حقوق معنوی به حقوقی گفته می شود که دارندگان آن علاوه بر استفاده و بهره برداری از فعالیت های فکری و ابتکاری می توانند از حقوق اقتصادی نیز برخوردار باشند، حمایت از آثار ادبی و هنری و حقوق این آثار مانند حق تکثیر، حق مؤلف، حق اختراع، حق صنعتگران و تاجران نسبت به نام، حق سرقفلی از جمله مالکیتهای فکری و یا معنوی می باشد.
حقوق مالکیت معنوی
حتما تا کنون با عبارت هایی نظیر « تمامی حقوق مادی و معنوی این اثر متعلق به صاحب این اثر می باشد» و یا «تکثیر این اثر بدون مجوز غیر قانونی است» در رابطه با کتاب ها و یا در اول فیلم ها مواجه شده اید؛ این موارد و موارد دیگر شبیه آن جزو حقوق معنوی (فکری) بوده و مالکیت معنوی نامیده می شود.
حقوق معنوی و یا فکری شاخه ای از حقوق است که در آن از حقوق افرادی که دارای یک مال فکری و غیر مالی (کار فکری و هنری) هستند، دفاع می کند. برخی از این کارها و آثار هنری شامل شعر، داستان، نقاشی، فیلم، اختراع و موسیقی دارای ارزش اقتصادی بوده و برای صاحب اثر، جنبه مادی نیز دارند.
بسیاری از افراد، لفظ حقوق فکری را به جای حقوق معنوی ترجیح می دهند. عقیده آنها بر این می باشد که این حقوق در رابطه با فکر و اندیشه انسان است. اما عده ای که از واژه حقوق معنوی استفاده می کنند، معتقدند بعضی از حقوق مثل سرقفلی در اثر فکر و اندیشه انسان تولید نشده و تنها به علت عدم بعد مادی آن، در این حوزه قرار می گیرد.
حقوق فکری درباره یک اثر فکری و تراوشات ذهنی انسان بوده و نه یک عنصر مادی و تفاوت آن با حقوق کلاسیک نیز در این موضوع می باشد. این نوع مالکیت، ترکیبی از حقوق مالی و غیر مالی داشته و مربوط به انسان است به حقوق معنوی و یا حقوق اخلاقی شهرت داشته و بر خلاف حقوق مالی دیگر، قابل انتقال نیست.
حقوق مالکیت فکری شامل حقوق معنوی و حقوق مادی می باشد؛ حقوق معنوی آن، بیشتر جنبه اعتباری و معنوی داشته و از حقوق مالک به منظور حفاظت از حقوق خود دفاع می کند. به عنوان مثال نویسنده یک کتاب می تواند از حقوق خود در رابطه با اثر تولید شده اش دفاع کرده و مانع از نشر و یا تحریف کتاب خود شود. به این نکته توجه داشته باشید که حقوق فکری به هیچ عنوان قابل واگذاری نیست، در حالی که حقوق مادی قابل خرید و فروش است.
منبع : آرگا
