قرص استامینوفن و آنچه باید در مورد آن بدانیم

قرص استامینوفن در سال ۱۹۵۵ به عنوان تب بر کودکان، به صورت شربت، وارد بازار شد. اشکال دارویی آن نیز به صورت قرص، قطره، شربت، شیاف و تزریقی می باشد و در گروه داروهای OTC می باشد یعنی برای خرید آن نیازی به نسخه پزشک نمی باشد. در ادامه به تمامی نکاتی که باید درباره این دارو بدانید، خواهیم پرداخت.

آشنایی با قرص استامینوفن

این قرص دارویی با ترکیب N-acetyl-para-aminophenole (ان استیل پارا آمینوفنول) می باشد که برای کاهش و بهبود دردهای خفیف مثل سردرد، درمان تب کودکان و سرماخوردگی تجویز می شود. مصرف این دارو در بین داروهای مسکن دیگری که بدون نیاز به نسخه پزشک قابل تهیه می باشند، بیشتر است. تایلنول و پاراستامول از نام های تجاری دیگر این قرص هستند.

مکانیسم اثر این قرص به این صورت است که با مهار کردن پروستاگلندین ها، اثرات ضد تب و ضد درد خود را اعمال می کند. متابولیسم این دارو در کبد انجام می شود و اضافات و پسماندهای دارو نیز از طریق ادرار دفع می شوند. مصرف خوراکی و یا استفاده از شیاف بهترین راه های جذب این دارو در بدن هستند.

عوارض دارویی

می توان گفت که عوارض جانبی این قرص کم است زیرا در مقایسه با داروهای ضد التهابی دیگر مثلذ ژلوفن، ایبوپروفن و آسپرین عوارض پلاکتی و گوارشی کمتری دارد. برای بیماران مصرف آن قابل تحمل تر است و حتی برای سردرد در بارداری  نیز می توان زیر نظر پزشک از قرص استامینوفن استفاده کرد.

آمار سازمان FDA (سازمان دارو و غذای آمریکا) نشان می دهد که میزان مصرف این قرص بسیار بالا می باشد. ایران نیز جزء کشورهای پرمصرف این دارو است. اما مصرف بیش از حد آن موجب مسمومیت مخصوصا مسمومیت کبدی می شود و این امر موجب ناراحتی و نارسایی کبدی می شود. بدین ترتیب مسئولان سلامت و بهداشت برای فروش این دارو محدودیت هایی در نظر بگیرند. با اینکه اخیرا فروش این دارو بدون نسخه پزشک ممنوع شده است اما باز هم این قرص جزء داروهای پرفروش بدون نسخه داروخانه هاست.

از طرف دیگر داروهای مسکن مثل استامینوفن جزء داروهای خواب آور محسوب می شوند. در صورت مصرف طولانی مدت و خودسرانه موجب اعتیاد به دارو می شود. همچنین موجب تغییرات رفتاری و روانی مثل پرخاشگری، سرگیجه، اختلالات عاطفی و درکی، اختلالات جنسی، برهم خوردن تعادل، افسردگی، ناراحتی های گوارشی، ایجاد اختلال در حافظه، یبوست، خواب آلودگی، خشک شدن دهان، کاهش اشتها، حالت تهوع و خواب آلودگی می شود. البته اغلب این عوارض با سازگار شدن بدن با این دارو از بین خواهند رفت.

طبق مطالعات محققین افرادی که از داروهای مسکن از جمله استامینوفن، به طور مداوم استفاده می کنند، نسبت به سایر افراد بیشتر در خطر ابتلا به مشکلات کلیوی، ناراحتی های گوارشی و فشار خون بالا هستند.

تداخلات دارویی

مصرف این قرص با داروهای زیر تداخل دارد. بنابراین بهتر است که از مصرف همزمان آن ها خودداری کنید. به طور کلی اگر از هر دارویی استفاده می کنید بهتر است پزشک خود را در جریان قرار دهید.

• مصرف همزمان این دارو با داروهای آرام بخش، آنتی هیستامین، داروهای ضد غش و… که منجر به خواب آلودگی شدید در شخص شده و اثرات سمی دارو در کبد را افزایش می دهند.
•  مصرف همزمان این قرص با بازدارنده های مونوآمین اکسیداز منجر به عوارض غیر قابل پیش بینی و خطرناکی می شود.
• مصرف طولانی مدت و همچنین استفاده از دوزهای بالای این دارو، اثرات ضد انعقادی داروهایی مثل هپارین و وارفارین را افزایش داده که این امر منجر به خونریزی خواهد شد.

موارد مصرف استامینوفن

این دارو اغلب برای تسکین درد های خفیف تا متوسط نظیر کمر درد، سردرد، دندان درد، درد و خستگی ناشی از بیماری سرماخوردگی و آنفولانزا، درد حاصل از آرتریت و آرتروز، دردهای قاعدگی و پریودی، همچنین کاهش تب تجویز می گردد که نحوه مصرف این دارو معمولا به شکل خوراکی است هر چند به صورت وریدی نیز مورد استفاده قرار می گیرد.

البته توجه داشته باشید مصرف خودسرانه استامینوفن های ترکیبی با مواد مخدر همانند هیدروکودون و کدئین توصیه نمی گردد و مصرف آن باید با تجویز و نسخه پزشک صورت پذیرد.

مقدار مصرف استامینوفن برای کودکان

مصرف این دارو برای کودکان باید به صورت منظم باشد و به صورت زیر مورد استفاده قرار گیرد:

کودکان ۱۱ الی ۱۲ سال باید هر چهار تا شش ساعت یک عدد استامینوفن و یک مرتبه به شکل قرص یا شیاف استفاده نمایند.

در کودکان ۹ الی ۱۱ ساله میزان مصرف قرص یا شیاف این دارو در هر چهار تا شش ساعت یک مرتبه و به میزان ۴۰۰ میلی گرم است.

برای کودکان در رده سنی ۶ الی ۹ ساله در هر چهار تا شش ساعت، یک مرتبه و به مقدار ۳۲۰ میلی گرم از این دارو به صورت شربت یا قرص مصرف گردد.

استفاده این دارو برای کودکان در رده سنی ۴ الی ۶ ساله، به میزان ۲۴۰ میلی گرم در هر چهار تا شش ساعت است.

مقدار مصرف دارو برای کودکان ۲ الی ۴ ساله در هر چهار تا شش ساعت یکبار و به میزان ۱۶۰ میلی گرم استامینوفن تجویز می شود.

 به نوزادان ۴ الی ۱۱ ماهه باید هر چهار تا شش ساعت یکبار از قرص استامینوفن به مقدار ۸۰ میلی گرم حل و خورانده شود.

در نوزادان زیر ۳ ماه نیز مصرف این قرص هر چهار تا شش ساعت و به میزان ۴۰ میلی گرم از دارو می باشد.

نکاتی که در رابطه با مصرف استامینوفن باید بدانید

۱. به منظور نحوه صحیح استفاده از قرص استامینوفن اطلاعات روی بسته آن را به دقت مطالعه نمایید.

۲. دوز دارو به به صورت خودسرانه افزایش ندهید.

۳. اگر تصمیم دارید از این دارو به منظور درمان کودکان استفاده نمایید بهتر است محصول مناسب کودک را تهیه نمایید و به منظور پیدا دوز مناسب برای کودکان توضیحات روی بسته را برای وزن های مختلف مطالعه کنید.

۴. به منظور استفاده از شربت استامینوفن بطری را پیش از استفاده تکان داده و البته برخی از شربت ها به تکان دادن نیازی ندارند که به منظور کسب اطلاعات در مورد این موضوع راهنمای روی بسته را مطالعه نمایید.

۵. بدون تجویز پزشک نباید قرص ها را نصف نمایید به خصوص قرص هایی که خط تقسیم ندارند.

۶. بهتر است به منظور اثر بخشی داروهای مسکن آن را با بروز اولین علایم درد استفاده کرد و اگر صبر کنید تا علایم شدید تر شود اثر بخشی آن نیز کمتر خواهد شد.

۷. اگر بهبودی در وضعیت تان مشاهده نکردید و بدتر شدید به پزشک تان مشورت نمایید.

۸. به منظور کاهش تب تنها در صورتی که پزشک عفونی تجویر کرده باشد می توانید داروی استامینوفن را بیشتر از سه روز استفاده نمایید و بزرگسالان بیشتر از ده روز و کودکان بیشتر از پنج روز نباید بدون تجویر پزشک از این دارو استفاده نمایند.

نکات پایانی

• این دارو جزء مسکن های قوی برای درد دندان، گلودرد و خارش گلو می باشد.
• برای پیشگیری از مشکلات دستگاه گوارش مخصوصا معده، بهتر است که این قرص را بعد از غذا مصرف کنید.
• به هنگام شروع درد این قرص را مصرف کنید زیرا مدت زمانی طولا می کشد تا اثر خود را بگذارد.
• طبق نظر پزشک این دارو را با دوز مشخص و در زمان های معینی مصرف نمایید.
• در صورت مشاهده هر نوع آلرژی بعد از مصرف این دارو پزشک خود را در جریان قرار دهید.

• اگر به بیماری هایی مثل آسم، مشکلات گوارشی، اختلالات خونی، صرع، بیماری های مغز و اعصاب، سنگ مثانه، بیماری های قلبی، سنگ صفرا، پروستات، تیروئید، بیماری های کلیوی، ریوی، کبدی و مجاری ادرار دچار هستید قبل از مصرف استامینوفن، پزشک خود را در جریان بگذارید.
• قبل از هر نوع جراحی و یا استفاده از خدمات دندان پزشکی از مصرف این قرص خودداری کنید.

منبع : آرگا