نحوه کاشت قارچ دکمه ای در منزل و برداشت آن

نحوه پرورش و کاشت قارچ دکمه ای

قارچ ها برای پرورش چند نوع سیستم دارند. این سیستم ها شامل کیسه ای، جعبه ای، طبقاتی(استیلاژ) و سایر سیستم ها که ترکیبی از سیستم های مدکور می باشد، می شوند. سالن کاشت قارچ دکمه ای را با طول ۲۴ متر، ارتفاع ۴.۵ متر و عرض ۶ متر می سازند.

شرایط لازم کاشت قارچ های دکمه ای

هر قارچی متناسب با نوع خود، دارای ویژگی های خاصی برای پرورش است. به عنوان مثال کاشت قارچ دکمه ای با کاشت قارچ گانودرما متفاوت است. در سالن های کاشت قارچ باید کلیه ویژگی های محیطی مانند رطوبت، دما، تهویه، شرایط ضدعفونی و … زیر نظر باشد. قارچ برای رشد به طور کلی به کربن، ازت، اکسیژن و آب نیاز دارد. برای رشد کافی قارچ ها به بسترسازی با کمپوست نیاز دارید. این کمپوست می تواند نوع کلش گندم و یا دم اسبی باشد. هر دو کمپوست دارای مواد کربن دار می باشند اما نوع کلش گندم برای کاشتن قارچ دکمه ای مناسب تر است. کمپوست های مورد نظر با درصدهای خاصی از مواد به دست می آیند. برای تهیه کمپوست، ابتدا آن را در نوع کم به کار ببرید و آن گاه کمپوست را در سطح وسیع آزمایش کنید. کود مرغی این کمپوست بهتر است از کود مرغ گوشتی انتخاب شود و مقداری نیز از سبوس برنج  استفاده شود.

طرز تهیه کمپوست

برای کاشت قارچ دکمه ای، ابتدا با کود مرغی شروع کنید و آن را به شکل لایه به لایه بر روی کلش بریزید و آن گاه کود اوره و آب به آن بیفزایید .این آب نباید از زیر کلش بیرون آید و جاری شود. این کار باعث شکستن کود اوره می گردد. اوره، کود مرغی به همراه ملاس چغندر در بستر قارچی شما، گرما به وجود می آورند. با این تولید گرما، باکتری های فعال کمپوست می توانند انرژی مورد نیاز خود را از طریق شکستن سلولز کلش به دست آورند. این فرآیند باعث نرمی کمپوست تهیه شده و جذب آب زیاد می گردد.

عوامل محیطی کاشت قارچ دکمه ای

دما

برای پرورش قارچ به دمای مطلوب نیاز دارید. معمولاً تنظیم دما در سالن های قارچ به شکل طبیعی یا مصنوعی و از طریق تهویه انجام می گیرد. هر چند در این دو روش اختلاف دمای زیادی وجود دارد. سالن های دارای تهویه طبیعی بهتر است در کنار خود سیستم گرم کننده بخار داشته باشند. این گرمای شدید تولید شده محیط را خشک می کند. در نوع سیستم حرارتی آب گرم شوفاژ، نیاز به تنظیم دستی دارید. دمای عالی برای پرورش قارچ دکمه ای برابر با ۱۸ الی ۲۵ درجه سانتی گراد است.

رطوبت هوا

رطوبت در نظر گرفته شده برای پرورش قارچ دکمه ای باید ۸۵ تا ۹۵ درصد باشد. این مقدار رطوبت را در زمان برداشت قارچ به ۸۰ درصد تنزل دهید.

تهویه

در این سالن باید دو گاز اکسیژن و دی اکسید کربن به خوبی با هم تعویض گردند. ضمن اینکه رطوبت و دمای لازم نیز باید در سالن های پرورش برقرار باشد. اگر تهویه به گونه ای باشد که میزان دی اکسید کربن در سالن بیش از اندازه شود، در نتیجه قارچ ها به دلیل استنشاق میسیلیوم، دارای شکل غیر طبیعی خواهند بود. ضمن اینکه افزایش دو درصدی دی اکسید کربن سبب عدم رشد قارچ خواهد شد. در سالن های مصنوعی نیز این تهویه به شکل مصنوعی قابل تنظیم است.

تصفیه هوا

جا به جایی ذرات معلق در هوای سالن منجر به انتقال بیماری، آفات و حشرات می گردد. اسپور قارچ های خوراکی نیز به راحتی امراض قارچی را منتقل می سازند. شرایط ضدعفونی و تمیزی سالن برای کاشت قارچ دکمه ای بسیار مهم است. سالن را گردگیری و آن گاه روزنه ها و مجاری را بسته و با موادی چون فرمالین ۱۰ درصد یا ناپلیون هیپوکلرید ۱۰ درصد محیط داخلی سالن را ضدعفونی کرد. برای ضدعفونی در یک تا یک و نیم متر مربع از ۱۰ درصد فرمالین استفاده می شود. بعد از این پاکسازی، دو روز درب های سالن را باز نکنید و بعد از آن عمل تهویه هوا در بازه ی ۲ تا ۳ روزه انجام می گیرد. محیط پرورشی نباید دمای زیاد داشته باشد. کمپوست تهیه شده باید از رطوبت و حرارت حفظ شود.

بذرهای تلقیح شده کمپوست در اثر افزایش دما از بین می روند. بنابراین بهتر است برای جلوگیری از این مشکل، جعبه های کمپوست را بیش از ۵ ساعت روی هم نگذارید. معمولاً طول بستر برای کشت حدود ۱۸ متر و عرض آن ۱.۴ متر می باشد. قفسه ها ۷۵ سانتی متر از یکدیگر فاصله دارند و معمولاً ارتفاع گرفتن آن ها از زمین برابر با ۲۰ سانتی متر می باشد.

طرز تهیه اسپان

در این مرحله باید اسپان یا بذر قارچ را تهیه کنید. زمانی که شما با رعایت نکات بهداشتی میسیلیوم قارچ را به دانه های غلات منتقل می سازید، عمل اسپان انجام می گیرد. برای این کار باید از میسیلیوم های دارای قوه نامیه بالا و سالم استفاده کنید. در این کشت اصلی باید اصلاحات بهداشتی و به نژادی انجام شود. این کار باعث تولید میسیلیوم های قوی می شود. برای تلقیح مناسب باید کمپوست دارای رطوبت ۷۰ درصد باشد. ضمن اینکه مراحل آماده سازی اولیه بدون عیب انجام شده باشد.

تلقیح باید در محیطی کاملاً بهداشتی و ضدعفونی شده به وقوع پیوندد و فردی که عمل لقاح را انجام می دهد، باید نکات بهداشتی را رعایت کرده باشد و مجهز به دستکش، وسایل کار و لباس کار ضدعفونی شده باشد و محیط تلقیح آرام باشد.

برای هر کیلوگرم کمپوست از دو گرم بذر استفاده می شود. استفاده کمتر یا بیشتر از بذر سبب بازدهی منفی می گردد.

مرحله ریشه دوانی قارچ ها

در این مرحله از کاشت قارچ دکمه ای، کمپوست ضدعفونی شده وارد عمل می شود و در سالن ضدعفونی مورد استفاده قرار می گیرد. دمای لازم در این مرحله معادل ۱۸ تا ۲۰ درجه است. تهویه هوا بسیار کمتر از قبل در این مرحله انجام می شود. تهویه کم افزایش دی اکسید کربن را به دنبال خواهد داشت.

دی اکسید کربن، ریشه های قارچ را توسعه خواهد داد. برای ریشه دوندان قارچ به آن ۳ هفته فرصت دهید. بعد از سه هفته باید خاک پیت را که قبلاً ضدعفونی کرده اید به اندازه ۴ سانتی متر بر روی  کمپوست اضافه و تمام سطح کمپوست را با خاک پیت ببندید.

نکات مهم در مرحله ریشه دواندن  قارچ

• در این مرحله به رطوبت توجه کنید و برای حفظ رطوبت کمپوست از فویل پلاستیکی یاکاغذ روزنامه بهره مند شوید.
• اگر در سالن دستگاه های رطوبتی ندارید، ردیف ها را آب پاشی کنید. این رطوبت باید در حد ۹۰ تا ۹۵ درصد و دمای داخل بسترها برابر با ۲۰ الی ۲۵ درجه سانتی گراد و دمای سالن برابر با ۱۸ تا ۲۰ درجه سانتی گراد باشد. در زمان تهویه باید دمای داخل سالن در حد ۱۶ تا ۱۸ درجه سانتی گراد نگه داشته شود.
• برای مبارزه با مگس ها باید از سم بازولین گرانول ۵ درصد یا کارباریل استفاده کنید.
• در این مرحله از کاشتن قارچ دکمه ای، قارچ ها برای بزرگ شدن و رشد کافی به هوا دهی نیاز دارند.
• بعد از ۳ هفته از اضافه کردن خاک پوششی، شکل های ابتدایی قارچ پدید می آید و ۴ یا ۵ روز بعد از رسیدن به شکل ابتدایی، قارچ ها قابل برداشت هستند.

رافلینگ

نوعی شخم زدن و زیر و رو کردن خاکهای پوششی برای کاشتن قارچ دکمه ای می باشد که شامل سه نوع می باشد :

رافلینگ سطحی : از این نوع رافلینگ در کاشتن قارچ های دکمه ای به وسیله انگشتان دست استفاده می شود به طوری که می توان با دست حدود ۲ سانتیمتر در خاک پوششی، شیار هایی ایجاد کرد و این عمل باید در روز های پنجم ویا ششم بعد از عمل خاک دهی انجام گیرد.

رافلینگ عمیق : در این روش، خاک روی کمپوست باید کاملا زیر و رو شود، این عمل باید در روز چهارم خاک دهی انجام گیرد.

فواید و مضرات رافلینگ

این روش به منظور جلوگیری از رشد توده ای قارچ ها بسیار موثر است، ضمن اینکه موجب توپر شدن و سنگینی قارچ ها می شود.

رافلینگ اگرچه باعث هدر رفتن مقداری از انرژی کمپوست می شود ولی استفاده از این روش برای تازه کار ها بسیار مناسب است.

بعد از انجام رافلینگ باید سطح را آبیاری نمایید، البته به صورتی که آب به کمپوست نفوذ نکند، با پهن کردن روزنامه های خیس بر روی سطح می توانید رطوبت آن را کنترل نمایید، دمای لازم برای کمپوست نیز در حدود ۲۶ تا ۲۸ درجه می باشد.

شوک دهی

شوک دهی، ۷ تا ۱۰ روز بعد از مرحله خاک دهی انجام می گیرد، این عمل موجب تحریک میسیلیوم های موجود می شود و در نتیجه قارچ دکمه ای از مرحله رویشی به زایشی انتقال پیدا خواهد کرد، عمل شوک دهی زمانی انجام می گیرد که ۸۰ درصد سطح سفید شده باشد.

برای انجام آن، در ابتدا روزنامه را جمع آوری کرده، سپس سطح را آبیاری سنگین کنید، البته باید به انداه ای باشد که در کمپوست نفوذ نکند، تهویه فضا هم باید مناسب بوده و رطوبت لازم برای آن بین ۸۵ تا ۹۵ درصد باشد.

از وقتی که شوک دهی انجام می گیرد تا بدست آمدن اولین محصول، ۱۲ روز به طول می انجامد، سپس در سه مرحله برداشت که هر مرحله یک فلش نام دارد، محصول برداشت می شود و بعد از هر برداشت دو روز برای شروع رشد محصول بعدی زمان لازم است. هنگامی که قطر کلاهک قارچ ۵ تا ۸ سانتیمتر شود، زمان برداشت محصول می باشد.

برداشت قارچ

قارچ ها به صورت کلنی (جمعی) یا انفرادی رشد می کنند. برای جلوگیری از رشد کلونی می توانید در مرحله ریشه دوانی قارچ، اقدام به چنگال زنی کنید. زمان برداشت قارچ هنگامی است که قارچ دارای پوسته زیر چتر به شکل نرم شده باشد و سطح قارچ نیز صاف و ساقه کوتاهی داشته باشد.

نحوه برداشت قارچ

بعد از کامل شدن مراحل کاشتن قارچ دکمه ای نوبت به برداشت می رسد. برای انجام این مرحله باید قارچ های انفرادی را به کمک سه انگشت و کمی فشار به کمپوست و پیچاندن بکنید. کلنی ها را به شکل یکی یکی از ساقه جدا می کنید. بهتر است این برداشت نیز به شکل جمعی انجام شود تا فرصت برای رشد آفات فراهم نیاید. برای برداشت دوم باید ۱۴ الی ۲۰ روز منتظر بمانید. معمولاً برای برداشت آخر به ۸۰ تا ۹۰ روز زمان نیاز دارید. شما می توانید ۴ دوره از کاشت قارچ دکمه ای را در طی یک سال فراهم آورید.

قارچ های بیمار را از سطح خاک جدا و جمع کنید. کلیه قارچ ها را بعد از برداشت به مدت یک ساعت در دمای ۲ تا ۳ درجه سانتی گراد قرار دهید. با این کار قارچ هایی که بعد از قرار گرفتن در یخچال فلس دار می شوند و ترک می خورند، درجه دوم و آن هایی که سالم می مانند، در گروه درجه یک تقسیم بندی می شوند.

از اینکه با روش های نگه داری و پرورش قارچ دکمه ای همراه ما بودید، سپاس گذاریم. امیدواریم توضیحات قارچ دکمه ای منجر به آشنایی شما با اصول کشت و شرایط محیطی آن شده باشد.

همچنین در صورت تمایل برای آشنایی با روش کاشت قارچ ماشروم، پرورش قارچ صدفی و نیز پرورش کاشت قارچ دنبلان می توانید به مطالب قبلی آرگا مراجعه کنید.