چربی خون یکی از بیماری های شایع در عصر حاضر است که سبب ابتلا به بیماری های مزمن نیز می شود. چربی های مختلفی در خون موجود هستند که مقدار متعادل هر یک از آن ها, برای حفظ سلامتی بدن ضروری است. با این حال افزایش هر یک از این چربی های ممکن است سبب اختلال چربی در خون شود. در این مطلب با علائم چربی خون و موثرترین روش های درمانی آن آشنا می شویم.
علائم چربی خون
چربی های موجود در خون به چهار نوع, کلسترول، HDL، LDL و تری گلیسیرید تقسیم می شوند. کلسترول هم از طریق کبد تولید می شود و هم از طریق مواد غذایی به بدن وارد می شود. این چربی برای عملکرد صحیح مغز, نخاع و کبد ضروری است. LDL دارای مقدار زیادی کلسترول و مقدار کمی پروتئین می باشد. وظیفه LDL حمل کلسترول و دیگر چربی ها در خون است. این در حالی است که HDL دارای مقدار زیادی پروتئین و مقدار کمی کلسترول می باشد. وظیفه HDL، برداشتن کلسترول از خون و بردن آن به کبد است. در صورتی که کالری زیادی وارد بدن شود, بدن مقدار کالری اضافی را به تری گلیسیرید تبدیل کرده و در سلول های چربی ذخیره می کند.
مقدار مناسب کلسترول برای بدن, کمتر از 200 میلی گرم در دسی لیتر است. HDL که به کلسترول خوب شناخته می شود, از قلب محافظت می کند و مقدار کم آن در خون می تواند یکی از عوامل ایجاد بیماری های قلبی باشد. مقدار مناسب این چربی برای بدن برابر و یا بیشتر از 60 میلی گرم در دسی لیتر است.
LDL که به چربی بد خون شناخته می شود, برای سلامتی قلب و مغز مضر است و افزایش آن در بدن, باعث باریک و سخت شدن رگ های تغذیه کننده ی قلب و مغز شده و در نهایت منجر به ایجاد بیماری های قلبی و مغزی در فرد می شود. مقدار مناسب این چربی در بدن کمتر از 100 میلی گرم در دسی لیتر است.
چاقی و اضافه وزن، عدم تحرک ، سیگار کشیدن، داشتن رژیم غذایی پرکربوهیدرات از عوامل افزایش دهنده تری گلیسیرید در خون هستند که هر یک از این عوامل ایجاد کننده برخی بیماری های دیگر نیز در بدن می باشند. تری گلیسیرید بالا منجر به LDL بالا و HDL پایین می شود که این مسئله خطر ابتلا به بیماری های قلبی و مغزی را افزایش می دهد. مقدار مناسب تری گلیسیرید کمتر از 150 میلی گرم در دسی لیتر می باشد.
با توجه به مطالب مطرح شده, افزایش چربی خون در بدن می توانند سبب اختلالات دیگری شود. این اختلالات از علائم و نشانه های چربی خون می باشند که عبارت است از:
- سرگیجه و سردرد وزوزگوش
- سنگینی، خواب آلودگی، طپش قلب و نشانه هایی از این قبیل پس از مصرف غذاهای چرب
- خستگی یا کوفتگی در بدن
- افزایش تعریق بدن
- خشکی دهان
- تلخی دهان
- ورم و پف کردن صورت
- گرهك‌هاي زرد رنگ چربي در پوست زير چشم‌ها
- سوزش و احساس افزایش حرارت نقاط مختلف بدن به خصوص کف پا
- گرهك‌هاي زرد رنگ چربي در پوست ناحيه آرنج و زانو
- حلقه‌هاي سفيدرنگ در اطراف مردمك چشم
- چاقی
هر یک از این علائم, ممکن است مرتبط به یکی نوع خاص چربی خون باشد. به عنوان نمونه نقص در برداشت چربی تری گلیسرید در خون, سبب التهاب لوزالمعده و درد شکمی می شود و یکی از علائم این مسئله, بزرگ شدن کبد و طحال است. افزایش کلسترول خون, معمولا علائمی ندارد با این حال در برخی موارد گرهك‌هاي زرد رنگ چربي در پوست زير چشم‌ها و ناحيه آرنج و زانو و حلقه‌هاي سفيدرنگ در اطراف مردمك چشم ممکن است خبر از بالا بودن کلسترول در خون بدهد.
موثرترین روش های درمان چربی خون
اقدامات درمانی بسیاری جهت پیشگیری و درمان چربی خون بالا وجود دارد. یکی از موثرترین روش های درمانی چربی خون, داشتن سبک زندگی سالم است. بنابراین این بیماری به راحتی قابل درمان است و در صورتی که چربی خون کنترل شود, از بروز بسیاری از بیماری های دیگر جلوگیری می کند. اقدامات درمانی تجویز شده به منظور کاهش چربی خون, شامل اقدامات درمانی خانگی و اقدامات دارویی می باشد که در مورد هر یک از آن ها در ادامه توضیح می دهیم.
راهکارهای اصلی و بدون مصرف دارو جهت کاهش چربی خون
- انجام فعالیت های بدنی و ورزشی به طور منظم. به افراد توصیه می شود حداقل سه روز در هفته, به مدت 1 ساعت ورزش کنند. ورزش هایی از قبیل پیاده روی, شنا و دو چرخه سواری بهترین ورزش ها جهت تنظیم و کنترل چربی خون و بهبود چربی خون بالا می باشند.
- داشتن رژیم غذایی شامل کمترین سطح از چربی. وجود مواد غذایی حاوی چربی اشباع شده و کلسترول مانند روغن های جامد در رژیم غذایی, سبب افزایش چربی در خون می شود که این مسئله سبب گرفتگی رگ ها و عروق شده و منجر به بیماری های قلبی و مغزی می گردد. به همین دلیل به افراد توصیه می شود از شیر و فرآورده های لبنی کم چرب و یا بدون چرب استفاده کنند و از مصرف کره و خامه خودداری و هر گونه چربی گوشت قرمز را استفاده نکنند. همچنین پوست مرغ سرشار از کلسترول می باشد بنابراین از مصرف آن خودداری کنید. از آن جایی که تخم مرغ نیز کلسترول بالایی دارد, مصرف آن را محدود کنید. از سرخ کردن مواد غذایی خودداری کرده و مواد غذایی را به صورت آبپز و کبابی ، تنوری ( فر) طبخ کنید.
- کنترل وزن و تناسب اندام. چاقی یکی از عوامل خطر چربی خون می باشد. به همین دلیل به افراد توصیه می شود در صورت ابتلا به چاقی, حتما به دنبال کاهش صحیح وزن باشید. چربی دور شکم علاوه بر خطر ابتلا به بیماری های مزمن, احتمال خطر ابتلا به چربی خون بالا را نیز افزایش می دهد. بنابراین با مصرف غذاهای طبیعی و سالم و داشتن ورزش از ایجاد چربی به دور شکم, پیشگیری کنید.
- یکی دیگر از عوامل پیشگیری و بهبود چربی خون, اجتناب از سیگار کشیدن است. به افراد مستعد چربی خون و سایر افراد توصیه می شود از مصرف دخانیات جدا خودداری نمایند. دخانیات تاثیر بسیاری در افزایش چربی بد خون می گذارد.
راهکارهای دارویی جهت درمان چربی خون
در برخی موارد که چربی خون تشدید شده و بیماری های مختلفی در فرد ایجاد کرده, به منظور کنترل و جلوگیری از تشدید بیماری ها, تجویز دارو برای کنترل چربی خون توسط پزشک ضروری است. برخی از این داروهای درمانی به شرح زیر است.
- استاتین ها: تجویز این دارو ها توسط پزشک به منظور درمان بیماری های مرتبط با شریان های کرونری, است. در واقع این داروها کلسترول خون را کاهش داده و موجب بهبودی چربی خون می شوند.
- رزین ها: این داروها نیز کلسترول را کاهش می دهند و موجب کنترل چربی خون در بدن می شوند.
- مهارکننده های جذب کلسترول: این داروها نیز از جمله داروهای درمانی چربی خون می باشند که از طریق مهار جذب کلسترول غذایی به کاهش کلسترول خون کمک می کنند.
علاوه بر اقدامات درمانی بیان شده, در برخی موارد درمانی چربی خون, متخصص تصمیم به تجویز داروهای ترکیبی می کند که هم بتواند تولید کلسترول توسط کبد را متوقف کند و هم بتواند جذب کلسترول غذایی در روده کوچک را کاهش دهد.
منبع : آرگا
