای ناشی از گلوکز بالا میزان قند خون افراد مبتلا به دیابت باید کنترل شود. در برخی از افراد با تغییر رژیم غذایی روزانه میزان قند خون کنترل می شود، اما در سایر بیماران علاوه بر تغییر رژیم غذایی داروهایی نظیر گلوکوفاژ، مورد نیاز است. این دارو به بدن اجازه می دهد که از مقدار پایین انسولین که در دیابت نوع ۲ دیده می شود، به صورت بهینه استفاده کرد.

بررسی اطلاعات دارویی قرص گلوکوفاژ و کاربردها و عوارض آن

گلوکوفاژ، برای درمان دیابت غیر وابسته به انسولین مصرف می شود. این قرص به ویژه برای درمان بیماران مبتلا به دیابت غیر وابسته به انسولین که به رژیم غذایی پاسخ نداده اند تجویز می شود. علاوه بر این این دارو برای بیمارانی که اضافه وزن دارند تجویز می شود. گلوکوفاژ، طبق نظر پزشک می تواند به تنهایی و یا با همراه سایر داروهای کاهش دهنده فشار خون و یا انسولین تجویز شود.

مکانیسم اثر

عملکرد این قرص از طریق کاهش گلوکونئوژنز و افزایش مصرف محیطی گلوکز اثر می کند. از آنجا که تنها در حضور انسولین آندوژن مؤثر می باشد تنها در افرادی مؤثر است که بخشی از سلول های پانکراس آنها سالم باشد. تصور می شود که گلوکوفاژ تعداد و یا قدرت اتصال انسولین به گیرنده های غشاء سلول، به ویژه گیرنده های محیطی را افزایش می دهد.

فارماکوکینتیک

فراهمی زیستی دارو ۵۰ یا ۶۰ درصد است ولی غذا ، سرعت و میزان جذب دارو را کاهش می دهد. نیمه عمر دارو ۲/۶ ساعت است و بطور عمده به صورت تغییر نیافته از کلیه ها دفع می شود.

موارد منع مصرف

قرص گلوکوفاژ در مواردی مانند بیماری های کبدی و کلیوی، بیماری های قلبی، عفونت شدید، استعداد ابتلا به اسیدوز لاکتیک، سوختگی شدید، دهیدراتاسیون، جراحی، تروما، اغمای دیابتی و کتواسیدوز نباید مصرف شود.

مقدار مصرف

دارو به میزان ۵۰۰ میلی گرم هر ۸ ساعت یا ۸۵۰ میلی گرم هر ۱۲ ساعت همراه یا بعد از غذا مصرف می شود. حداکثر مقدار مصرف g/day3-2 در مقادیر منقسم می باشد.

تداخل دارویی

دیگوکسین، مرفین، سایمتیدین، آمیلوراید، بلوک کننده های کانال کلسیم، رانیتیدین، تریامترن، پروکائین آمید، کینین، تری متوپریم و وانکومایسین که توسط انتقال توبولار کلیوی دفع می شوند، ‌غلظت پلاسمایی دارو را افزایش داده و با کلیرانس کلیوی آن تداخل می کنند.

عوارض جانبی

مصرف داروهای شیمیایی معمولا با عوارضی همراه است که این عوارض در برخی از افراد با شدت بیشتری دیده می‌شود. مصرف خود سرانه داروها می تواند باعث تشدید هر چه بیشتر عوارض شود.

این قرص در ابتدای زمان مصرف ممکن است با مقداری معده درد و عوارض گوارشی همراه باشد. به همین دلیل بهتر است این دارو بعد از غذا مصرف شود. گلوکوفاژ بهترین اثر خود را بر بیمارانی می گذارد که سبزیجات زیاد مصرف می کنند،‌ ضمن اینکه از ورزش و خواب کافی غافل نیستند.

مصرف داروی گلوکوفاژ، می تواند باعث سوء هاضمه، کمر درد و پهلو درد،‌ سرفه و گرفتگی صدا،‌ تب و لرز،‌ کاهش اشتها، اسهال تنفس سریع و غیر عمیق،‌ احساس ناخوشی عمومی، درد عضلانی، مشکلات دفع ادارد و سوزش ادرار شود.

همچنین خواب آلودگی، اضطراب، تاری دید احساس تنگی در قفسه سینه،‌ عرق سرد،‌ اغما، گیجی،‌ پوست سرد و رنگ پریده،‌ افسردگی، تنگی نفس، سرگیجه، بالا رفتن ضربان قلب و نبض،‌ احساس گرما،‌ سردرد،‌ احساس گرسنگی،‌ تعریق زیاد،‌ تهوع،‌ عصبی شدن،‌ دیدن کابوس شبانه و قرمزی پوست صورت، گردن و بالاتنه از دیگر عوارض این دارو هستند.

متفورمین می‌تواند عوارض دیگری چون تشنج،‌ کوتاهی تنفس،‌ لرزش بدن، اختلالات رفتاری، اختلال در صحبت کردن،‌ چرت زدن، خستگی و ضعف غیرمعمول‌، حالت خس‌خس سینه، اختلال در تمرکز حواس،‌ کم شدن قدرت بدنی و بی قراری را برای فرد ایجاد کند.

هشدارها

1.  در افراد مسن به دلیل احتمال وجود بیماری های اختلال عملکرد کلیوی و عروق محیطی دارو باید با احتیاط مصرف شود.
2. در شرایطی مانند استفراغ، اسهال، فلج معده، انسداد روده و دیگر شرایطی که جذب غذا را به تأخیر می اندازد، ‌ممکن است تغییر مقدار مصرف دارو لازم بوده و یا انسولین جایگزین آن شود.
3. مصرف این دارو قرص باید به مدت ۲ روز قبل از جراحی یا استفاده از مواد حاجب برای آزمایشات پزشکی قطع شود.
4. در صورت بروز علائم اسیدوز لاکتیک ( اسهال، درد و کرامپ های عضلانی، ضعف و خواب آلودگی، تنفس کوتاه و سریع، خستگی ) و یا استفراغ سریعاً به پزشک مراجعه شود.

ظاهر داروی

متفورمین به صورت قرص‌های ۵۰۰ میلی‌گرم و ۱۰۰۰ میلی‌گرم تولید و به بازار عرضه می‌شود. این قرص با نام‌های تجاری گلومتزا، ریومت، گلوکوفاژ،‌ گلوکوفاژایکس آر و ‌فورتامت به فروش می ‌رسد.

نکاتی در رابطه با داروی متفورمین

۱. پیش از استفاده از این دارو بروشور بسته بندی آن را مطالعه نمایید و در صورت سوال داشتن می توانید از دکتر یا دارو ساز بپرسید.

۲. این قرص توسط پزشک تجویز می شود که معمولا آن را یک تا سه بار در روز به همراه وعده های غذایی استفاده کنید.

۳. به دلیل اینکه مصرف این دارو ممکن است باعث تغییر در عملکرد داروهایی شود که مصرف می کنید بنابراین بهتر است قبل از استفاده از این دارو لیستی از تمام دارو هایی که مصرف می کنید را تهیه و در اختیار پزشک تان قرار دهید.

۴. به منظور کاهش خطر ابتلا به عوارض جانبی از جمله ناراحتی معده پزشک امکان دارد در ابتدا دارو را با دوز کم تجویز کند و به تدریج دوز دارو را افزایش دهد بنابراین باید به دستور العمل های دکتر به دقت عمل کنید.

۵. برای دریافت بهترین نتیجه، این دارو را به صورت مرتب و در زمان های مشخصی استفاده کنید.

۶. در صورتی که پیش از مصرف این قرص از داروی دیگری برای دیابت مانند کلرپروپامید استفاده می کردید بهتر است پزشک تان را در جریان بگذارید.

۷. قند خون تان را به صورت منظم چک کنید و با پزشک تان در جریان بگذارید و در صورتی که دچار کاهش و یا افزایش قند خون شدید حتما به پزشک تان اطلاع دهید زیرا امکان دارد به تغییر دوز مصرفی یا درمان جدید نیاز داشته باشید.

۸. در صورتی که مصرف یک نوبت از دارو را فراموش کرده اید به محض به یاد آمدن آن را مصرف نمایید، اما اگر زمان نوبت بعدی نزدیک است دوز فراموش شده را مصرف نکنید همچنین از دو برابر کردن دوز مصرف نیز خودداری نمایید.

۹. پیش از مصرف دارو در صورت داشتن سابقه پزشکی به خصوص مشکلات تنفسی شدید مانند : آسم شدید و انسدادی ریه، مشکلات خون مانند : کمبود ویتامین B12  و کم خونی، بیماری کبد و بیماری کلیوی به پزشک تان اطلاع دهید.

۱۰. از مصرف نوشیدنی های الکلی خودداری نمایید زیرا امکان دارد سبب افزایش خطر مبتلا شدن به اسیدوز لاکتیک و قند خون شود.

ضمن سپاس از همراهی شما عزیزان، همان طور که در این مقاله ملاحظه کردید قرص گلوکوفاژ یا متفورمین برای درمان بیماری دیابت تجویز می شود و همچنین علاوه بر این به کاهش وزن در افراد چاق نیز کمک می کند. در صورت تمایل می توانید برای داشتن اطلاعات لازم در زمینه اطلاعات دارویی سایر دارو ها و همچنین کاربرد ها و عوارض آن ها می توانید به بخش اطلاعات دارویی مراجعه نمایید.

منبع : آرگا