نماز خواندن نیز مانند سایر اعمالی که در دین اسلام سفارش شده است، اهمیت و ارزش بالایی دارد. فلسفه نماز در بسیاری از روایات و آیات قرآن آورده شده است. بنابراین علت تاکید بر این فریضه الهی نیز کاملاً مشخص است.
فلسفه نماز چیست؟
نماز موجب یاد خداست
نماز وسیله ای برای کنترل امیال و غرایز سرکش ماست و از طغیان در وجود انسان جلوگیری می کند. نماز ما را به یاد خدا می اندازد. کمترین اثر یاد خدا در وجود ما نیز این است که به خودکامگی انسان و هوس های وی اعتدال می بخشد. انسانی که از یاد خدا غافل باشد، ابداً به عاقبت کردار و اعمال خود نمی اندیشد. در نتیجه برای کنترل تمایلات و غرایز سرکش خود هیچ قید و بندی ندارد. نماز موجب می شود این تیرگی غفلت از روح و روان انسان زدوده شود. یاد خدا بهترین راه برای کنترل هوای نفس و غرایز انسانی است . نماز اسباب یاد خدا است و این راه را هموار می کند. مصداق آیه «أقِمِ الصَّلَاه لِذکرِی: نماز را برای یاد من به پا دار»
دوری از گناه
نماز گزار باید برای صحت و قبولی اعمال خود از بسیاری از گناهان دوری و اجتناب کند. به عنوان مثال باید تمام لوازم و وسایل مربوط به آن مباح و مشروع باشد، لباسی که با آن نماز خوانده می شود، آبی که با آن وضو گرفته می شود و مکان نماز گزار. این موضوع نیز سبب می شود برای قبولی نماز حلال و حرام را بشناسد. یقیناً این موضوع در مسائل دیگری از زندگی او اثر می گذارد. همان طور که در آیه ای از قرآن نیز آمده که «إِنَّ الصَّلَاهَ تَنهی عَنِ الفَحشاء وَ المُنکَر: نماز انسان را از زشتی ها و گناه باز می دارد.» مخصوصاً اگر نماز گذار بداند شرط قبولی نماز در پیشگاه خداوند این است که غیبت نکند، حقوق مستمندان و زکات را بپردازد، از تکبر و حسد بپرهیزید، از مشروبات الکلی اجتناب کند و با حضور قلب و توجه و نیت پاک در پیشگاه خدا حاضر شود و نماز بخواند. همان طور که پیامبر اسلام می فرماید:« نماز چون نهر آب صافی است که انسان خود را در آن شست و شو می دهد. اگر کسی روزی پنج مرتبه خود را با آب پاک شست و شو دهد، هرگز بدن او کثیف و آلوده نمی شود. همچنین کسی که در شبانه روز پنج مرتبه نماز بخواند و قلب خود را در این چشمه صاف معنوی شست و شو دهد، هرگز آلودگی گناه بر دل و جان او نمی نشیند.»
تمیزی و پاکی
از آن جا که نماز گزار برای انجام نماز، وضو می گیرد و برای انجام غسل و وضو باید بدن خود را از آلودگی ها و ناپاکی ها برطرف کند، بنابراین نماز تاثیر زیادی در نظافت شخصی او نیز دارد.
وقت شناسی و انضباط
برای خواندن نماز باید وقت شناس باشید و برنامه هایی خود را طوری تنظیم کنید تا وقت کافی برای انجام آن را داشته باشید. به عنوان مثال باید برای ادای نماز صبح، پیش از طلوع آفتاب از خواب برخاست. همین مسئله باعث منظم و وقت شناس شدن خواهد شد. با وجود این توضیحات متوجه خواهیم شد، هدف از نماز خواندن و فلسفه نماز نیز به رفع نیاز و آرامش ما بر می گردد.
ارزشمند کردن اعمال انسان
نماز به دیگر اعمال انسان ارزش و روح می بخشد، زیرا که نماز می تواند روح اخلاص را زنده کند، نماز در واقع مجموعه ای از نیات و گفتار پاک و خاص و اعمال خالصانه می باشد که تکرار این اعمال در شبانه روز بذر سایر اعمال نیک را در جان انسان می کارد و روح اخلاص را تقویت می نماید. از وصایای مهم مولا علی (ع) بعد از شکافته شدن فرق مبارک ایشان و قبل از شهادت, ایشان فرمودند : «الله الله فی الصلوه فانها عمود دینکم : « خدا را خدا درباره نماز , چرا که ستون دین شما است».
زمانی که عمود هیمه در هم شکسته و یا سقوط کند، هر قدر هم طناب ها و میخ های اطراف محکم باشند، تاثیری ندارد، حال هنگامی که ارتباط بنده با خدا از طریق نماز از بین برود، سایر اعمال اثر خود را از دست می دهند. در حدیثی از امام صادق (ع) آمده است :
«اول ما یحاسب به العبد الصلوه فان قبلت قبلا سائل عمله, و ان ردت رد علیه سائل عمله: « نخستین چیزی که در قیامت از بندگان حساب می شود نماز است اگر مقبول افتاد سایر اعمالشان قبول می شود, و اگر مردود شد سایر اعمال نیز مردود می‌شود»
ممکن است علت این سخن آن باشد که نماز سر ارتباط خلق و خالق می باشد و در صورتی که به شکل صحیح انجام گیرد، اخلاص و قصد قربت که موجب قبولی سایر اعمال می شود در وی زنده خواهد شد و در غیر این صورت دیگر اعمالش آلوده می گردد و از درجه اعتبار ساقط خواهد شد.
بازداشتن از حرص، آز و کم طاقتی
در ادامه مبحث فلسفه نماز و در باب فواید خواندن نماز می توان گفت؛ انسان موجودی کم طاقت و حریص آفریده شده است و زمانی که به وی بدی می رسد, بی تابی می کند و هنگامی که خوبی به وی برسد مانع از دیگران می شود، به غیر از نمازگزاران؛ آنها که پیوسته نماز برپا می دارند.
انسان دارای غرایز مثبت و منفی است و در صورتی که غرایز منفی وی بر اثر تعلیمات دینی کنترل نشود به گمراهی کشیده خواهد شد، از جمله این غرایز خصلت ناپسند حرص و آز و نیز بی تابی در برابر حوادث تلخ می باشد، حال برای تعدیل این دو خصلت زشت و جلوگیری از طغیان آنها نیاز به ارتباط برقرار کردن با خداوند متعال می باشد.
در پرتو ارتباط با خدا، انسان به وثوق و اطمینان نسبت به آن یگانه همتا می رسد، در نتیجه در همه امور از جمله نسبت به رزق خود تنها خدا را دیده و مال و دارایی اش را از جانب او می داند، از این رو با روحیه توکل و تسلیم از حرص و آز دوری کرده و در مقابل آنچه از خدا به وی می رسد، خود را بنده پروردگار دانسته و بی تابی نخواهد کرد.
رموز اجتماعی نماز خواندن
نماز خواندن در وقت های معین، نمودی از وحدت و یگانگی مسلمین است. زیرا همه مسلمانان وقت های معینی را رو به قبله می ایستند و نماز می خوانند. روح وحدت و اتحاد و برابری از صف های فشرده و منظم آن ها نیز کاملاً نمایان خواهد شد.
خواندن نماز در زندگی فردی
نماز سدی در برابر گناهان است. باعث تقویت روح انسان خواهد شد. همان طور که می دانید ایمان و تقوی نیرومند ترین سد در برابر گناهان می باشند. نماز باعث تقویت این دو ویژگی در وجود انسان می شود.
نماز خودبینی و تکبر را از بین می برد.
نماز پرده های گمراهی و غفلت را از چشم انسان کنار می زند و او را با برکات الهی آشنا می کند. نماز میل به مادیات و حرص و آز را از بین می برد.
نماز با حضور قلب در پیشگاه خداوند بسیار باارزش است. زمانی که شما با حضور قلب نماز می خوانید یعنی با فلسفه نماز کاملاً آشنا هستید و از تبعات و تاثیرات آن آگاه هستید.
در این مطلب با فلسفه نماز و فواید آن در زندگی آشنا شدید. امیدواریم با این توضیحات به معلومات شما عزیزان اضافه شده باشد و بیش از پیش بر روی ادای این فریضه بزرگ متمرکز شویم. همچنین در صورت تمایل برای آشنایی با اصول پوشش در نماز خواندن مردان و زنان و نحوه خواندن نماز توبه می توانید بر روی لینک های مربوطه کلیک نمایید.
منبع : آرگا
