پرکاری تیروئید در بارداری سبب سقط در ماه های اول بارداری، زایمان پیش از موقع، جنین کم وزن، مرگ جنین در داخل رحم، مسمومیت حاملگی، بالا رفتن فشار خون و نارسایی های قلبی می شود.
هر آنچه که باید از پرکاری تیروئید در بارداری بدانید:
غده تیروئید به شکل یک پروانه در وسط گردن و در زیر حنجره واقع شده است و از موقعی که جنین وارد ده هفتگی می شود، شروع به فعالیت می کند. این غده دو هورمون T3 و T4 ترشح می کند. جنین از ده هفتگی به بعد به غده تیروئید خودش وابسته می شود. این دو هورمون تیروئید در مصرف ذخیره انرژی نقش مهمی دارند و چون در بیماری پرکاری تیروئید سطح این دو هورمون بالا می رود، سوخت و ساز بدن افزایش می یابد. حدودا ۱/۳ درصد از مردم به این مشکل مبتلا هستند و این بیماری در بانوان پنج برابر آقایان می باشد.
پرکاری تیروئید به چند علت در حاملگی اتفاق می افتد:
پرکاری تیروئید در دوران حاملگی می تواند به علت استفراغ های شدید، بیماری Graves2، تیروئیدیت پس از زایمان و پرکاری گذاری نیمه اول حاملگی اتفاق بیفتد.
بررسی علل تیروئید پر کار در دوران حاملگی:
دلایل گفته شده در بالا را یک به یک بررسی می کنیم:
- بیماری Graves: در این بیماری چون بر علیه هورمن های تیروئید پادتن تولید می شود، پرکاری تیروئید اتفاق می افتد که موجب بیرون زدن چشم ها و از دست دادن شکل طبیعی آنها می شود. سن شایع ابتلا به این بیماری در زنان ۲۰ تا ۴۰ سالگی می باشد. درصد زیادی از مادران مبتلا به این بیماری حتی بعد از درمان نیز نوزادانی با تیروئید پرکار به دنیا می آورند. هر چند معمولا این پرکاری تیروئید در نوزاد خفیف است اما علائمی مانند ضربان قلب بالای ۱۶۰ تا در دقیقه، گواتر جنینی، رشد استخوانی بیشتر از سن طبیعی، زودتر بسته شدن ملاج، نارسایی قلبی و تورم جنینی دارد. اگر مادری این بیماری را دارد باید در هفته های ۲۰ تا ۲۴ حاملگی پادتن ضد تیروئید در خونش را اندازه گیری کنند و اگر سه برابر بود، جنین تحت مراقبت قرار بگیرد. این مراقبت شامل اندازه گیری ضربان قلب و دوره رشد جنین می شود. اگر متوجه پرکاری تیروئید جنین شدید مادر باید تیونامید مصرف کند.
- تیروئیدویت پس از زایمان: چون علائم این بیماری با علائمی که مادران بعد از زایمان در شیردهی دارند تقریبا مشابه است، معمولا دیر تشخیص داده می شود. نشانه های این بیماری شامل خستگی، دردهای عضلانی و چاقی می باشد. اگر این بیماری ویروسی باشد موجب تیروئید بزرگ، دردناک و حساس می گردد.
- پرکاری گذاری نیمه اول حاملگی: وقتی تخم در رحم شروع به لانه گزینی می کند، هورمون جفتی hcc افزایش می یابد و در هفته دوازدهم بارداری، به بالاترین میزان خود می رسد و بعد تا هفته هجدهم بارداری، شروع به پایین آمدن می کند و از این هفته تا آخر حاملگی ثابت می ماند. چون ساختمان شیمیایی این هورمون به هورمن محرک تیروئید شبیه است موجب پرکاری تیروئید می شود و در خانم هایی که دو قلو و چند قلو باردار هستند و یا در بارداری های مول (بچه خور) این اتفاق می افتد. البته نیازی به درمان نیست چون از نیمه دوم حاملگی از بین می رود.
- پرکاری تیروئید در دوران حاملگی به علت استفراغ های شدید: در بانوان حامله ای که میزان hcc و استرادیول خون آنها بیشتر است و موجب استفراغ های شدید تر می شود که بازهم در دو قلو و چند قلو ها این امر شایع تر است و نیازی به درمان ضد تیروئیدی هم ندارد.
علائم و نشانه های تیروئید پر کار در حاملگی:
علائم پرکاری تیروئید در دوران حاملگی، در مادران باردار کمتری خود را بروز می دهد و به شرح زیر می باشد:
- احساس اضطراب
- تحریک پذیر شدن
- لرزیدن دست ها
- اختلال در خواب
- ضعف عضلانی در بازو ها و ران ها به طوری که نتوانند چیزی را از زمین بردارند یا از پله ها بالا و پایین بروند
- بی طاقتی در برابر گرما
- عرق کردن
- بالا رفتن ضربان قلب
- خستگی
- کاهش وزن
- دستشویی رفتن های پی در پی
- اختلال در حاملگی
- اختلال در پریودی
چگونگی تشخیص تیروئید پر کار در این دوران؟
برای تشخیص این بیماری در بارداری به سه شیوه علایم بالینی، آزمایش خون و آزمایش تکمیلی با نظر پزشک می توان اقدام کرد.
راه های درمان این بیماری در بارداری:
در درمان پرکاری تیروئید در دوران حاملگی به روش های ذیل عمل می کنیم:
- تجویز داروهای بتا‌بلوکر‌ها مانند پراپرانول که زمان مصرف آنها دو تا شش هفته بسته به نظر پزشک می باشد و تپش قلب و لرزش دستها و اضطراب را کم می کند.
- داروهای ضد هورمن تیروئیدی مانند تیونامیدها با اینکه از جفت عبور می کنند اما بهترین درمان هستند و باید در طول مصرف هر ماه از مادر باردار تست تیروئیدی گرفته شود.
- استفاده از روش ید رادیو اکتیو که بهترین درمان پرکاری تیروئید می باشد اما در صورت مصرف می شود که به دیگر درمان ها بدن بیمار جواب نداده باشد. البته در دوران حاملگی به هیچ عنوان از این روش استفاده نمی کنند چون باعث نقص جنین، سقط جنین و از بین رفتن تیروئید جنین می شود. حتی اگر بانویی برای درمان پرکاری تیروئید ید مصرف کرده است باید تا شش ماه از حاملگی جلوگیری کند و بعد از تنظیم هورمن ها با نظر و مشورت پزشک باردار شود.
روند بهبود با رژیم غذایی مناسب
آنچه که در درمان تیروئید پرکار در دوران حاملگی می تواند کمک کننده باشد بهره مندی از یک رژیم غذایی مناسب و سالم است و در کنار آن پرهیز از مصرف مواد غذایی مضر یا غیر سالمی است که سبب تشدید این بیماری می گردد. نوشیدنی های دارای کافئین همچون قهوه، کولا و چای، همچنین مصرف شکلات از جمله مواد غذایی مضر برای این بیماری می باشد که باید تا جایی ممکن از خوردن آن ها پرهیز کرد. علاوه بر این ها خانم های مبتلا به تیروئید پرکار باید سیگار کشیدن را ترک نمایید(استعمال سیگار و دخانیات می تواند سلامت جنین را نیز به خطر بیندازد).
جوش شیرین، نمک های ید دار و دریایی، مکمل ها و ویتامین های دارای ید، گوشت گاو نمک سود شده، ترشی کلم، کلباس، ژامبون و دیگر غذاهای مانده و نمک سود شده از انواع دیگر غذاهای ممنوعه برای خانم های مبتلا به پرکاری تیروئید می باشد. استفاده از سویا، پنیر سویا، سس سویا و شیر سویا نیز باید تا جای ممکن برای این دسته از خانم ها محدود گردد.
تن ماهی، ماهی های دودی و ماهی های آب های آزاد به دلیل عبور کشتی ها و وجود کشتیرانی دارای جیوه می باشند که مصرف این مواد غذایی نیز برای خانم های باردار مبتلا به این نوع تیروئید باید محدود گردد و در ماه تنها یک مرتبه مصرف شود.
البته ماهی های پرورشی و صید شده از آب های شیرین که ید کمتری دارند و فاقد جیوه هستند همچون ماهی های قزل آلا از مواد غذایی سالمی هستند که خانم های مبتلا به تیروئید پرکار می توانند از آن ها استفاده کنند. آجیل های بدون نمک را نیز می توانند مصرف نمایند.
به طور کلی می توان گفت خانم های مبتلا به تیروئید پرکار هر نوع ماده غذایی(به غیر از سویا) که برای کم کاری تیروئید در بارداری محدود می شود را می توانند افزایش دهند و مورد مصرف قرار دهند.
قبل از بارداری از سلامت خود مطمئن شوید و با خیال راحت پا در جاده پر پیچ و خم حاملگی و زایمان بگذارید تا علاوه بر حفظ سلامتی خود، جنینی سالم را برای تولد یک نوزاد سالم پرورش دهید.
منبع : آرگا
